Με Καζαντζάκη και Παλαμά η πρεμιέρα των Πανελληνίων στην Έκθεση

Το μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας είναι το πρώτο μάθημα στο οποίο εξετάζονται σήμερα (31.05) οι μαθητές των ΓΕΛ της χώρας για τις Πανελλήνιες 2024. Το Υπουργείο Παιδείας έδωσε στη δημοσιότητα τα θέματα που «έπεσαν» και στα οποία κλήθηκαν να απαντήσουν οι μαθητές, διεκδικώντας μία θέση στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. 

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ: Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία – Έκθεση - Θέματα

Όπως μπορείτε να δείτε διαβάζοντας τα θέματα, οι υποψήφιοι κλήθηκαν να απαντήσουν σε ερωτήσεις κατανόησης διασκευασμένου άρθρου από το διαδίκτυο σχετικά με τα ταξίδια, τη σημασία, αλλά και τη χρησιμότητά τους για τον άνθρωπο, ενώ κλήθηκαν να γράψουν άρθρο 350-400 λέξεων γι΄ αυτά καθώς αποτελούν «τον πλέον ενδεδειγμένο τρόπο ψυχικής εκτόνωσης και αναζωογόνησης του κάθε ανθρώπου». Οι μαθητές καλούνται να απαντήσουν αν συμφωνούν ή διαφωνούν με την παραπάνω θέση, αλλά και να απαντήσουν για το πώς οι ίδιοι αναζητούν την προσωπική τους ηρεμία και ισορροπία.

Οι υποψήφιοι κλήθηκαν να απαντήσουν στα παραπάνω θέματα με κείμενα του Νίκου Καζαντζάκη και Κωστή Παλαμά.

Το κείμενο 2 με τίτλο «ΑΝΩ ΑΙΓΥΠΤΟΣ» που έχει επιλεγεί προέρχεται από την πεντάτομη σειρά ταξιδιωτικών εντυπώσεων του Νίκου Καζαντζάκη «Ταξιδεύοντας», ενώ το ποίημα που έχει επιλεγεί είναι το «Ταξίδι» του Κωστή Παλαμά του 1883, το οποίο έχει μάλιστα μελοποιηθεί από τον Σταμάτη Κραουνάκη και έχει ερμηνεύσει ο Δημήτρης Μητροπάνος. 

Ποιος ήταν ο Νίκος Καζαντζάκης και τι πραγματεύεται το έργο του «Ταξιδεύοντας» που «έπεσε» στις Πανελλήνιες

Ο Νίκος Καζαντζάκης (18 Φεβρουαρίου/3 Μαρτίου 1883 - 26 Οκτωβρίου 1957) ήταν Έλληνας συγγραφέας, δημοσιογράφος, πολιτικός, ποιητής και φιλόσοφος, με πλούσιο λογοτεχνικό, ποιητικό και μεταφραστικό έργο. Αναγνωρίζεται ως ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους Έλληνες λογοτέχνες και ως ο περισσότερο μεταφρασμένος παγκοσμίως. Έγινε ακόμη γνωστότερος μέσω της κινηματογραφικής απόδοσης των έργων του «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται», «Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά» και «Ο τελευταίος πειρασμός». Ήταν ένας από τους πιο σεβαστούς από τον λαό και από τους πλέον αναγνωρισμένους στο εξωτερικό, συγγραφείς. Από το 1945 έως το 1948, ήταν πρόεδρος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών.

Ο Νίκος Καζαντζάκης υπήρξε πολυγραφότατος. Ασχολήθηκε σχεδόν με κάθε είδος λόγου: Ποίηση (δραματική, επική, λυρική), δοκίμιο, μυθιστόρημα (στα Ελληνικά και στα Γαλλικά), ταξιδιωτικές εντυπώσεις, αλληλογραφία, παιδικό μυθιστόρημα, μετάφραση (από τα Αρχαία Ελληνικά, Γαλλικά, Ιταλικά, Αγγλικά, Γερμανικά και Ισπανικά), κινηματογραφικά σενάρια, ιστορία, σχολικά βιβλία, παιδικά βιβλία (διασκευή και μετάφραση), λεξικά (γλωσσικά και εγκυκλοπαιδικά), δημοσιογραφία, κριτική, αρθρογραφία.

