Τι πρέπει να κάνετε αν σας τσιμπήσει αράχνη

Τσίμπημα από αράχνη είχε δεχθεί ο 48χρονος άνδρας που πέθανε στη ΜΕΘ του Νοσοκομείου του Πύργου Ηλείας το απόγευμα της Πέμπτης (8.8). Πολλοί από εμάς αγνοούμε τι θα πρέπει να κάνουν αν αντιληφθούμε ότι μας τσίμπησε αράχνη, αλλά και τα μέτρα που θα πρέπει να λάβουμε για να προστατευτούμε. 

Κάποιες αράχνες είναι επικίνδυνες για τον άνθρωπο: αυτές είναι η «μαύρη χήρα» (Latrodectus mactans), γνωστή για το κόκκινο σημάδι σε σχήμα κλεψύδρας στην κοιλιά της, και ο «καφέ ερημίτης» (Laxosceles reclusa), με το σημάδι σε σχήμα βιολιού στην πλάτη. Και οι δύο προτιμούν τα θερμά κλίματα και τους σκοτεινούς, ξηρούς χώρους όπου υπάρχουν και πολλές μύγες. Συχνά κατοικούν στις δημόσιες εξωτερικές τουαλέτες. Πολλές φορές μπορεί να μην καταλάβετε ότι σας δάγκωσε γιατί το δάγκωμά της μοιάζει με το τσίμπημα μιας καρφίτσας. Ωστόσο, μέσα σε λίγες ώρες μπορεί να παρουσιαστούν αναπνευστικά προβλήματα και οίδημα. Μερικές φορές το δάγκωμα της μαύρης χήρας προκαλεί μυϊκές κράμπες, μούδιασμα ή αδυναμία.

Οι πρώτες κινήσεις μετά το τσίμπημα αράχνης

Σε κάθε περίπτωση, αν αντιληφθείτε ότι σας τσίμπησε «μαύρη χήρα» ή «καφέ ερημίτης» θα πρέπει να ζητήσετε αμέσως ιατρική φροντίδα. Θα ήταν καλό να καλύψτε το δάγκωμα με ένα υγρό κρύο πανί ή με πάγο τυλιγμένο σε πετσέτα. Αν το δάγκωμα έγινε σε κάποιο άκρο, μπορείτε να καθυστερήσετε την εξάπλωση του δηλητηρίου δένοντας σφιχτά το άκρο με έναν επίδεσμο πάνω από το δάγκωμα και τοποθετώντας πάγο.

Γενικότερα, ορισμένα δαγκώματα ή τσιμπήματα προκαλούν λίγο περισσότερο φαγούρα ή πόνο και ελαφρύ πρήξιμο που εξαφανίζεται μέσα σε μία με δύο μέρες. Ωστόσο, το 15% του πληθυσμού έχει αλλεργία στο δηλητήριο των εντόμων. Πρόβλημα αποτελούν συνήθως οι μέλισσες, οι σφήκες και τα μεγάλα μυρμήγκια. Επίσης, προβλήματα μπορούν να προκαλέσουν και τα κουνούπια, τα τσιμπούρια, οι μύγες που τσιμπούν και ορισμένες αράχνες, αλλά συνήθως η αλλεργική αντίδραση από αυτά είναι ελαφριά. Τα συμπτώματα μιας αλλεργικής αντίδρασης εμφανίζονται συνήθως μέσα σε μερικά λεπτά από τη στιγμή του τσιμπήματος ή του δαγκώματος. Ορισμένα όμως κάνουν ώρες ή μέρες να εμφανιστούν.

Αν είστε ευαίσθητοι στο δηλητήριο εντόμων, σίγουρα θα παρουσιάσετε φαγούρα στα μάτια, πόνο και έντονη φαγούρα γύρω από την περιοχή του τσιμπήματος.
Οι πιο έντονες αντιδράσεις μπορεί να είναι θανατηφόρες. Αν είστε υπερβολικά ευαίσθητοι, μπορεί να παρουσιάσετε έντονη φαγούρα, έντονο πρήξιμο στα μάτια, τα χείλη ή το εσωτερικό του λαιμού. Το πρήξιμο του λαιμού θα προκαλέσει δυσκολία στην αναπνοή. Μια σοβαρή αλλεργική αντίδραση μπορεί επίσης να συνοδεύεται και από ζαλάδα, σύγχυση, δυνατούς πόνους στην κοιλιά, ναυτία, εμετό ή λιποθυμία.

