Κλειστά σπίτια: Θα ανοίξουν με μειωμένα ενοίκια; Και πότε;

Η στεγαστική κρίση αφορά όλη την Ευρώπη, αλλά η Ελλάδα έχει την πρωτιά στο κόστος στέγασης για τα νοικοκυριά στην Ε.Ε. (Τράπεζα της Ελλάδας, 2023). Τα ενοίκια βρίσκονται στα ύψη και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ενοικιαστές και ιδιοκτήτες ανταλλάσσουν χαρακτηρισμούς για «φεσατζήδες» και «μαυραγορίτες». Σε αυτό το κλίμα, με τα ζητούμενα ενοίκια για ένα δυάρι στο κέντρο της Αθήνας να είναι στα 500 και 600 ευρώ, και παραπάνω κάποιες φορές, η κυβέρνηση ανακοίνωσε μέτρα κίνητρα για το άνοιγμα των κλειστών διαμερισμάτων, με στόχο την άμβλυνση της ανισορροπίας μεταξύ προσφοράς και ζήτησης.

Πόσα είναι αυτά τα σπίτια; Θα ανοίξουν και πότε; Σε αυτά και σε άλλα ερωτήματα απαντούν ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ιδιοκτητών Ακινήτων (ΠΟΜΙΔΑ) Στράτος Παραδιάς, ο πρόεδρος του Πανελλήνιου Συλλόγου Προστασίας Ενοικιαστών Άγγελος Σκιαδάς, ο πρόεδρος του Δικτύου E-Real Estates Θεμιστοκλής Μπάκας, η ιδρύτρια της σελίδας στο Facebook Ιδιοκτήτες Ακινήτων Ελλάδας Σοφία Φαράντου και ο Βασίλης Δελής, από τα ιδρυτικά μέλη της σελίδας Ξεσπιτόγατος.

Για την ώρα, το μόνο που ισχύει, από την επομένη των εξαγγελιών του πρωθυπουργού στη ΔΕΘ, είναι ότι όποιος έχει κλειστό σπίτι για τρία χρόνια και το βγάλει στην αγορά, θα έχει τριετή απαλλαγή από τη φορολογία. Όλα τα υπόλοιπα είναι ακόμη σε διαβούλευση και θα ανακοινωθούν το προσεχές διάστημα. Αλλά πόσα είναι, τέλος πάντων, αυτά τα κλειστά σπίτια;

Πολύ πρόσφατα ο υπουργός Επικρατείας Άκης Σκέρτσος, έκανε λόγο για 700.000 κλειστά ακίνητα, εκ των οποίων τα 400.000 στην Αττική.

Η ΠΟΜΙΔΑ, πάντως, υπολογίζει τα κλειστά σπίτια σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη σε 150.000. «Ναι, ακούμε στον δημόσιο διάλογο για 700.000 κλειστά ακίνητα» λέει ο Θεμιστοκλής Μπάκας, «όμως κανείς δεν απαντάει πόσα από αυτά είναι κατοικίες, πόσα επαγγελματικά κτίρια κ.λπ. Δεν γνωρίζουμε, επίσης, πόσα από αυτά τα σπίτια χρήζουν μερικής ή ολικής ανακαίνισης ή είναι άμεσα κατοικήσιμα. Και μια ακόμη αναπάντητη ερώτηση: πού βρίσκονται; Είναι το κλειστό παλιό σπίτι του παππού στο χωριό ή ένα διαμέρισμα στην Αθήνα;

Βρίσκονται σε περιοχές που είναι πιεσμένες, με ραγδαίες αυξήσεις των ζητουμένων τιμών ενοικίασης ή στην Αμαλιάδα, τη Φλώρινα, τις Σέρρες κ.λπ; Δεν υπάρχει καμία τέτοιου είδους χαρτογράφηση και εγώ τουλάχιστον δεν ξέρω κάποιος να έχει ξεκινήσει να την κάνει. Φοβάμαι, δε, ότι ένα μεγάλο πλήθος από τα ακίνητα που παρουσιάζονται ως κλειστά στο Ε2 θα είναι μη ηλεκτροδοτούμενα, που χρήζουν ολικής ή μερικής ανακαίνισης, ενώ πολλά από αυτά μπορεί να έχουν εγγραφεί δύο, τρεις και τέσσερις φορές, ανάλογα με τους κληρονόμους».

