Κοινωνική κινητικότητα, ο ξεχασμένος εθνικός στόχος

Ήταν ο τελευταίος που πήρε το μικρόφωνο και φυσικά μίλησε πρώτα με την ιδιότητα του παππού. Ευχαρίστησε τον Θεό, τη νύφη του, τον γιο του και γενικά το σύμπαν για την άφιξη της πρώτης εγγονής του κι έπειτα παραδέχθηκε ότι αδυνατεί να περιγράψει με ακρίβεια το πόση χαρά έχει φέρει στη ζωή τους η μικρή.

Και μετά μίλησε ως πατέρας. Η βασική του έννοια ήταν να ευχαριστήσει ονομαστικά τους δασκάλους του γιου του, αυτούς που συνάντησε στο δημόσιο σχολείο και στο δημόσιο πανεπιστήμιο της Πάτρας. Ήταν εκείνοι που κατά την αλεξανδρινή ρήση, παρέλαβαν τη σκυτάλη του «ζην» από τους γονείς για να συμβάλλουν στο «ευ ζην» των παιδιών. Ήταν εκείνοι που συνειδητοποίησαν το σπουδαίο ταλέντο του παιδιού του και του εξήγησαν προς τα πού πρέπει να κινηθεί για να το αξιοποιήσει στον μέγιστο δυνατό βαθμό. Ήταν εκείνοι που φρόντισαν να αμβλυνθούν οι δομικές οικονομικές ανισότητες της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης του σήμερα και να εξασφαλίσουν στο παιδί του την πρόσβαση σε σπουδές που δεν μπορούσε να υποστηρίξει οικονομικά ο ίδιος και η σύζυγός του.

Μίλησε ως ο ευτυχής πατέρας του γαμπρού αλλά κυρίως ως αυτόπτης μάρτυρας της κοινωνικής δυναμικής που συνέθεσε το προοδευτικό αίτημα της Μεταπολίτευσης, ως κοινωνός της ιστορικής ελπίδας για την οικοδόμηση μιας χώρας με ένα ισχυρό και αποτελεσματικό κοινωνικό κράτος που θα δίνει σε όλους μια καλή ευκαιρία να φτάσουν ή και να τρυπήσουν το ταβάνι τους. Πολλοί αδικήθηκαν, πολλοί δεν τα κατάφεραν, αλλά θα ήταν άδικο να μην αναγνωρίσει κανείς στις προηγούμενες γενιές ότι παρέλαβαν την Ελλάδα των κοινωνικών φρονημάτων και παρέδωσαν την Ελλάδα που στόχευσε και εν μέρει πέτυχε τη σύγκλιση με πιο ανεπτυγμένες χώρες της υπόλοιπης Ευρώπης.

Και σήμερα τι; Ο καταληκτικός τόνος της ομιλίας του ήταν απαισιόδοξος και θα ήθελα αληθινά πολύ να διαφωνήσω μαζί του αλλά δεν έχω και πολλά επιχειρήματα. Αρκεί από μόνη της η διαρκώς χαμηλότερη συμμετοχή των πολιτών στις εκλογές για να τεκμηριωθεί η σιωπηρώς εκκωφαντική παραίτηση ενός μεγάλου μέρους της ελληνικής κοινωνίας. Μια παραίτηση που γίνεται ακόμα πιο εμφανής στην πλήρη παραμέληση του αιτήματος περί κοινωνικής κινητικότητας δια μέσω της Δημόσιας Παιδείας και του κοινωνικού κράτους.

Οι Έλληνες γονείς εξακολουθούν να θέλουν να προσφέρουν μια καλύτερη ζωή από τη δική τους αλλά πλέον έχουν πειστεί -και όχι άδικα- ότι το θα καταφέρουν με όρους σκληρής μοναξιάς και αυτοθυσίας. Θα ξοδέψουν παραπάνω για ιδιωτική ασφάλιση, για φροντιστήρια, για ιδιωτικά σχολεία, θα ανεχθούν μέχρι να πληρώνουν νόμιμο… γρηγόροσημο για την πιο γρήγορη περίθαλψή τους στα δημόσια νοσοκομεία. Και στο τέλος θα χρειαστεί και να… δουλέψουν με τον εαυτό τους για να μάθουν να χαίρονται εξ αποστάσεως, καθώς το Greek Dream του σήμερα μοιάζει να είναι η παραγωγή υψηλά καταρτισμένων επαγγελματιών που νομοτελειακά θα… εξαχθούν στο εξωτερικό.

Για να πάψει η γενιά μου να ανταμώνει τους φίλους και τους συμφοιτητές της μόνο κάποιες μέρες τα καλοκαίρια πίσω στην πατρίδα ή τυχαία στα μεγάλα ευρωπαϊκά αεροδρόμια, η κοινωνική κινητικότητα θα πρέπει να βρεθεί ξανά στην καρδιά του σύγχρονου προοδευτικού αιτήματος, με όρους απόλυτης προτεραιότητας. Η συντήρηση θα προσπαθεί πάντα να μας πείσει ότι δεν υπάρχει χώρος ούτε και χρόνος για πολλές και ριζικές αλλαγές και ότι «αυτή είναι η ζωή». Μόνο που η ζωή δεν είναι αυτή. Η ζωή δεν μπορεί να υποβαθμίζεται σε ένα ταξίδι διεκπεραίωσης του κλήρου που έλαβε ο καθένας τη στιγμή της γέννησής του.

Εξάλλου, μια μέρα η μικρή Ζωή ίσως διαβάσει αυτό το κείμενο και ρωτήσει κάποιους από εμάς αν πραγματικά καταλάβαμε τι προσπάθησε να μας πει ο παππούς της.