Πέθανε ο σκηνοθέτης Τάκης Χατζόπουλος συνδημιουργός του «Παρασκηνίου» της ΕΡΤ

Πέθανε τα ξημερώματα έπειτα από μακρά ασθένεια ο σκηνοθέτης και παραγωγός του τηλεοπτικού Παρασκηνίου, Τάκης Χατζόπουλος. Πρωτοπόρος του ντοκιμαντέρ, μαζί με τον Λάκη Παπαστάθη υπέγραψε μια από τις πιο παρεμβατικές τηλεοπτικές εκπομπές, όπως αναφέρει ο εκδότης του Books Journal και δημοσιογράφος των «Nεων» Ηλίας Κανέλλης. 

«Παράλληλα, με τη στάση του, ως υπεύθυνος πολίτης, υπερασπίστηκε την ευρωπαϊκή πορεία της χώρας και, στην κρίση της περασμένης δεκαετίας, τον δημοκρατικό δρόμο απέναντι στον λαϊκισμό», αναφέρει ο αρθρόγραφος και δημοσιογράφος των «Νέων»

Tάκης Χατζόπουλος: Τα έργα του και το «Παρασκήνιο»

Από τα πρώτα βήματά του στον κινηματογράφο, ο ανήσυχος και δραστήριος Τάκης Χατζόπουλος ασχολήθηκε με το ντοκιμαντέρ. Το 1966 σκηνοθέτησε τη μικρού μήκους ταινία «Πρέσπες» και στη συνέχεια, το 1969, τη «Γυναικοκρατία», για ένα χωριό της Θράκης όπου μια φορά το χρόνο οι γυναίκες καταλαμβάνουν την εξουσία. Πιο γνωστή ταινία του είναι ο «Γάζωρος Σερρών», ντοκιμαντέρ που τιμήθηκε το 1974 στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης με το βραβείο της Αρτιότερης Παραγωγής και αποτυπώνει τις δυσκολίες των κατοίκων –κυρίως εργατών καπνού– μιας αγροτικής περιοχής, που ερήμωνε λόγω της μαζικής μετανάστευσης στο εξωτερικό.

Ο Τάκης Χατζόπουλος, σε συνεργασία με τον Λάκη Παπαστάθη, συγκρότησαν την Ομάδα Cinetic, αναλαμβάνοντας για την κρατική τηλεόραση τη σειρά ντοκιμαντέρ Παρασκήνιο, μια τακτική εκπομπή γύρω από τα θέματα της κουλτούρας και της τέχνης, που έμελλε να είναι μια από τις πιο μακρόβιες, πιο επιδραστικές και πιο επιτυχημένες εκπομπές της ελληνικής τηλεόρασης.

Εκτός των άλλων, το Παρασκήνιο αποδείχτηκε φυτώριο των νεότερων δυνάμεων του κινηματογράφου, μια όαση ανήσυχης δημιουργικότητας και ελευθερίας, που αντιπαρατέθηκε στους κοινούς τόπους που κατέκλυζαν την ελληνική τηλεόραση, από τα χρόνια ακόμα του κρατικού μονοπωλίου, πολύ περισσότερο όμως έπειτα από το άνοιγμα της τηλεόρασης στην ιδιωτική επιχειρηματικότητα.

Το Παρασκήνιο, το έχει παρουσιάσει ο ίδιος ο Τάκης Χατζόπουλος στο περιοδικό Σινεμά, με αφορμή την τιμητική προβολή στο Φεστιβάλ Νύχτες Πρεμιέρας επεισοδίων της εκπομπής, το 2015:

«Το ταξίδι του Παρασκηνίου και της εταιρείας Cinetic αρχίζει στα τέλη του 1974, όταν προτείναμε, στον τότε Αναπληρωτή Γενικό Διευθυντή του ΕΙΡΤ, σκηνοθέτη Αλέξη Σολωμό, την παραγωγή ιστορικής τηλεοπτικής σειρά με τον τίτλο Ιστορικό Αρχείο, η προβολή της οποίας άρχισε την επόμενη χρονιά [...]. Αρχές του 1976, ο Ροβήρος Μανθούλης, μας πρότεινε την παραγωγή μιας τηλεοπτικής εκπομπής με τον τίτλο Παρασκήνιο, “με ψυχαγωγικό περιεχόμενο αλλά περισσότερο προβληματισμό…” […]. Δεχθήκαμε την πρόταση-πρόκληση.[...]

Το Παρασκήνιο είναι συλλογικό έργο, σκηνοθετών, τεχνικών, δημοσιογράφων, δημιουργών που σεβάστηκαν τον θεατή και αντιμετώπισαν το “μέσον τηλεόραση” όχι ως μήνυμα αλλά ως εργαλείο επικοινωνίας ιδεών και αισθητικών αναζητήσεων.