Γιατί κρατάει κάποιος το σπίτι του κλειστό;

«Τα σπίτια αυτά είναι παιδιά της αντιπαροχής της δεκαετίας του ’50, του ’60, του ’70, του ’80, τα οποία ενοικιάζονταν για χρόνια και όταν οι τελευταίοι ενοικιαστές τους έφυγαν, έμειναν ξενοίκιαστα για χρόνια γιατί παραδόθηκαν σε άσχημη κατάσταση, και θέλουν επισκευές και μαζέματα», λέει ο Στράτος Παραδιάς και προσθέτει: «Τα σπίτια αυτά δεν βγαίνουν στην αγορά γιατί οι ιδιοκτήτες τους δεν έχουν τα χρήματα να τα φτιάξουν. Κι αν τα βγάλουν στην κατάσταση που είναι, που κάποιοι το κάνουν, θα έχουν έναν ενοικιαστή που πιθανότατα θα λειτουργήσει με το δόγμα “αφού δεν το σέβεσαι εσύ το σπίτι σου γιατί να το σεβαστώ εγώ”. Ποιος είναι τόσο ανόητος να κρατάει κλειστό το ακίνητό του, ενώ κάθε μήνα αυτό μπορεί να του αποφέρει ένα σταθερό εισόδημα»;

Ο δεύτερος βασικός λόγος, αναφέρει ο Στρ. Παραδιάς, είναι ο φόβος για τα «φέσια». «Ο ιδιοκτήτης του οποίου ο τελευταίος ενοικιαστής του άφησε 5, 6 ή και 12 ενοίκια απλήρωτα, όλα τα κοινόχρηστα, τους λογαριασμούς και μια ρευματοκλοπή, αλλά και ζημιές μέσα στο ακίνητο, είναι σίγουρο ότι δύσκολα θα πειστεί να ξαναβγάλει το σπίτι του για ενοικίαση».

Οι κόφτες που μειώνουν τις προσδοκίες

«Η πρότασή μας ήταν η τριετής φοροαπαλλαγή εισοδήματος για όσα σπίτια ήταν κλειστά από 1/1/2023 και μετά, δηλαδή το πολύ 20 μήνες, και όχι για τρία χρόνια, γιατί αυτό θα αφήσει εκτός του κινήτρου πάμπολλα σπίτια, νεότερης μάλιστα κατασκευής. Αυτό γιατί είναι απαράδεκτα υψηλοί οι φορολογικοί συντελεστές για τα ενοίκια. Για εισόδημα από ενοίκια έως 12.000 ετησίως ο φόρος είναι 15%, από 12.000 και πάνω εκτοξεύεται στο 35% και στο 45% για έσοδα άνω των 35.000 ευρώ. Είναι και ο ΕΝΦΙΑ που από την ίδια τσέπη βγαίνει, είτε το σπίτι είναι νοικιασμένο είτε ξενοίκιαστο», λέει ο Στρ. Παραδιάς.

«Βάζουνε» προσθέτει, «και κόφτη στα 120 τ.μ. κύριων χώρων – κάτι που δεν ενοχλεί. Όμως, είναι απαράδεκτη και επιζήμια για τους ενοικιαστές η εξαίρεση των δεκάδων χιλιάδων σπιτιών που ανήκουν σε κάθε είδους νομικά πρόσωπα. Τράπεζες και funds έχουν έναν μεγάλο αριθμό ακινήτων στα χέρια τους και τα κρατούν ξενοίκιαστα μέχρι να βγουν σε πλειστηριασμό. Κι αν η κυβέρνηση επιλέγει να μην εντάξει και αυτά στο κίνητρο της φοροαπαλλαγής, δεν έχει καμιά απολύτως βάσιμη δικαιολογία να εξαιρέσει όσα ανήκουν στα μη κερδοσκοπικά νομικά πρόσωπα. Ιδρύματα, κληροδοτήματα, νοσοκομεία, γηροκομεία, σωματεία, δήμοι και κοινότητες, πανεπιστήμια, έχουν τεράστια ακίνητη περιουσία».

