Πρώτο κρούσμα του ιού του Δυτικού Νείλου στην Ελλάδα για το 2024

Το πρώτο κρούσμα του ιού του Δυτικού Νείλου καταγράφηκε από τον ΕΟΔΥ στην Ελλάδα για το 2024.

Το πρώτο περιστατικό λοίμωξης από τον ιό του Δυτικού Νείλου, με πιθανότερο τόπο έκθεσης στην Περιφερειακή Ενότητα Λάρισας (Δήμο Λαρισαίων), παρουσίασε εικόνα ήπιας εγκεφαλίτιδας, είχε έναρξη συμπτωμάτων εντός του τελευταίου δεκαημέρου του Ιουνίου 2024 και έχει λάβει εξιτήριο από το νοσοκομείο. Σημειώνουμε ότι κατά την περσινή περίοδο μετάδοσης 2023 η Περιφερειακή Λάρισας αποτέλεσε ένα από τα βασικά επίκεντρα της κυκλοφορίας του ιού στη χώρα μας, πριν τα πλημμυρικά φαινόμενα του Σεπτεμβρίου.

Κρούσματα της λοίμωξης από τον ιό του Δυτικού Νείλου εμφανίζονται σε πολλές χώρες παγκοσμίως, όπως και σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες, σε ετήσια βάση, συνήθως κατά τους καλοκαιρινούς και φθινοπωρινούς μήνες. Από το 2010 και μετά, εμφανίζονται κρούσματα σχεδόν κάθε χρόνο και στη χώρα μας, και -ως εκ τούτου- θεωρείται αναμενόμενη η επανεμφάνιση περιστατικών σε κάθε περίοδο μετάδοσης. Τον Μάιο 2024, ο ΕΟΔΥ ενημέρωσε τους επαγγελματίες υγείας πανελλαδικά για την ανάγκη εγρήγορσής τους για τη νόσο και εξέδωσε σχετικό Δελτίο Τύπου για την ενημέρωση του κοινού, με συστάσεις για λήψη μέτρων προφύλαξης από τα κουνούπια.

Ιός του Δυτικού Νείλου: Πώς μεταδίδεται και ποια είναι τα συμπτώματα

Ο ιός του Δυτικού Νείλου μεταδίδεται κυρίως με το τσίμπημα μολυσμένων «κοινών» κουνουπιών, τα οποία μολύνονται από μολυσμένα (κυρίως άγρια) πτηνά. Οι άνθρωποι που μολύνονται δε μεταδίδουν περαιτέρω τον ιό σε άλλα κουνούπια ή σε άλλους ανθρώπους (με άμεση επαφή). Στην πλειονότητά τους, τα άτομα που μολύνονται δεν αρρωσταίνουν καθόλου ή παρουσιάζουν μόνο ήπια συμπτώματα, ενώ σε ένα μικρό ποσοστό (μικρότερο από 1% όσων μολύνονται) εμφανίζουν σοβαρή νόσο που προσβάλλει το νευρικό σύστημα (κυρίως εγκεφαλίτιδα ή μηνιγγίτιδα). Άτομα μεγαλύτερης ηλικίας (άνω των 50 ετών), καθώς και άτομα με ανοσοκαταστολή και χρόνια υποκείμενα νοσήματα, κινδυνεύουν περισσότερο να αρρωστήσουν σοβαρά.

Ειδικά για τη φετινή περίοδο μετάδοσης 2024, στο πλαίσιο μίας ολοκληρωμένης διαχείρισης για την πρόληψη της μετάδοσης νοσημάτων που μεταδίδονται με κουνούπια, ο ΕΟΔΥ έχει οργανώσει και διενεργεί διευρυμένο πρόγραμμα ενισχυμένης εντομολογικής επιτήρησης στη χώρα, μέσω της ανάπτυξης ενός δικτύου συνεργασίας με φορείς του δημοσίου/ ευρύτερου δημοσίου τομέα, με επέκταση του δικτύου παγίδων σύλληψης κουνουπιών, με τυποποιημένη μεθοδολογία και αντιπροσωπευτική γεωγραφική κατανομή. Ιδίως στην Περιφέρεια Θεσσαλίας, σε απόκριση των πλημμυρικών φαινομένων του Σεπτεμβρίου 2023, ο ΕΟΔΥ -σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας- συνέχισε αδιαλείπτως το έργο ενισχυμένης εντομολογικής επιτήρησης και κατά τη διάρκεια των χειμερινών και εαρινών μηνών.

Η λοίμωξη από τον ιό του Δυτικού Νείλου (West Nile virus) είναι νόσημα που μεταδίδεται κυρίως από τσίμπημα μολυσμένου κουνουπιού και προσβάλλει ζώα (π.χ. πτηνά, άλογα) και τον άνθρωπο.

Ο ιός του Δυτικού Νείλου μεταδίδεται με:

• Μολυσμένα κουνούπια: Ο κύριος τρόπος μετάδοσης του ιού του Δυτικού Νείλου είναι με το τσίμπημα μολυσμένου κουνουπιού (συνήθως του κοινού κουνουπιού).

