Σαν σήμερα 10 Ιουνίου η σφαγή του Διστόμου και η δολοφονία 218 κατοίκων - Ένα από τα πιο αποτρόπαια εγκλήματα των Ναζί στη σύγχρονη παγκόσμια ιστορία
Το ημερολόγιο έγραφε 10 Ιουνίου 1944, μία ημέρα σαν σήμερα, όταν ο χρόνος στο Δίστομο πάγωσε και ένα από τα πιο αποτρόπαια εγκλήματα των Ναζί στη σύγχρονη ιστορία σκόρπισε τον θάνατο σε 218 ανθρώπους. Ήταν μια ακόμη βαριά μέρα για τους κατοίκους στο Δίστομο Βοιωτίας, όπως άλλωστε όλες οι μέρες της ναζιστικής κατοχής στην Ελλάδα. Οι κάτοικοι όμως παρέμεναν ακόμη ανυποψίαστοι για όσα θα ακολουθούσαν εκείνη την ημέρα που έμελλε να μείνει στην ιστορία ως μία από τις πιο ειδεχθείς σφαγές αμάχων από τις Γερμανικές δυνάμεις, ένα από τα σκληρότερα Ναζιστικά εγκλήματα - τη Σφαγή του Διστόμου.
Γερμανοί στρατιώτες των SS μπήκαν στο χωριό, αρχίζοντας να δολοφονούν αδιακρίτως αμάχους: 218 αθώα θύματα σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, πολλές γυναίκες, άμαχοι άνδρες, βρέφη, παιδιά. Μια κόλαση επί γης μετά το σύνθημα που εστάλη από το αρχηγείο των SS στη Λαμία: «Να μην μείνει τίποτα όρθιο». Και δεν έμεινε.
Σφαγή στο Δίστομο: Όσα συνέβησαν πριν οι Γερμανοί σκορπίσουν τον θάνατο
Τέσσερις μέρες πριν, στις 6 Ιουνίου, οι σύμμαχοι είχαν αποβιβαστεί στη Νορμανδία. Οι Γερμανοί κατακτητές βλέποντας να φτάνει το τέλος της αυτοκρατορίας τους καταλαμβάνονται από αμόκ καταστροφής. Βγάζουν διαταγές γενοκτονίας. «Ένας Γερμανός σκοτωμένος - πενήντα Έλληνες, δέκα Γερμανοί - ένα χωριό» ήταν η εντολή που δόθηκε.
Οι Γερμανοί ήθελαν να τρομοκρατήσουν τους κατοίκους ώστε να πάψουν να ενισχύουν τις οργανωμένες ανταρτικές ομάδες που δρούσαν στην περιοχή. Έτσι στα πλαίσια των εκκαθαριστικών επιχειρήσεων εκείνο το πρωινό μια φάλαγγα επτά αυτοκινήτων με γερμανούς στρατιώτες (από τον 2ο λόχο του 2ου τάγματος του 7ου Συντάγματος της 1ης Μεραρχίας των Ες - Ες με έδρα την Λιβαδειά), ξεκίνησε από τη Λιβαδειά με κατεύθυνση προς το Δίστομο. Από αυτά τα δύο πρώτα που προπορεύονταν αρκετά, ήταν Ελληνικά επιταγμένα, γεμάτα με Γερμανούς στρατιώτες ντυμένους μαυραγορίτες. Αυτοί θα επιτίθονταν πρώτοι στους αντάρτες που ανύποπτοι θα πλησίαζαν τα αυτοκίνητα και θα ενισχύονταν από τη δύναμη που θα ακολουθούσε. Από τον Καρακόλιθο και μετά αρχίζουν να σκορπούν τον θάνατο. Σκοτώνουν πέντε και συλλαμβάνουν σαν ομήρους δώδεκα αγρότες ενώ θέριζαν.