Μια παρένθεση για τα σπίτια της βραχυχρόνιας. Οι λεπτομέρειες δεν έχουν ανακοινωθεί, έχει διαρρεύσει όμως το εξής: τριετή φοροαπαλλαγή θα έχουν και τα σπίτια της βραχυχρόνιας μίσθωσης, μόνον αν έχουν συμπληρώσει τριετία σε αυτήν. «Γιατί θα πρέπει να περιμένουν τη συμπλήρωση της τριετίας, που για πολλούς δεν θα συμπληρωθεί ποτέ μέχρι 31.12.2025, αντί να βγουν αύριο πρωί στην αγορά, ανακαινισμένα όπως είναι, να βρει ο κόσμος σπίτι, και μάλιστα ποιοτικό σπίτι;», αναρωτιέται ο Σ. Παραδιάς. «Υπάρχει ένα 30% των ιδιοκτητών της βραχυχρόνιας, που αγόρασε ένα σπίτι σε λάθος μέρος ή για λάθος πρόσωπα. Το ανακαίνισε, το εξόπλισε πλήρως με έπιπλα, στρώματα, σκεύη, το δήλωσε και το έβγαλε στη βραχυχρόνια. Όλα αυτά με αυτοχρηματοδότηση. Αν δει ότι έχει μόνο 2-3 διανυκτερεύσεις τον μήνα, γιατί να μην μπορεί να το διαθέσει σε μακροχρόνια μίσθωση τώρα, σήμερα, αλλά θα πρέπει να περιμένει να περάσει τριετία από τότε που πήρε ΑΜΑ; Χάθηκε εντελώς η λογική;»

«Η διεθνής εμπειρία έχει δείξει ότι μόνο κατασταλτικά μέτρα είναι αποτελεσματικά για την αντιμετώπιση της τουριστικοποίησης της κατοικίας μέσω των βραχυχρόνιων μισθώσεων», λέει ο Βασίλης Δελής και προσθέτει:

Όλες οι πόλεις βάζουν αυστηρούς κόφτες με σκοπό τον περιορισμό του φαινομένου. Πρέπει η χώρα να σοβαρευτεί και να ακολουθήσει τις διεθνείς πρακτικές. Όποιος θέλει να γίνει ξενοδόχος μπορεί να ανοίξει ξενοδοχείο.

Κι άλλη μια παρένθεση για την ενεργειακή αναβάθμιση. Την ώρα που συζητάμε το πώς θα βγουν περισσότερα σπίτια στην αγορά, υπάρχει ο κίνδυνος τα ήδη υπάρχοντα να μειωθούν τα επόμενα χρόνια. «Ήδη η Ε.Ε. έχει νομοθετήσει ότι από τις αρχές της επόμενης δεκαετίας δεν θα μπορεί να βγει στην αγορά σπίτι που θα είναι στις δύο κατώτερες ενεργειακές κλάσεις – δηλαδή όταν φύγει ο ενοικιαστής, δεν θα μπορεί να ξανανοικιαστεί αν δεν αναβαθμιστεί τουλάχιστον κατά δύο κατηγορίες. Αν μέχρι τότε δεν έχει βελτιωθεί ουσιωδώς η σημερινή κατάσταση, οι συνθήκες για τους ενοικιαστές θα γίνουν όχι απλώς ανυπόφορες αλλά δραματικές», σύμφωνα με τον Σ. Παραδιά.