Αν η αντίδρασή σας στο δάγκωμα ενός εντόμου είναι σοβαρή – δύσπνοια, πρήξιμο της γλώσσας, φαγούρα, καλέστε αμέσως το γιατρό ή πηγαίνετε στο νοσοκομείο. Οι πιο έντονες αλλεργικές αντιδράσεις στο τσίμπημα μέλισσας μπορεί να είναι θανατηφόρες. Αν έπειτα από ένα τσίμπημα παρατηρήσετε οποιοδήποτε αναπνευστικό πρόβλημα, πρήξιμο των χειλιών ή του λαιμού, λιποθυμία, σύγχυση, ταχυπαλμία ή φαγούρα, ζητήστε αμέσως ιατρική βοήθεια. Οι λιγότερο έντονες αλλεργικές αντιδράσεις περιλαμβάνουν αυτά τα συμπτώματα, επισκεφτείτε το γιατρό σας. Ο γιατρός μπορεί να σας πει να κάνετε κάποιες ενέσεις που θα βοηθήσουν τον οργανισμό σας να απευαισθητοποιηθεί στο δηλητήριο των εντόμων και να σας δώσει αντιισταμινικά δισκία και μια σύριγγα με επινεφρίνη (αδρεναλίνη). Να ελέγχετε πάντα την ημερομηνία λήξης του φαρμάκου.

Όταν περπατάτε σε δάση ή σε περιοχές με βλάστηση, να φοράτε παπούτσια, μακρύ παντελόνι και μακρυμάνικο πουκάμισο. Καλό είναι να ακολουθείτε τα μονοπάτια και να μην περιπλανιέστε μέσα στη βλάστηση.

Τι ισχύει για τα τσιμπήματα από τσιμπούρια

Τι ισχύει για τα τσιμπήματα από τσιμπούρια; Είναι αβλαβή, αλλά μπορεί να αποτελέσουν απειλή για την ανθρώπινη υγεία. Ορισμένα τσιμπούρια μεταφέρουν λοιμώξεις και με το δάγκωμά τους μπορούν να μεταδώσουν βακτήρια που προκαλούν αρρώστιες, όπως η ασθένεια Lyme ή ο κηλιδοβλατιδώδης πυρετός των Βραχώδων Ορέων. Ο κίνδυνος να πάθετε μια από αυτές τις ασθενείς εξαρτάται από την περιοχή στην οποία κατοικείτε, από το πόσο χρόνο περνάτε σε δασώσεις περιοχές και από το πόσο καλά προστατεύετε τον εαυτό σας.

• Όταν περπατάτε σε δάση ή σε περιοχές με βλάστηση, να φοράτε παπούτσια, μακρύ παντελόνι και μακρυμάνικο πουκάμισο. Καλό είναι να ακολουθείτε τα μονοπάτια και να μην περιπλανιέστε μέσα στη βλάστηση.
• Αποφύγετε τα τσιμπούρια στον κήπο σας κλαδεύοντας τους θάμνους και τα φύλλα. Τα κούτσουρα για το τζάκι πρέπει να τοποθετούνται σε σημεία που τα βλέπει ο ήλιος.
• Να ελέγχετε τον εαυτό σας και τα κατοικίδια σας ύστερα από μια βόλτα σε περιοχές με βλάστηση. Καλό είναι να κάνετε ένα ντους έπειτα από κάθε περίπατο, γιατί τα τσιμπούρια παραμένουν πολλές ώρες πάνω στο δέρμα πριν το δαγκώσουν.
• Τα εντομοαπωθητικά συνήθως διώχνουν και τα τσιμπούρια. Ακολουθείτε πάντα τις οδηγίες προφύλαξης.
• Αν βρείτε ένα τσιμπούρι, απομακρύνετέ το με ένα τσιμπιδάκι. Τραβήξτε το προσεκτικά και σταθερά. Μόλις το απομακρύνετε, βάλτε στην περιοχή αντισηπτικό. Αφού απομακρύνετε το τσιμπούρι, εξοντώστε το.
• Αν παρουσιάσετε εξάνθημα ή αρρωστήσετε μετά το δάγκωμα, πάρτε το τσιμπούρι μαζί σας στο γιατρό.

Τι ξέρουμε για τη «μαύρη χήρα» και τον «καφέ ερημίτη»

Η «μαύρη χήρα» είναι μια από τις πολλές αράχνες που ανήκουν στο γένος Latrodectus. Το όνομά της αναφέρεται στην τάση των θηλυκών σε ορισμένα είδη να καταβροχθίζουν το αρσενικό μετά το ζευγάρωμα. Tο δηλητήριο της μαύρης χήρας αποτελείται από νευροτοξίνες και σε εξασθενημένους οργανισμούς μπορεί να προκαλέσει παράλυση ή ακόμα και τον θάνατο.