Στη διασταύρωση Διστόμου - Αράχωβας συναντιούνται με άλλα 60 αυτοκίνητα γεμάτα Γερμανούς στρατιώτες που έρχονταν από την Άμφισσα με κατεύθυνση προς το Δίστομο.
Οι Γερμανοί μπαίνουν στο Δίστομο. Οι κάτοικοι είναι ανυποψίαστοι. Βλέποντας όμως τους ομήρους ανησυχούν. Η φάλαγγα ήταν ιδιαίτερα μεγάλη. O επικεφαλής καλεί τον πρόεδρο και τον παπά τον χωριού από τους οποίους ζητά πληροφορίες για τις κινήσεις των ανταρτών στην περιοχή. Μη μπορώντας να μάθουν, αφού τοποθέτησαν στα υψώματα γύρω από το χωριό φυλάκια για τον έλεγχο και εκφοβισμό, επιδίδονται σε λεηλασίες.
Το μεσημέρι τα δύο επιταγμένα ελληνικά αυτοκίνητα με τους μεταμφιεσμένους Γερμανούς στρατιώτες κατευθύνθηκαν προς τον 'Όσιο Λουκά. Λίγο πριν από το χωριό Στείρι δέχθηκαν επίθεση από τμήμα ανταρτών του ΕΛΑΣ που είχε στήσει ενέδρα. Η μάχη ήταν σκληρή και κράτησε δύο ώρες περίπου. Το αντάρτικο τμήμα υποχώρησε μπροστά στον όγκο των Γερμανικών δυνάμεων που μόλις άκουσε πυροβολισμούς έφτασε στο Δίστομο. Οι απώλειες όμως των Γερμανών ήταν μεγάλες. Από τα δύο πρώτα αυτοκίνητα σώθηκαν ένας στρατιώτης και ένας οδηγός. Σκοτώθηκαν περίπου 40 Γερμανοί στρατιώτες. Ο επικεφαλής αξιωματικός Τεο, τραυματίζεται βαριά και λίγο αργότερα στο Δίστομο ξεψυχά.
'Ύστερα από τη συμπλοκή η Γερμανική φάλαγγα επέστρεψε στο Δίστομο. Αμέσως εκτελεί τους 12 ομήρους μπροστά στο Δημοτικό Σχολείο.
Κι εδώ αρχίζει η σφαγή του Διστόμου. Οι κάτοικοι, όσοι δεν κατάφεραν να διαφύγουν νωρίτερα από το Διάσκελο, τη μόνη αφύλακτη διάβαση, κλείνονται έντρομοι στα σπίτια τους.Τους έρημους δρόμους του χωριού διατρέχουν εξαγριωμένοι στρατιώτες. Μπαίνουν στα σπίτια, σκοτώνουν, καίνε, σφάζουν και βιάζουν.
Γυναίκες, άνδρες, παιδιά, ηλικιωμένοι ακόμα και βρέφη λίγων ημερών πέρασαν από τον ίδιο τρομακτικό Γολγοθά. Μόνο όταν ήρθε η νύχτα οι Γερμανοί σταμάτησαν τις αποτρόπαιες πράξεις τους. Στο χωριό απλώθηκε μια παράξενη ησυχία. Και αμέσως μετά ακολούθησαν τα κλάματα των παιδιών μπροστά στα νεκρά σώματα των γονιών τους γονείς τους και ο θρήνος όσων απέμειναν ζωντανοί. Μέσα στη νύχτα μικρά παιδιά πήραν τους σκοτεινούς δρόμους προσπαθώντας να φτάσουν στα κοντινά χωριά.
Ο Αργύρης Σφουντούρης, ένας από τους επιζώντες, τεσσάρων χρονών τότε, σε μια ώρα έχασε την μητέρα, τον πατέρα του και άλλους 30 συγγενείς του. Στη συνέντευξη του στο Αθηναϊκό και Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων μίλησε για τον εφιάλτη που έζησε.