Το πρόγραμμα Ανακαινίζω - Ενοικιάζω

Το πρόγραμμα ξεκίνησε τον Απρίλιο του 2024, με ανώτερο κόστος παρεμβάσεων τις 10.000 ευρώ, με το 40% να είναι κρατική επιδότηση και με την προϋπόθεση ότι το σπίτι θα ενοικιαστεί το επόμενο εξάμηνο. Όπως είχε προειδοποιήσει και η ΠΟΜΙΔΑ, το μέτρο είχε ελάχιστη συμμετοχή. Ήταν ελάχιστες οι αιτήσεις που υποβλήθηκαν γιατί οι όροι του θεωρήθηκαν εντελώς ασύμφοροι από τους ενδιαφερόμενους. Πλέον, η κυβέρνηση ανακοίνωσε ριζικό «λίφτινγκ», με το πρόγραμμα Ανακαινίζω – Ενοικιάζω 2, που οι όροι του θα έχουν και αναδρομική ισχύ. Οι λεπτομέρειές του δεν έχουν ακόμη ανακοινωθεί, έχει ειπωθεί, πάντως, ότι θα βελτιωθεί ουσιωδώς, με το κόστος παρεμβάσεων να φτάνει στις 13.000 ευρώ και την κρατική επιδότηση να ανεβαίνει στο 60%.

«Το πρόγραμμα αυτό έχει ένα κονδύλι 50 εκατ. ευρώ, αλλά οι πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας είναι ασύλληπτες» λέει ο Σ. Παραδιάς. «Όλα αυτά τα προγράμματα έχουν έναν συγκεκριμένο προϋπολογισμό και στην προσπάθειά του να τον διαχειριστεί ο κάθε υπουργός, αναγκάζεται να επινοήσει διάφορους “κόφτες”. Στην πραγματικότητα όμως όλο αυτό είναι από τη φύση του τόσο περιορισμένο, που δεν μπορεί να καλύψει τις γενικότερες ανάγκες, οι οποίες είναι πολύ μεγαλύτερες».

«Το ερώτημα» λέει ο Θ. Μπάκας, «είναι αν φτάνουν αυτά τα χρήματα για να κάνεις μια ανακαίνιση, λαμβάνοντας υπόψη και ότι το 24% του ποσού αυτού είναι ΦΠΑ. Η ανακαίνιση έχει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Υπάρχουν η μερική και η ολική ανακαίνιση. Η μερική ανακαίνιση μπορεί να σημαίνει κουφώματα αλουμινίου, διπλά τζάμια και πόρτα ασφαλείας κατ’ ελάχιστον, άντε να αλλάξεις και τα ντουλάπια της κουζίνας. Η ολική όμως σημαίνει ότι έχω αλλάξει όλο το μπάνιο, όλη την κουζίνα, τα ηλεκτρολογικά, τα υδραυλικά, τα είδη υγιεινής, πλακάκια, διπλά τζάμια, κουφώματα αλουμινίου, πόρτα ασφαλείας και πολλές φορές παρεμβάσεις ενεργειακής αναβάθμισης. Μια ολική ανακαίνιση μπορεί να φτάσει τα 500 ευρώ ανά τ.μ.».

Θα λειτουργήσει το μέτρο της τριετούς φοροαπαλλαγής;

«Όσο πιο ανοιχτό θα είναι το μέτρο ως προς τις προδιαγραφές του, τόσα περισσότερα σπίτια θα βγουν στην αγορά. Αν το στραγγαλίσουμε με διάφορους “κόφτες” γύρω γύρω, είναι βέβαιο ότι θα αποτύχει. Θα πρέπει να είναι ελκυστικό, να εξαιρεί όσο γίνεται λιγότερους και όχι όσο γίνεται περισσότερους – πρακτικά όποιος έχει σπίτι άδειο να μπορεί να το βγάλει στην αγορά με ευνοϊκούς όρους. Μόνο έτσι θα έχουμε έναν ικανοποιητικό αριθμό σπιτιών που θα αλλάξουν την όψη της αγοράς» λέει ο Στρ. Παραδιάς.