Η καφέ αράχνη ερημίτης έχει μια χαρακτηριστική σκούρα, σε σχήμα βιολιού κηλίδα πάνω στο κεφάλι της, η οποία όμως δεν είναι πάντα εύκολα διακριτή. Ως εκ τούτου, δεν είναι εύκολο να την ξεχωρίσει κάποιος από άλλες καφέ αράχνες. Οι αράχνες αυτές δεν είναι ιδιαίτερα επιθετικές και δεν πρόκειται να δαγκώσουν κάποιον, παρά μόνο εάν παγιδευτούν στο δέρμα του, όπως π.χ. εάν βρεθούν στο εσωτερικό ενός φορεμένου ρούχου. Αυτές συνήθως, κρύβονται την ημέρα και βγαίνουν τη νύχτα για να κυνηγήσουν έντομα.

Ποια είναι τα πιο συνηθισμένα είδη αραχνών στην Ελλάδα

Σύμφωνα με το birdwatchinghq, τα πιο συνηθισμένα είδη αραχνών στην Ελλάδα είναι: 

• Brown recluse spider – Καφέ αράχνη «ερημίτης»

Πρόκειται για αράχνες μεγέθους από 10 έως 15 χιλιοστά και όπως υποδηλώνει το όνομα είναι χρώματος καφέ. Το δηλητήριο τους είναι επικίνδυνο όμως σπάνια προκαλεί ζημιά λόγω της εξαιρετικά μικρής ποσότητας που αποδεσμεύουν κατά το δάγκωμα. Πυρετός, σπασμοί, φαγούρα, ναυτία και μυϊκός πόνος είναι μερικά από τα συμπτώματα τσιμπήματος καφέ αράχνης. Σε ακραίες περιπτώσεις, τα τσιμπήματα αυτά μπορεί να οδηγήσουν σε νέκρωση ζωντανών κυττάρων. Στην περίπτωση αυτή, εμφανίζονται επώδυνες ανοιχτές πληγές που αργούν να επουλωθούν. 

• Cross Orbweaver – Araneus diadematus

Το χρώμα τους κυμαίνεται από ανοιχτό κίτρινο έως πολύ σκούρο γκρι. Διαθέτουν άσπρα σημάδια στο επάνω μέρος που σχηματίζουν σταυρό. Οι συγκεκριμένες αράχνες είναι πολύ συνηθισμένες, ακόμα και σε αστικά περιβάλλοντα. Δεν είναι επιθετικές και συνήθως δαγκώνουν μόνο αν ξαφνιαστούν π.χ αν την αρπάξει κάποιος απότομα. Το δάγκωμα τους επιφέρει πόνο, πρήξιμο και κοκκινίλα που διαρκούν μερικές ημέρες.

• European Nursery Web Spider – Pisaura mirabilis

Οι αράχνες αυτές ξεχωρίζουν από τον αυγόσακο που κουβαλάνε τα θηλυκά. Διαθέτουν λεπτό κορμό και μακριά πόδια. Είναι δηλητηριώδεις, όμως δεν συνηθίζουν να επιτίθονται σε ανθρώπους παρά μόνο στα θύματα τους. Είναι εξαιρετικά απίθανο να αποδειχθούν τα τσιμπήματα τους θανατηφόρα για τον άνθρωπο.

• Goldenrod Crab Spider- Misumena vatia

Είναι μικροσκοπικές καθώς το μέγεθος τους φτάνει έως τα 10 χιλιοστά και συνήθως είναι κίτρινες ή άσπρες. Έχουν ένα χαρακτηριστικό περπάτημα «κάβουρα» καθώς μετακινούνται πλαγίως. Το δηλητήριο τους δεν είναι επικίνδυνο για τον άνθρωπο, ενώ το τσίμπημα τους ενδεχομένως να μη διαπεράσει καν το δέρμα μας.

• Walnut Orbweaver – Nuctenea umbratica

Οι αράχνες αυτές είναι πλατιές, το πολύ έως 15 χιλιοστά και χρώμα που κυμαίνεται σε αποχρώσεις του καφέ, κόκκινου, γκρι και μαύρου. Το δηλητήριο τους είναι ελαφρώς τοξικό και χρησιμεύει ως αμυντικός μηχανισμός για την αποτροπή πιθανών απειλών. Οι άνθρωποι, οι σκύλοι, οι γάτες και άλλα μικρά θηλαστικά μπορεί να παρουσιάσουν μικρό ερεθισμό ή ελαφρά δυσφορία σε περίπτωση δαγκώματος.