Το κύριο σώμα του έργου του αποτελείται από την «Ασκητική», η οποία είναι ο σπόρος απ' όπου βλάστησε όλο του το έργο, την «Οδύσεια», δίπλα στην οποία όλα τα υπόλοιπα χαρακτηρίζονται ως «πάρεργα», τους «21 σωματοφύλακες της Οδύσειας», τις Τερτσίνες, τις 14 τραγωδίες που περιέχονται στους τρεις τόμους Θέατρο Α΄, Β΄, Γ΄, τα δύο μυθιστορήματα που έγραψε στα Γαλλικά και τα 7 μυθιστορήματα της όψιμης ηλικίας του, τις εντυπώσεις από τα ταξίδια του σε Ιταλία, Αίγυπτο, Σινά, Ρωσία, Ισπανία, Ιαπωνία, Κίνα, Αγγλία, Ιερουσαλήμ, Κύπρο και Πελοπόννησο, τις μεταφράσεις του Δάντη και του Ομήρου και τέλος τις επιστολές του προς τη Γαλάτεια Αλεξίου και τον Παντελή Πρεβελάκη.

«Ταξιδεύοντας»: Το κείμενο του Νίκο Καζαντζάκη που «έπεσε» στις Πανελλήνιες

Το κείμενο 2 με τίτλο «ΑΝΩ ΑΙΓΥΠΤΟΣ» που έχει επιλεγεί προέρχεται από την πεντάτομη σειρά ταξιδιωτικών εντυπώσεων του Νίκου Καζαντζάκη «Ταξιδεύοντας». Η σειρά αποτελείται από τα βιβλία «Ταξιδεύοντας: Ισπανία», «Ταξιδεύοντας: Ιαπωνία - Κίνα», «Ταξιδεύοντας: Αγγλία», «Ταξιδεύοντας: Ιταλία - Αίγυπτος - Σινά - Ιερουσαλήμ - Κύπρος - Ο Μοριάς» και «Ταξιδεύοντας: Ρουσία». Ο Καζαντζάκης σημειώνει ότι το ταξίδι και η δημιουργία στάθηκαν οι δύο μεγαλύτερες χαρές της ζωής του. Πολλές φορές ταξιδεύει ως απεσταλμένος εφημερίδων, όμως το κίνητρό του δεν είναι ο βιοπορισμός. Η ιδιότητα του ανταποκριτή απλώς του επιτρέπει να ικανοποιήσει το πάθος του για ταξίδια.

Από τον Οκτώβριο του 1925, ξεκινά για τον Καζαντζάκη μια μεγάλη περίοδος ταξιδιών σε όλο τον κόσμο. Σε κάθε ταξίδι του συλλέγει εικόνες, ιδέες και εμπειρίες, τις οποίες ενσωματώνει σε κάθε επόμενη επεξεργασία της Οδύσσειας.

Ως το 1933, επισκέπτεται, τρεις φορές τη Σοβιετική Ένωση και δύο την Ισπανία. Επίσης, ταξιδεύει στην Ιταλία, την Κύπρο, την Παλαιστίνη, την Αίγυπτο και το Σινά, ενώ διαμένει στο Γκόττεσγκαμπ της Τσεχοσλοβακίας για μεγάλα χρονικά διαστήματα.

Τα ταξίδια και η εντατική εργασία θα τον βοηθήσουν να αντέξει το θάνατο των γονιών του (1932). Οι ρυθμοί του είναι πυρετώδεις: γράφει σενάρια για τον κινηματογράφο, ποίηση, συνθέτει δραματικά έργα, μυθιστορήματα στα γαλλικά, συντάσσει εγκυκλοπαιδικά και γλωσσικά λεξικά και σχολικά βιβλία, αρθρογραφεί σε ελληνικές και ρωσικές εφημερίδες, μεταφράζει σημαντικά λογοτεχνικά κείμενα αλλά και παιδικά αναγνώσματα.

Στο πρόσωπο του ελληνορουμάνου συγγραφέα Παναΐτ Ιστράτι θα πιστέψει ότι βρήκε έναν ακόμη πνευματικό σύντροφο, με τον οποίο θα σχεδιάσει κοινή πολιτική και συγγραφική δράση. Τέλος, η γνωριμία του με τον Πρεβελάκη θα του χαρίσει έναν πιστό φίλο κι έναν αφοσιωμένο μαθητή.

Ταξίδια: Το μεγάλο πάθος του κορυφαίου Έλληνα συγγραφέα

Ο Καζαντζάκης σημειώνει ότι το ταξίδι και η δημιουργία στάθηκαν οι δύο μεγαλύτερες χαρές της ζωής του. Πολλές φορές ταξιδεύει ως απεσταλμένος εφημερίδων, όμως το κίνητρό του δεν είναι ο βιοπορισμός. Η ιδιότητα του ανταποκριτή απλώς του επιτρέπει να ικανοποιήσει το πάθος του για ταξίδια.