Μία ακόμη μαρτυρία, αυτή της Ελένης Σφουντούρη, συγκλονίζει.Ήταν μια απο αυτές που επέζησαν της σφαγής. «Πήδηξα απο το παράθυρο της κουζίνας του σπιτιού μου.Φοβήθηκα πάρα πολύ επειδή ήταν άγριος αυτός ο Γερμανός και επιτέθηκε στον πατέρα μου αμέσως μόλις μπήκε μέσα και δεν μπορούσα να το υποφέρω,να βλέπω τέτοια σκηνή, δεν είχα ξαναδεί κάτι παρόμοιο» εξιστόρησε.
Οι ευθύνες για τη Σφαγή του Διστόμου που δεν αποδόθηκαν ποτέ
Η πρωτοφανής θηριωδία έγινε αμέσως γνωστή μέσω του BBC στο εξωτερικό και προκάλεσε την κατακραυγή της διεθνούς κοινής γνώμης. Η Γερμανική Διοίκηση της Αθήνας επέρριψε την ευθύνη αποκλειστικά στους κατοίκους του Διστόμου, επειδή, όπως ανέφερε σε ανακοίνωσή της, δεν συμμορφώθηκαν με τις στρατιωτικές εντολές.
Τον Αύγουστο του 1949 ομολόγησε την έκταση των γερμανικών θηριωδιών στο Δίστομο, αλλά δικαιολογήθηκε ότι εκτελούσε διαταγές ανωτέρων του. Κατά τη διάρκεια της προφυλάκισής του, ο Ζάμπελ εκδόθηκε προσωρινά στη Δυτική Γερμανία για άλλη υπόθεση, αλλά δεν επέστρεψε ποτέ στην Ελλάδα για να αντιμετωπίσει τις συνέπειες των πράξεών του.
Μαρία Παντίσκα – Μίχα ή αλλιώς η « γυναίκα του Διστόμου»
Τέσσερις µήνες µετά τη Σφαγή του Διστόμου, ο Dmitri Κessel, ανταποκριτής του περιοδικού «Life» επισκέφθηκε την περιοχή για να μιλήσει με όσους έχουν επιζήσει από τη σφαγή. Οι περισσότεροι από αυτούς είχε τύχει εκείνη την ημέρα να λείπουν από το χωριό δουλεύοντας στα χωράφια κι έτσι γλίτωσαν.
Όλοι όμως έχουν χάσει από κάποιον. Εκεί συνάντησε και την σχεδόν 19χρονη Μαρία Παντίσκα την 1η Νοεμβρίου. Η νέα κοπέλα έπλενε τα ρούχα της στη σκάφη και με το πρόσωπο νέο αλλά και γερασμένο από τη θλίψη και το κλάμα αντιπροσώπευε με τον καλύτερο τρόπο το άρθρο που έγραψε αργότερα ο Κessel.
Το άρθρο με τίτλο «What the Germans did to Greece» δημοσιεύτηκε στις 27 Νοεμβρίου 1944 στο περιοδικό LIFE
Το άρθρο με τίτλο «What the Germans did to Greece» δημοσιεύτηκε στις 27 Νοεμβρίου 1944 στο περιοδικό LIFE
Ο τίτλος του κειµένου ήταν «Τι έκαναν οι Γερµανοί στην Ελλάδα» και η λεζάντα ανέφερε: «Η Μαρία Παντίσκα ακόµη κλαίει µε λυγµούς, δύο µήνες αφότου οι Γερµανοί σκότωσαν τη µητέρα της σε σφαγή στην ελληνική πόλη του Διστόμου. Η συσσωρευμένη θλίψη στο πρόσωπο της νεαρής Μαρίας συγκέντρωσε όλον τον πόνο που προκάλεσε η απάνθρωπη μηχανή των Ναζί στην ανθρωπότητα. Η Μαρία Παντίσκα πέθανε το 2009 σε ηλικία 84 ετών.