Η κύρια δεξαμενή του ιού στη φύση είναι τα πτηνά. Τα κουνούπια μολύνονται όταν τρέφονται από μολυσμένα πτηνά. Αν και μπορεί να μολυνθούν από τον ιό πολλά γένη και είδη κουνουπιών, τα κουνούπια του γένους Culex («κοινά» κουνούπια) φαίνεται να είναι οι πιο σημαντικοί διαβιβαστές για τη διατήρηση και μετάδοση του ιού στη φύση και τη μετάδοσή του σε ανθρώπους.

Οι άνθρωποι και άλλα θηλαστικά (π.χ. άλογα) θεωρούνται αδιέξοδοι ξενιστές, καθώς ο τίτλος του ιού στο αίμα τους, κατά τη διάρκεια της ιαιμίας, είναι χαμηλός και δεν επαρκεί για την περαιτέρω μόλυνση των κουνουπιών.

• Μεταγγίσεις, μεταμοσχεύσεις. Σε πολύ μικρό αριθμό περιπτώσεων έχει αναφερθεί μετάδοση του ιού από μεταμόσχευση οργάνου, μετάγγιση αίματος και σπάνια από την μητέρα στο έμβρυο (συγγενής λοίμωξη).
• Ο ιός δεν μεταδίδεται άμεσα από άτομο σε άτομο μέσω της συνήθους κοινωνικής (π.χ. άγγιγμα, φιλί), σεξουαλικής ή άλλης επαφής.

Το 80% των ατόμων που μολύνονται παραμένουν ασυμπτωματικοί, το 20% εμφανίζουν ήπια νόσο, ενώ λιγότεροι από 1 στους 100 ασθενείς (<1%) εμφανίζουν σοβαρή κλινική νόσο.

• Ασυμπτωματική λοίμωξη: Το 80% των ατόμων που μολύνονται δεν εκδηλώνουν κανένα σύμπτωμα.
• Ήπια νόσος: Υπολογίζεται ότι περίπου 20% αυτών που μολύνονται με τον ιό αναπτύσσουν την ήπια μορφή της νόσου, που μπορεί να εκδηλωθεί συμπτώματα όπως πυρετό, πονοκέφαλο, γενικευμένη αδυναμία/καταβολή, πόνους στους μυς και τις αρθρώσεις (εικόνα γριπώδους συνδρομής), ενώ επίσης μπορεί να παρουσιασθούν συμπτώματα από το γαστρεντερικό σύστημα (ναυτία, έμετοι, διάρροιες, ανορεξία, κοιλιακός πόνος), δερματικά εξανθήματα και διόγκωση των λεμφαδένων.
• Σοβαρή μορφή νόσου: Λιγότερα από 1 στα 100 άτομα που μολύνονται (κυρίως άτομα μεγαλύτερης ηλικίας) αναπτύσσουν τη σοβαρή μορφή της νόσου που προσβάλλει το κεντρικό νευρικό σύστημα (εγκεφαλίτιδα, μηνιγγίτιδα ή οξεία χαλαρή παράλυση). Τα συμπτώματα της σοβαρής μορφής μπορεί να περιλαμβάνουν πυρετό, πονοκέφαλο, δυσκαμψία αυχένα, διαταραχές επιπέδου συνείδησης και συμπεριφοράς (απάθεια, λήθαργο, αποπροσανατολισμό, σύγχυση, κώμα), νευρολογικά συμπτώματα (αστάθεια, διαταραχές βάδισης και κινητικότητας, τρέμουλο, σπασμούς, παραλύσεις), σοβαρή μυϊκή αδυναμία, διαταραχές όρασης.

Μετά το τσίμπημα του μολυσμένου κουνουπιού μεσολαβούν συνήθως 2 έως 14 ημέρες μέχρι την εμφάνιση των συμπτωμάτων.

Στην ήπια μορφή της νόσου, τα συμπτώματα συνήθως υποχωρούν σε 3 έως 6 ημέρες (λιγότερο από μία εβδομάδα), χωρίς να αφήσουν κατάλοιπα, αν και ορισμένα συμπτώματα (π.χ. υπερβολική κόπωση, κεφαλαλγία, μυαλγίες, διαταραχές συγκέντρωσης) μπορεί ενίοτε να παραμείνουν για εβδομάδες ή μήνες.

Στη σοβαρή μορφή της νόσου που προσβάλλει το κεντρικό νευρικό σύμπτωμα (εγκεφαλίτιδα, οξεία χαλαρή παράλυση), τα συμπτώματα της οξείας φάσης μπορεί να διαρκέσουν μερικές εβδομάδες, ενώ μετά μπορεί να παραμείνουν μακροχρόνια υπολειπόμενα νευρολογικά ελλείμματα ή διαταραχές (π.χ. παραλύσεις, διαταραχές κινητικότητας, κεφαλαλγία, χρόνια κόπωση).

Σοβαρή νόσος μπορεί να συμβεί σε ανθρώπους κάθε ηλικίας, ωστόσο η μεγάλη ηλικία (>50 ετών) είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας κινδύνου για σοβαρή νόσο και θανατηφόρο κατάληξη. Επίσης, οι πιο σοβαρές εκδηλώσεις εμφανίζονται συνήθως σε ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς και γενικά σε άτομα με χρόνια υποκείμενα νοσήματα.