Το ίδιο το ταξίδι είναι μια διαδικασία που, δείχνοντάς του διαφορετικούς τόπους και ανθρώπους, τον οδηγεί στην αυτογνωσία, στην υπέρβαση του εγωισμού, στην υιοθέτηση μιας οικουμενικής προοπτικής. Στις χώρες που επισκέπτεται, πηγαίνει παντού και βλέπει τα πάντα: πόλεις, χωριά, εξοχές, μουσεία, σημαίνουσες προσωπικότητες και καθημερινούς ανθρώπους.

Η ικανότητά του να συντονίζεται με την ιδιαίτερη, συχνά μυστική, ψυχή του τόπου, αποτυπώνεται εξαιρετικά στις σελίδες των ταξιδιωτικών του έργων, που θεωρούνται τα κορυφαία της ελληνικής ταξιδιωτικής λογοτεχνίας.

Ο Καζαντζάκης στην Αίγυπτο

Στις αρχές του 1927, ο Καζαντζάκης βρίσκεται ξανά στον αγαπημένο του τόπο, στην Ανατολή, για ένα ταξίδι στην Αίγυπτο και το Σινά, απεσταλμένος της εφημερίδας Ελεύθερος Λόγος.

Η μυστηριώδης ιερότητα του Νείλου και ο σκληρός αγώνας των φελάχων εντυπώνονται μέσα του, δίνοντάς του υλικό για την Οδύσσεια. Επισκέπτεται τις Πυραμίδες και την Άνω Αίγυπτο, το Κάιρο και την Αλεξάνδρεια, όπου έχει μια σημαντική συνάντηση με τον Κ. Π. Καβάφη.

Κωστής Παλαμάς: Ο εθνικός μας ποιητής που «έπεσε» στην Έκθεση των Πανελληνίων

Ο Κωστής Παλαμάς (Πάτρα, 13 Ιανουαρίου 1859 - Αθήνα, 27 Φεβρουαρίου 1943) ήταν Έλληνας ποιητής, πεζογράφος, θεατρικός συγγραφέας, ιστορικός και κριτικός της λογοτεχνίας. Θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες ποιητές, με σημαντική συνεισφορά στην εξέλιξη και ανανέωση της νεοελληνικής ποίησης. Αποτέλεσε κεντρική μορφή της λογοτεχνικής γενιάς του 1880, πρωτοπόρος, μαζί με τον Νίκο Καμπά και τον Γεώργιο Δροσίνη, της αποκαλούμενης Νέας Αθηναϊκής (ή Παλαμικής) σχολής.

Ο Παλαμάς ήταν ένας από τους πολυγραφότερους Έλληνες λογοτέχνες και πνευματικούς ανθρώπους. Δημοσίευσε συνολικά σαράντα ποιητικές συλλογές, καθώς και θεατρικά έργα, κριτικά και ιστορικά δοκίμια, συγκριτικές μελέτες και βιβλιοκριτικές. Την επιμέλεια της επανέκδοσης των έργων του μετά τον θάνατό του ανέλαβε ο γιος του Λέανδρος Παλαμάς επίσης ποιητής και κριτικός της λογοτεχνίας.

Το ποιητικό του έργο είναι μεγάλο σε έκταση και σε σημασία και είχε τεράστια απήχηση στην εποχή του. Διαμετρικά αντίθετες πολιτικές και πνευματικές προσωπικότητες, όπως ο Κωνσταντίνος Τσάτσος και ο Νίκος Ζαχαριάδης αισθάνθηκαν την ανάγκη να τοποθετηθούν απέναντι στον Δωδεκάλογο του Γύφτου. Ο Μίκης Θεοδωράκης είχε πει ότι ο Παλαμάς είχε μεγαλύτερη επιρροή από 10 Πρωθυπουργούς. Το ενδιαφέρον για το έργο του μειώθηκε στη μεταπολεμική Ελλάδα, όταν επεκράτησαν διαφορετικά αισθητικά ρεύματα, ενώ υποχώρησε και το ενδιαφέρον για την ποίηση γενικότερα.

Το ποίημα του Παλαμά που μελοποιήθηκε από τον Σταμάτη Κραουνάκη και «έπεσε» στην Έκθεση

Το ποίημα «Το ταξίδι» γράφτηκε τον Απρίλιο του 1883 και βρίσκεται στη συλλογή: Τα 100 καλύτερα ελληνικά ποιήματα, εκδ. Γλάρος, σ. 69.

Ο Σταμάτης Κραουνάκης μελοποίησε το ποίημα του Κωστή Παλαμά «Το Ταξίδι». Εντάχθηκε στον δίσκο «Εδώ είμαστε» που κυκλοφόρησε το 2011 και το πρωτοτραγούδησε ο Δημήτρης Μητροπάνος.