Η Σοφία Φαράντου θέτει μια άλλη παράμετρο του προβλήματος: «Πραγματικά, πιστεύει κανείς ότι κάποιος που είχε το σπίτι του κλειστό για χρόνια, ενώ θα μπορούσε να εισπράττει ενοίκια, θα αποφασίσει να το βγάλει τώρα λόγω της φοροαπαλλαγής; Οι άνθρωποι έχουν τρομοκρατηθεί από τα φέσια και τις καταστροφές, για μια μικρή έκπτωση θα βάλουν στο σπίτι τους έναν άγνωστο Χ, θα παίξουν ρουλέτα; Εννοείται ότι είμαι υπέρ μια καλής συνεργασίας, σοβαρότητας και τιμιότητας μεταξύ του ιδιοκτήτη και του ενοικιαστή, αλλά για να λειτουργήσει το όποιο μέτρο, θα πρέπει το κράτος να μου δώσει κίνητρο και το κίνητρο αυτό πρέπει να είναι η προστασία μου, να γνωρίζω από πριν ποιον βάζω στο σπίτι μου! Για να κάνεις έξωση σε έναν κακοπληρωτή περνούν μήνες ή και χρόνια και στο μεταξύ πληρώνεις εξώδικα, αγωγές, δικαστικούς επιμελητές, μέχρι και τον κλειδαρά κι έχεις και την υποχρέωση αν κάποιος δεν πάρει τα πράγματά του, να τα φυλάξεις κάπου για 6 μήνες. Στο τέλος, δηλαδή, θα πληρώσεις και την αποθήκη».

Οι στρατηγικοί κακοπληρωτές

Σύμφωνα με τον πρόεδρο της ΠΟΜΙΔΑ, «υπάρχει μια κατηγορία οι οποίοι δεν είναι πραγματικοί ενοικιαστές, αλλά καθ’ έξιν παραβατικά άτομα. Εμφανίζονται ως ενοικιαστές, υπογράφουν οτιδήποτε τους ζητήσει ο ιδιοκτήτης και εγκαθίστανται σε ένα σπίτι με το εξαρχής σχέδιο να μην πληρώσουν απολύτως τίποτα και όσο τραβήξει. Δεν είναι οι άνθρωποι που θα νοικιάσουνε αλλά θα τους βρει στη ζωή τους μια ατυχία και θα έχουν μια καθυστέρηση στις πληρωμές, όπου  ως ιδιοκτήτης οφείλεις να τους συμπαρασταθείς, να δείξεις κατανόηση και υπομονή. Είναι ο τρόπος ζωής τους αυτός, πάνε από σπίτι σε σπίτι, από έξωση σε έξωση.

»Δεν είναι ότι δεν έχουν, αλλά ότι δεν θέλουν να πληρώσουν. Δεν είναι πολλοί, είναι περίπου το 5%, αλλά είναι πάρα πολύ δραστήριοι. Ο νόμος λέει ότι άμεσα, με το που θα καθυστερήσει κάποιος το ενοίκιο, μπορεί κανείς να ξεκινήσει τη δικαστική διαδικασία. Στην πραγματικότητα, όμως, με αυτούς τους ανθρώπους οι οποίοι αντιδικούν σφοδρότατα στα δικαστήρια, δεν ξεμπλέκεις αν δεν περάσουν 7-8 μήνες έως και ένας χρόνος. Κάποιοι από αυτούς, μάλιστα, είναι και δικομανείς και επί χρόνια ταλαιπωρούν ιδιοκτήτες στα δικαστήρια, με προπετείς αγωγές αποζημίωσης, ηθικής βλάβης κ.λπ.».

