Τι δεν έχουμε μάθει από τις mega-πυρκαγιές των τελευταίων ετών

Η Αττική συνεχίζει να μετρά τις πληγές της μία εβδομάδα μετά την πυρκαγιά που έκαψε σχεδόν 100.000 στρέμματα μεικτής δασικής και περιαστικής δασικής έκτασης. Μετά τη φωτιά στην Αττική, μία φωτιά που έκαψε ώριμα δάση, κατέστρεψε φυσική αναγέννηση και αναδασωτικές προσπάθειες προηγούμενων ετών, ο κίνδυνος ερημοποίησης είναι πια ορατός. Η φύση αδυνατεί πλέον να ανταποκριθεί και ο άνθρωπος, ακόμα και αν καταφέρει να βρει πόρους για αναδασώσεις, δεν θα βρίσκει πλέον χώμα, για να τσαπίσει και να φυτέψει νέα δενδρύλλια. Και η εκτίμηση πως το 37% των δασικών εκτάσεων της Αττικής έχει καεί τα τελευταία οκτώ χρόνια κάνει την κατάσταση ακόμα πιο ανησυχητική.

«Χρειαζόμαστε εθνικό σχέδιο διαχείρισης και πρόληψης δασικών πυρκαγιών»

«Μια ριζική αλλαγή στην κουλτούρα του συστήματος δασοπυροπροστασίας με τη συμμετοχή της κοινωνίας είναι πια περισσότερο απαραίτητη από ποτέ» αναφέρει στην ATHENS VOICE o Ηλίας Τζηρίτης, υπεύθυνος δράσεων για δασικές πυρκαγιές του WWF Ελλάς λίγο πριν από τον επίσημο απολογισμό της καταστροφικής φωτιάς στην Αττική. Η καταστολή, η επένδυση σε drones, θερμικές κάμερες και έξυπνα συστήματα που μπορεί, υπό προϋποθέσεις, να είναι χρήσιμα, από μόνα τους δεν αποτελούν τη λύση. «Φέτος το καλοκαίρι, οι πυρκαγιές στην Ελλάδα έχουν μέχρι στιγμής εντοπιστεί νωρίς, ωστόσο φάνηκε πως αυτό δεν ήταν αρκετό. Τα γεγονότα έδειξαν ότι από τη στιγμή που ξεκίνησε η φωτιά, ήταν εξαιρετικά δύσκολο να τεθεί υπό έλεγχο» τονίζει.

Τα τελευταία χρόνια έχουμε χάσει πάρα πολλές εκτάσεις στην Αττική, «ενώ η Αττική φιλοξενεί ουσιαστικά τις περισσότερες δασοπρεσβαστικές δυνάμεις στη χώρα και πάρα πολλούς επαγγελματίες πυροσβέστες. Κι επιπλέον έχουμε πάρα πολλές εθελοντικές ομάδες» εξηγεί ο υπεύθυνος δράσεων για δασικές πυρκαγιές του WWF Ελλάς, Ηλίας Τζηρίτης.

«Είναι οξύμωρο λοιπόν μια περιοχή όπως η Αττική, όπου έχει τόσες πολλές δασοπυροσβεστικές δυνάμεις και επαγγελματικές και εθελοντικές, να καίγεται με τέτοιο ρυθμό. Το ζήτημα είναι ότι κάτι πάει στραβά με το μοντέλο αυτό. Γιατί όταν έχεις την καταστολή ως προμετωπίδα και ο μηχανισμός είναι καθαρά κατασταλτικός, αυτό συνεπάγεται ότι κάτι δε γίνεται σωστά. Η καταστολή από μόνη της δεν αρκεί. Έχουμε λοιπόν βασικά ζητήματα έλλειψης εθνικού σχεδίου διαχείρισης και πρόληψης δασικών πυρκαγιών».

Ιστορικά οι φωτιές στην Αττική έχουν την ίδια συμπεριφορά. Αυτές που ξεκινούν από τα βόρεια προάστια της Αττικής, από το Καπανδρίτι, Βαρνάβα, Γραμματικό, (ακόμα και από τον Αυλώνα το 1992), ακολουθούν ένα πολύ συγκεκριμένο μοτίβο λόγω της μορφολογίας αλλά και λόγω των ανέμων που επικρατούν την περιοχή την εποχή αυτή.

«Το ζήτημα λοιπόν εδώ είναι γιατί δεν έχουμε μελετήσει την πυρκαγιά, τουλάχιστον την πυρκαγιά του 2009, ώστε να εξάγουμε συμπεράσματα και να δούμε πώς θα αντιμετωπίσουμε μια μελλοντική πυρκαγιά αυτού του τύπου, με τα ίδια χαρακτηριστικά» προσθέτει ο κ. Τζηρίτης.