• Pink Crab Spider – Thomisus onustus

Έχουν τριγωνικό σώμα και φτάνουν έως τα 11 χιλιοστά. Το χρώμα τους μπορεί να είναι ροζ, κίτρινο, άσπρο ή πράσινο. Είναι άκακες και θεωρούνται «του σπιτιού» καθώς τρώνε μύγες και κουνούπια.

• Radiated Wolf Spider- Hogna radiata

Πολύ συνηθισμένο είδος αράχνης που συναντάται σε κάθε περιβάλλον, κυρίως κάτω από πέτρες, βράχους ή ξύλα. Οι αράχνες αυτές μπορούν να δαγκώσουν αν νιώσουν κίνδυνο, αλλά δεν βγάζουν πάντα δηλητήριο. Ως εκ τούτου, δεν θεωρούνται επικίνδυνες για τον άνθρωπο. Τα συμπτώματα του δαγκώματος είναι ήπια και περιλαμβάνουν κνησμό, πρήξιμο και ήπιο πόνο.

• Wasp Spider – Argiope bruennichi

Οι αράχνες αυτές μοιάζουν με σφίγγα, καθώς έχουν μαύρες και κίτρινες ρίγες σε όλο τους το σώμα εκτός από τα πόδια. Παρά τον έντονο χρωματισμό τους, οι αράχνες αυτές δεν είναι επικίνδυνες για τον άνθρωπο. Δεν είναι επιθετικές και δαγκώνουν μόνο αν νιώσουν πως απειλούνται σοβαρά.

• Napoleon Spider – Synema globosum

Διαθέτουν μεγάλο στρογγυλό κορμό συνήθως σε κόκκινες, κίτρινες ή ασπρόμαυρες αποχρώσεις. Η αράχνη αυτή μπορεί να προκαλέσει τοξικές αντιδράσεις ποικίλης σοβαρότητας. Ωστόσο, οι τοξίνες αυτές στοχεύουν κυρίως τα θηράματα και τους θηρευτές τους και συνήθως δεν είναι θανατηφόρες για τον άνθρωπο.

• Tropical Tent web Spider – Cyrtophora citricola

Συνήθως καφέ με γκρι τρίχες, ενώ δεν ξεπερνούν τα 10 χιλιοστά σε μέγεθος. Σχηματίζουν αποικίες, συχνά σε κορμούς δέντρων. Είναι δηλητηριώδεις αλλά όχι για τον άνθρωπο, με το τσίμπημα τους να επιφέρει μόνο μια μικρή ενόχληση.

• Half-edged Wall Jumping Spider – Menemerus semilimbatus

Αυτό το είδος αράχνης είναι συνήθως σε καφέ και γκρι χρωματισμούς με άσπρο τρίχωμα. Συναντώνται κυρίως σε επίπεδες επιφάνειες όπως φράχτες. Θεωρούνται πανέξυπνες και πολλοί τις προτιμούν για κατοικίδια καθώς είναι ακίνδυνες.

• Marbled Cellar Spider – Holocnemus pluchei

Οι αράχνες αυτές ξεχωρίζουν από τα μακριά, λεπτά και εύθραυστα πόδια τους που διαθέτουν ασπρόμαυρες ρίγες. Συνήθως βρίσκονται σε υπόγεια και αποθήκες. Αν και διαθέτουν δηλητήριο, είναι ακίνδυνες για τον άνθρωπο καθώς δεν έχουν την δύναμη να τον δαγκώσουν.

• Triangulate Combfoot – Steatoda triangulosa

Μικροσκοπικές αράχνες με μέγεθος από 3 έως 6 χιλιοστά, συνήθως καφέ με πορτοκαλί. Θεωρούνται αράχνες «του σπιτιού» και τρώνε ψύλλους, μυρμήγκια και άλλα έντομα. Δαγκώνουν αν νιώσουν κίνδυνο, αλλά το δηλητήριο τους δεν είναι επικίνδυνο για τον άνθρωπο εκτός αν κάποιος είναι αλλεργικός.

O 48χρονος άνδρας στην Ηλεία εκτιμάται ότι πέθανε μετά από τσίμπημα της αράχνης «καφέ ερημίτης». 

Με πληροφορίες από το Μαμάτσειο Νοσοκομείο Κοζάνης, Βικιπαίδεια, Wikihealth και Βήμα