Συναλλακτική ασφάλεια και ο νέος «Τειρεσίας»

Αναφερόμενος στο θέμα της συναλλακτικής ασφάλειας, ο Στρ. Παραδιάς λέει ότι έχει ήδη δημοσιευτεί ο νόμος 4972/2022 που προβλέπει την ίδρυση της Ανεξάρτητης Αρχής Πιστοληπτικής Αξιολόγησης (ΑΑΠΑ), της οποίας πάντως δεν έχει ακόμη συγκροτηθεί το Δ.Σ. και δεν έχει οριστεί ο Πρόεδρος. «Η Ανεξάρτητη αυτή Αρχή θα δημιουργήσει ένα δημόσιου χαρακτήρα αυτόματης αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας και της συναλλακτικής συμπεριφοράς του κάθε πολίτη. Συγκεντρώνοντας στοιχεία της τελευταίας εκάστοτε διετίας από όλες τις βάσεις δεδομένων, από τον Τειρεσία, την ΑΑΔΕ, τον ΕΦΚΑ, τη ΔΕΗ, την ΕΥΔΑΠ και βάσει ειδικών αλγορίθμων (πόσα χρωστάει κανείς, πόσο καιρό τα χρωστάει, σε ποιον τα χρωστάει, έκανε ρύθμιση, την τήρησε τη ρύθμιση;), θα βγαίνει αυτόματα μια βαθμολογία από το 1 έως το 10, την οποία θα μπορεί κάθε ενδιαφερόμενος να ζητήσει ατελώς για τον εαυτό του και να χρησιμοποιήσει σε κάθε συναλλαγή του, μεταξύ των οποίων και στις μισθώσεις.

»Αν έρθει κάποιος υποψήφιος ενοικιαστής με πιστοληπτική αξιολόγηση στο 10 ή το 9 και ζητήσει από έναν ιδιοκτήτη να του νοικιάσει το σπίτι του, όχι μόνο θα του το δώσει αμέσως, αλλά και σε πιο καλή τιμή για να μη τον χάσει. Για τους ιδιοκτήτες και τα μέλη της ΠΟΜΙΔΑ θα είναι πολύ σημαντικό να μπορούν να ζητούν από τους υποψήφιους ενοικιαστές την αξιολόγησή τους, γιατί πρέπει να μπει τέρμα στο «ραντεβού στα τυφλά» που γίνεται με τους υποψήφιους ενοικιαστές. Όταν νοικιάζεις ένα σπίτι σού έρχονται δέκα άνθρωποι και δεν ξέρεις ποιον να επιλέξεις, γιατί ο καθένας που θα έρθει μπορεί να σου πει οτιδήποτε για τον εαυτό του, αλήθεια ή ψέμα, χωρίς να μπορείς να τα ξεχωρίσεις, ούτε να ξέρεις τι σε περιμένει».

«Δεν έχει ανακοινωθεί τίποτα επισήμως, έχουμε ζητήσει συνάντηση με το υπουργείο Οικονομικών για το θέμα αλλά δεν έχουμε πάρει κάποια απάντηση», λέει ο πρόεδρος του Πανελλήνιου Συλλόγου Ενοικιαστών Ελλάδας, Άγγελος Σκιαδάς. «Πάνω από τη μισή Ελλάδα χρωστάει σε ασφαλιστικούς φορείς, σε τράπεζες. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι δεν θα μπορούν να βρουν σπίτι; Θα δημιουργηθεί μια νέα γενιά αστέγων ή οι ιδιοκτήτες θα σου ζητούν 10 ενοίκια μπροστά. Ακόμη και ρυθμισμένα να έχει κανείς τα χρέη του, δεν παύει να φαίνεται ως οφειλέτης. Υπάρχουν πολλά ερωτήματα. Από πού θα παίρνει η πλατφόρμα πληροφορίες για απλήρωτα ενοίκια; Αν απαιτούνται τελεσίδικες δικαστικές αποφάσεις, να το συζητήσουμε, αλλιώς θα είναι καταστροφικό. Κι επίσης, ποιος θα έχει πρόσβαση στην πιστοληπτική ταυτότητα του καθενός; Απ’ όσο γνωρίζω, δεν έχουν καν απευθυνθεί στην Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων για το αν όλα αυτά είναι συμβατά με όσα ορίζει».