Ο ρόλος της κλιματικής αλλαγής και το νέο δόγμα πυρόσβεσης

«Αυτό δεν γίνεται στη χώρα μας και αυτό είναι ένα πολύ μεγάλο έλλειμμα. Αυτές οι πυρκαγιές θα συνεχίσουν να υπάρχουν. Είμαστε σε μια χώρα με ξηρά καλοκαίρια ασχέτως κλιματικής αλλαγής» εξηγεί ο κ. Τζηρίτης.

Το νέο δόγμα πυρόσβεσης δεν αρκεί, γιατί από μόνο του δε μπορεί να φέρει αποτέλεσμα. Τα drones, οι θερμικές κάμερες και τα έξυπνα συστήματα επιτυγχάνουν τον έγκυρο εντοπισμό. «Σε αυτό είμαστε αρκετά καλοί και πολλές πυρκαγιές αντιμετωπίζονται γρήγορα. Επομένως, επενδύσαμε πάρα πολλά χρήματα στο να έχουμε ακόμα καλύτερη έγκυρη ειδοποίηση, που σε αυτό ήμασταν ήδη σε καλά επίπεδα τα τελευταία χρόνια και δεν είδαμε τι θα κάνουμε αν κάποια στιγμή μια πυρκαγιά ξεφύγει και πώς θα μειώσουμε την έντασή της. Το στοίχημα, λοιπόν, εδώ είναι τι μέτρα έχουν λήφθεί στην περίπτωση που ξεφύγει κάτι».

Τι μας λείπει;

Ανάλογα καλή προετοιμασία με εκείνη που έχει γίνει για την αντιμετώπιση της φωτιάς, θα πρέπει να γίνει και για το ενδεχόμενο να ξεφύγει το μέτωπο, μας λέει ο υπεύθυνος της WWF και εξηγεί: «Σε αυτό έγκειται η εκπαίδευση των πυροσβεστών στο πώς θα αντιδράσουν σε μια πυρκαγιά, η προετοιμασία των οικισμών. Χρειάζεται να αλλάξουν οι προτεραιότητες, και ο στρατηγικός σχεδιασμός να γίνει από κάτω προς τα πάνω, με βασικό παράγοντα τη συμμετοχή και εκπαίδευση των τοπικών κοινωνιών».

Για παράδειγμα στο νέο δόγμα ανακοινώθηκε ότι θα αυξηθούν τα πληρώματα των πυροσβεστικών οχημάτων από δύο σε τρία άτομα. Η Διεθνής Πρακτική λέει ότι στις δασικές πυρκαγιές τα οχήματα πρέπει να έχουν τέσσερα άτομα για να είναι αποδοτική η δουλειά του πληρώματος. Τα περισσότερα δικά μας πληρώματα όμως ακόμα είναι με δύο άτομα γιατί η πυροσβεστική δεν μπορεί να ανταποκριθεί αριθμητικά.

«Άρα κάποια μέτρα είναι σωστά, όμως αν παραμείνουν μεμονωμένα και δεν συνδυαστούν δε θα αποφέρει αποτέλεσμα. Πρέπει να δούμε το ζήτημα εφαρμογής» επισημαίνει ο  κ. Τζηρίτης.

Ρωτάμε εάν η αυστηροποίηση των ποινών θα έχει κάποιο αποτέλεσμα, για να απαντήσει ο καθ' ύλην αρμόδιος της WWF: «Η αυστηροποίηση των ποινών δεν αρκεί αν δεν συνοδευτεί από μια σοβαρή και δημόσια διαθέσιμη ανάλυση των αιτίων και συγκεκριμένων πολιτικών αντιμετώπισής τους σε προληπτικό επίπεδο» μας λέει ο κ. Τζηρίτης και προσθέτει: «Δεν είναι δυνατόν να ξεσπούν κάθε χρόνο 10.136 περιστατικά πυρκαγιών υπαίθρου και να μην υπάρχει κανένας στρατηγικός ποσοτικός στόχος μείωσής τους».

Η πρόληψη θέλει επιμονή και επιμονή. Θέλει προετοιμασία, θέλει σωστές δομές. «Το ζήτημα λοιπόν είναι πώς θα διδαχθούμε από αυτές τις πυρκαγιές, προκειμένου να μην επαναληφθεί το ίδιο και στο μέλλον και να εξαχθούν χρήσιμα συμπεράσματα που θα διδάσκουν τους πυροσβέστες. Η πρόληψη χρειάζεται επίσης να καλύπτει όλα τα στάδια του κύκλου διαχείρισης των δασικών πυρκαγιών και να καθορίζει σαφείς πολιτικούς σκοπούς, στόχους, θεσμικές αρμοδιότητες και διαδικασίες δημόσιας αξιολόγησης περιστατικών και δομών με διαφάνεια» καταλήγει ο κ. Τζηρίτης.