Η εκπομπή σταμάτησε τον Ιούνιο του 2013. Μέσα στον οικονομικό και κοινωνικό ζόφο, τότε που έκλεισε η ΕΡΤ, τότε που η Δημόσια Τηλεόραση ήταν απαραίτητη περισσότερο από ποτέ. Όμως, η αδιαλλαξία των άκρων παρήγαγε “μαύρο”. Συμπαρέσυρε ό,τι θα μπορούσε να δώσει ελπίδα. […]

Στα αρχεία του Παρασκηνίου έχει διασωθεί ένα πολύτιμο κομμάτι από τον πολιτισμό αυτού του τόπου. Είναι καταγεγραμμένες απόψεις ανθρώπων που φιλοξενήσαμε στην εκπομπή και δεν είναι πια ανάμεσά μας. Είναι κατατεθειμένες σκηνοθετικές, δημοσιογραφικές κ.ά. εργασίες συνεργατών μας που έφυγαν για πάντα από κοντά μας».

Υπενθυμίζεται ότι ο Λάκης Παπαστάθης, ο έτερος των πρωτεργατών του Παρασκηνίου, πέθανε στις 8 Μαρτίου 2023.

O Τάκης Χατζόπουλος, εκτός από δραστήριος κινηματογραφιστής, ήταν και υπεύθυνος, συγκροτημένος πολίτης. Τα χρόνια της κυριαρχίας του λαϊκισμού, με όλες τις δυνάμεις του, βρέθηκε στο χώρο των πολιτών που αντιστάθηκαν στο λαϊκισμό ο οποίος έβαλε σε περιπέτειες τη χώρα, απειλώντας τη δημοκρατία και την ευρωπαϊκή προοπτική της. Ήταν ένας σημαντικός καλλιτέχνης κι ένας θαρραλέος δημοκράτης.

Τάκης Χατζόπουλος: Η δήλωση της υπουργού Λίνας Μενδώνη

Πληροφορούμενη την απώλεια του Τάκη Χατζόπουλου, η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη έκανε την ακόλουθη δήλωση:

Με οδύνη αποχαιρετούμε τον Τάκη Χατζόπουλο, έναν ακάματο εργάτη του κινηματογράφου και έναν πρωτοπόρο της ανανέωσης του ντοκιμαντέρ. Ο Τάκης Χατζόπουλος δοκίμασε, με αταλάντευτη επιτυχία, τις δυνάμεις του σε κάθε κλάδο της κινηματογραφικής τέχνης, έχοντας, όμως, μοναδική συμβολή στον επανακαθορισμό, ουσιαστικά, του απαιτητικότατου είδους του ντοκιμαντέρ.

Μαζί με τον αξέχαστο Λάκη Παπαστάθη, ίδρυσαν την ομάδα Cinetic, με την οποία μας σύστησαν το Παρασκήνιο, την επιδραστικότερη σειρά ντοκιμαντέρ της ελληνικής τηλεόρασης. Επί σχεδόν τέσσερις δεκαετίες, μας χάρισαν, μέσω της ΕΡΤ, εκατοντάδες εκπομπές υψηλής ποιότητας, με ευρύτατη θεματολογία, από την παρουσίαση μειζόνων προσωπικοτήτων της νεότερης Ελλάδας έως την ανάδειξη, με σιωπηλή ευαισθησία και χωρίς ίχνος εύκολα καταγγελτικού λόγου, μεγάλων κοινωνικών ζητημάτων, με έμφαση στην άγνωστη, την υποφωτισμένη Ελλάδα. Ποιος δεν θυμάται, για παράδειγμα, το επεισόδιο του Παρασκηνίου με τον Κορνήλιο Καστοριάδη, ένα από τα εξέχοντα δείγματα της δουλειάς του;

Ως παραγωγός και συνιδρυτής της Cinetic, ενός πραγματικού φυτωρίου νέων κινηματογραφιστών, ο Τάκης Χατζόπουλος υπήρξε ένας ευαίσθητος και καινοτόμος δημιουργός, αλλά και, ταυτόχρονα, ένας ξεχωριστός επαγγελματίας. Προσδιόρισε εκ νέου -και αμετάκλητα- τις ορίζουσες του ελληνικού ντοκιμαντέρ, δείχνοντας πώς η πρωτότυπή δημιουργία συνδυάζεται με την τήρηση των πιο αυστηρών επαγγελματικών προδιαγραφών. Παράλληλα, ο Τάκης Χατζόπουλος ήταν πάντοτε ενεργός και εξαιρετικά ευαισθητοποιημένος πολίτης, σταθερός πολέμιος της ισοπεδωτικής κριτικής και των εύκολων, αλλά ανεδαφικών λύσεων. Η προσφορά του μένει ζώσα και απαράγραπτη.

Στη σύζυγό του Τέτα Παπαδοπούλου, τους αμέτρητους συνεργάτες και φίλους του, απευθύνω τα ειλικρινή μου συλλυπητήρια.