Κάθετα αντίθετος και ο Β. Δελής: «Αυτά τα πράγματα δεν έχουν καμία σχέση με την αντιμετώπιση της στεγαστικής κρίσης και του γεγονότος ότι χρειάζεται κάποιος έναν μισθό για να καλύψει το ενοίκιό του ή το δάνειό του – αν καταφέρει και πάρει, δεν υπάρχουν σε καμία πρακτική του εξωτερικού και μάλλον εξυπηρετούν άλλες σκοπιμότητες που είδαν την κρίση ως ευκαιρία. Να γίνει αντιληπτό ότι οι ενοικιαστές είναι εκατομμύρια πλέον (30,5% του πληθυσμού σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ), άρα σύμφωνα με το προτεινόμενο μέτρο θα υπάρχει παρακολούθηση ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων από ένα κομμάτι του πληθυσμού σε ένα άλλο; Ποιος τα σκέφτεται αυτά, δεν καταλαβαίνω».

Κίνητρα και αντικίνητρα

«Το θέμα είναι πόσα σπίτια θα βγουν στην αγορά» λέει ο Θ. Μπάκας. «Αν στην Καλλιθέα, για παράδειγμα, μια πιεσμένη περιοχή, βγουν την ίδια περίοδο 100 σπίτια, ναι, θα επηρεάσουν τις τιμές. Αν, όμως, βγουν 5 σπίτια, το μόνο που θα έχουμε θα είναι πέντε ευχαριστημένους ιδιοκτήτες που δεν θα πληρώνουν φόρο». Για να λειτουργήσει το οποιοδήποτε μέτρο, σημειώνει, χρειάζονται κίνητρα αλλά και αντικίνητρα.

Η Ισπανία προχώρησε σε παρόμοια μέτρα, αλλά στοχευμένα. Όποιος νοικιάσει το κλειστό σπίτι του σε νέο 18-34 ετών έχει μείωση φορολογίας 70% για 3 χρόνια. Αν το νοικιάσει σε οικογένεια, η μείωση φόρου είναι στο 50%. Αν το σπίτι είναι ανακαινισμένο την τελευταία διετία επίσης 50% μείωση.

Αλλά καθιέρωσε και αντικίνητρα: όποιος δεν βγάλει το σπίτι του στην αγορά, χωρίς επαρκή αιτιολογία, π.χ. ότι θέλει να το πουλήσει ή να το βγάλει στη βραχυχρόνια, θα φορολογηθεί παραπάνω. Επειδή, επίσης, μιλάμε για κακοπληρωτές, μην ξεχνάμε και τους καλοπληρωτές. Αυτοί δεν θα πρέπει να επιβραβεύονται;

»Μην ξεχνάτε ότι τις μεγάλες αυξήσεις που ζητούνται στα συμβόλαια ανανέωσης, οι καλοπληρωτές τις πληρώνουν – αν ήταν κάποιος κακοπληρωτής, ο ιδιοκτήτης δεν θα συζητούσε ανανέωση του συμβολαίου, τον σταυρό του θα έκανε που θα έφευγε. Ένα παράδειγμα επιβράβευσης, πάλι από την Ισπανία: σε όποιον ιδιοκτήτη ανανεώνει το συμβόλαιό του στον ενοικιαστή του χωρίς αύξηση, το κράτος του κάνει μείωση φόρου 20%. Αν του κάνει αύξηση στο ενοίκιο έως 5%, πάλι θα έχει μείωση φόρου, αλλά κατά 15%. Και με τριετείς ανανεώσεις όλα αυτά, όχι όπως στην Ελλάδα που μετά την αρχική τριετία ο ενοικιαστής, ο καλοπληρωτής όπως είπαμε ενοικιαστής κάθε χρόνο έρχεται αντιμέτωπος με το φάσμα μιας ακόμα αύξησης. Όλα αυτά» προσθέτει, «προϋποθέτουν και την ύπαρξη μιας στεγαστικής πολιτικής την οποία η χώρα μας δεν έχει, ενώ δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι η αύξηση των αξιών στην ακίνητη περιουσία επιφέρει τεράστια δημοσιονομικά έσοδα από τη φορολόγηση των ενοικίων».

