Πόσο φτωχοί είναι στα αλήθεια οι Έλληνες;

Η αλήθεια είναι ότι την απάντηση στην ερώτηση του τίτλου δεν την ξέρω. Ξέρω όμως ότι σίγουρα δεν είμαστε τόσο φτωχοί όσο παρουσιαζόμαστε στα οργισμένα/κλαψιάρικα ρεπορτάζ των δελτίων ειδήσεων ή όσο φαίνεται από τις φορολογικές μας δηλώσεις. Ο σκοπός των ρεπορτάζ είναι να συγκινήσουν και ο σκοπός των φορολογικών δηλώσεων είναι να αποκρύψουν οπότε είναι καλύτερο όταν προσπαθούμε να μιλήσουμε για τη φτώχια στην Ελλάδα να μη λαμβάνουμε υπόψιν κάτι από τα δύο.

Είναι φτωχοί οι Έλληνες τελικά;

Αντιθέτως, καθόλου κακό δεν κάνει να λάβουμε υπόψιν μας άλλα νούμερα τα οποία επειδή δεν ικανοποιούν ούτε τις ανάγκες συγκίνησης ούτε τις ανάγκες απόκρυψης δεν τυγχάνουν της δημοσιότητας που τους αξίζει. Ας πούμε τα νούμερα που προκύπτουν από τη μελέτη του Κέντρου Προγραμματισμού και Κοινωνικών Ερευνών σύμφωνα με την οποία 4 στα 10 νοικοκυριά ξοδεύουν περισσότερα από όσα δηλώνουν ότι βγάζουν με τα περισσότερα από τα νοικοκυριά αυτά να είναι «μονογονεϊκές οικογένειες και φτωχά νοικοκυριά». Πιο συγκεκριμένα, το 73,8% του φτωχότερου (κατά δήλωσή του) 20% ξοδεύει 73,8% πάνω από τα (δηλωμένα) εισοδήματά του και το ποσοστό στα νοικοκυριά των οποίων τα επιδόματα είναι η κύρια μορφή εισοδήματος εκτοξεύεται πάνω από το 130% και για τα νοικοκυριά που ζουν με επίδομα ανεργίας το ποσοστό φτάνει το 160%.

Η πιο συχνή δικαιολογία για το μυστήριο φαινόμενο της δαπάνης που υπερβαίνει κατά πολύ τα εισοδήματα είναι το περίφημο «τρώνε από αυτά που έχουν στη άκρη». Μόνο που εδώ μιλάμε για το φτωχότερο (κατά δήλωσή του) κομμάτι της κοινωνίας και αυτό το κομμάτι δεν μπορεί να έχει στην άκρη ποσά που φτάνουν ακόμα και να υπερβούν τα εισοδήματά του, γιατί αν έχει τέτοια ποσά στην άκρη μάλλον δεν είναι φτωχό. Αν υπολογίσουμε και το ότι ο δανεισμός δεν είναι όσο εύκολος ήταν κάποτε, τότε το συμπέρασμα που βγαίνει αβίαστα είναι ότι πολλοί συμπολίτες που δηλώνουν φτωχοί μάλλον δεν είναι φτωχοί. Πράγμα που με τη σειρά του σημαίνει ότι οι Έλληνες δεν είμαστε τόσο φτωχοί όσο αρέσει στα δελτία ειδήσεων να παρουσιάζουν και πως το πρώτο βήμα για να αποκτήσει η Ελλάδα σοβαρή κοινωνική πολική είναι να βρούμε πόσοι και ποιοι συμπολίτες είναι στ’ αλήθεια, και όχι κατά δήλωσή τους, φτωχοί.

Γιατί προφανώς υπάρχουν συμπολίτες που τα βγάζουν πολύ δύσκολα πέρα, αλλά είναι άδικο (κυρίως γι’ αυτούς) να μπαίνει δίπλα τους ο «άνεργος» που μπορεί να είναι και ιδιοκτήτης ακινήτου εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ* ή νεαρός που μαζί με τον μικρό του μισθό έχει και 200-300 ευρώ μηνιαίο χαρτζιλίκι από τους γονείς. Και γενικά δεν μπορούμε να θεωρήσουμε σώνει και καλά φτωχό έναν άνθρωπο που ξοδεύει δύο φορές αυτά που εισπράττει και το κάνει κάθε χρόνο. 

Το μαύρο χρήμα αδικεί τους πραγματικά φτωχούς που αναγκάζονται να μοιράζονται τα χρήματα τα οποία διατίθενται γι’ αυτούς, με κάποιους που απλώς τα καταχρώνται

Το μαύρο χρήμα κινεί την οικονομία λένε (κυρίως αυτοί που το απολαμβάνουν). Στην πραγματικότητα αυτό που κάνει είναι να φορτώνει με δυσανάλογα βάρη αυτούς που δεν μπορούν ή δεν θέλουν να κρύψουν εισοδήματα, να μειώνει τα κρατικά έσοδα (και άρα το κοινωνικό κράτος) και να αδικεί τους πραγματικά φτωχούς που αναγκάζονται να μοιράζονται τα χρήματατα τα οποία διατίθενται γι’ αυτούς, με κάποιους που απλώς τα καταχρώνται.

Οπότε προτείνω την επόμενη φορά που κάποιος θα κάνει ένα ρεπορτάζ στο οποίο οι Έλληνες θα εμφανίζονται τόσο φτωχοί όσο οι πολίτες της Βουλγαρίας, να προσθέσει και τη μαγική φράση «κατά δήλωσή μας» έτσι ώστε το ρεπορτάζ του να είναι πιο κοντά στην πραγματικότητα η οποία σίγουρα δεν είναι και τόσο καλή, αλλά ακόμα πιο σίγουρα δεν είναι τόσο κακή όσο μπορεί να βολεύει. Κι αν δεν το κάνει επειδή τον νοιάζει η αλήθεια, ας το κάνει για χάρη αυτών που είναι πραγματικά χαμένοι: οι πραγματικά (και όχι κατά δήλωση) φτωχοί και οι μισθωτοί της μεσαίας τάξης. Αυτοί που βλέπουν τα εισοδήματά τους να μην πολυφτάνουν χωρίς να μειώνονται και δεν παίρνουν καμία βοήθεια από πουθενά. Και μπράβο τους.

* Φαντάζομαι ότι όλοι καταλαβαίνουμε ότι ένας άνεργος ιδιοκτήτης ακινήτου αξίας 500.000 ευρώ είναι μάλλον πλουσιότερος από έναν εργαζόμενο με ετήσιο εισόδημα 20.000 ευρώ χωρίς καταθέσεις ή με 5-10.000 στην άκρη.