«Το κράτος μπορεί να δώσει λύση στο πρόβλημα», καταλήγει ο Σ. Παραδιάς. «Είναι στο χέρι της κυβέρνησης και ιδιαίτερα του υπουργού Οικονομικών, υλοποιώντας την εξαγγελία του πρωθυπουργού, με ελάχιστη δημοσιονομική απώλεια, να πλημμυρίσει την αγορά με ανακαινισμένα σπίτια, αρκεί  να νομοθετήσει θετικά και ελκυστικά για τους ιδιοκτήτες το μέτρο της τριετούς φοροαπαλλαγής από τον φόρο εισοδήματος, χωρίς αχρείαστους “κόφτες”, αποκλεισμούς και εξαιρέσεις, προτάσσοντας την ανάγκη άμεσης επίλυσης ενός κοινωνικού προβλήματος που δεν έχει άλλη καλύτερη λύση».

«Ό,τι κίνητρα ή αντικίνητρα και να δοθούν, στο τέλος δεν μπορεί η στεγαστική πολιτική να κρέμεται από το αν κάποιος θέλει ή δύναται να διαθέσει την ιδιοκτησία του στην αγορά» λέει ο Β. Δελής. «Ευτυχώς δεν χρειάζεται να ανακαλύψουμε τον τροχό αλλά οφείλουμε, όπως γίνεται παντού, να δημιουργήσουμε και άλλους πυλώνες για την κάλυψη του αγαθού της κατοικίας. Δηλαδή να κατασκευαστεί απόθεμα δημόσιας ή/και κοινωνικά ελεγχόμενης κατοικίας το οποίο θα προσφέρεται σε προσιτές τιμές. Χρηματοδοτικά εργαλεία υπάρχουν, καλές πρακτικές υπάρχουν, η πολιτική βούληση είναι το ζητούμενο».

Οι πιο συνηθισμένοι λόγοι που κρατά κάποιος το ακίνητό του κλειστό

• Χρησιμοποιούνται περιστασιακά ως δευτερεύουσα κατοικία από ιδιοκτήτες/τριες που κατοικούν στα προάστια ή σε άλλες πόλεις ή χώρες.
• Διατηρούνται κενές καθώς οι ιδιοκτήτες τους δεν ενδιαφέρονται να αποκτήσουν από αυτές συμπληρωματικό εισόδημα/δεν έχουν ανάγκη από συμπληρωματικό εισόδημα ή δεν θέλουν να επιβαρυνθούν με τυχόν προβλήματα που σχετίζονται με την ενοικίαση (κακή συνεργασία με ενοικιαστές, κακοπληρωτές, ανάγκες συντήρησης κ.λπ.), εν αναμονή μιας καλύτερης οικονομικής συγκυρίας.
• Ανήκουν σε πολλούς κληρονόμους ή σε κληρονόμους που κατοικούν στο εξωτερικό.
• Δεν μπορούν να τα νοικιάσουν γιατί είναι σε πολύ κακή κατάσταση και οι ιδιοκτήτες τους αδυνατούν ή δεν θέλουν να επενδύσουν για τη συντήρηση ή την επισκευή τους.
• Ειδικά για το κέντρο της Αθήνας ή και των άλλων μεγάλων πόλεων, πολλές κενές κατοικίες ανήκουν σε ιδρύματα, φορείς, κληροδοτήματα ή και στο δημόσιο.
• Τέλος, ένας σημαντικός αριθμός ακινήτων καταγράφονται ως κενά, χωρίς να είναι πραγματικά κενά, είτε γιατί κατοικούνται παράτυπα (χωρίς ενοικιαστήριο) είτε γιατί χρησιμοποιούνται για άλλη αδήλωτη δραστηριότητα (π.χ. επαγγελματική στέγη ή πιο πρόσφατα Αirbnb).

Πηγή: Eteron – Ινστιτούτο για την Έρευνα και την Κοινωνική Αλλαγή