«Η Ελλάδα είναι μια υπέροχη χώρα»: 4 μετανάστες αφηγούνται τον μαραθώνιο ένταξής τους

Στην οδό Μαίζωνος στο Μεταξουργείο, μία ανάσα από την πλατεία Καραϊσκάκη, υπάρχει ένα πολυώροφο κτίριο του δήμου Αθηναίων, στο οποίο προσέρχονται μετανάστες και πρόσφυγες, έχοντας στην άκρη του μυαλού τους την ελπίδα για κάτι καλύτερο.

Πρόκειται για το Κέντρο Ένταξης Μεταναστών (ΚΕΜ), το οποίο παρέχει εξειδικευμένες υπηρεσίες (ψυχοκοινωνική στήριξη, νομική συμβουλευτική και ενημέρωση για κοινωνικά δικαιώματα), καθώς επίσης μαθήματα ελληνικών, αγγλικών και πληροφορικής, αλλά και επαγγελματική συμβουλευτική.

Στον 4ο όροφο, σε μία αίθουσα που μοιάζει με τάξη, συναντήσαμε τέσσερις συμπολίτες μας που πριν από χρόνια έφτασαν στην Ελλάδα από διάφορα σημεία του ορίζοντα – τότε δεν γνώριζαν σχεδόν τίποτα για την Ελλάδα. Τώρα κάθονται τριγύρω μου κι έχουν όλοι ένα κοινό χαρακτηριστικό: Μιλάνε καλά ελληνικά, ζουν κι εργάζονται στην Αθήνα, γνωρίζουν και μετέχουν στα θετικά και τα αρνητικά μας – κυρίως αγαπούν τη χώρα ωσάν να είναι η πατρίδα τους.

Με λίγα λόγια «έχουν ενταχθεί πλήρως», όπως μας λέει ο αντιδήμαρχος Αθηναίων, Θανάσης Χειμωνάς, ο οποίος παρίσταται σε αυτή τη συνάντηση, αλλά με συστολή πρωτάρη μαθητή: Ακούει τι έχουν να πουν.

Στον κ. Χειμωνά δόθηκε το σχετικό χαρτοφυλάκιο της ένταξης των μεταναστών, είναι δε ο μόνος σε όλη τη χώρα που έχει αποκλειστικά αυτό το αντικείμενο. «Προσπαθούμε να βοηθήσουμε τους μετανάστες και τους πρόσφυγες, είτε μιλάμε για άτομα που είναι δεκαετίες εδώ είτε μόλις έφτασαν, να ενταχθούν, να προσαρμοστούν, να μάθουν τη γλώσσα, να βρουν δουλειά, να ετοιμαστούν για εξετάσεις και για την ιθαγένεια αργότερα». Για όλα τα παραπάνω, παρατηρεί, υπάρχουν κάποια πολύ χρήσιμα εργαλεία: «Το Κέντρο Ένταξης Μεταναστών, το Κέντρο Συντονισμού Μεταναστών, το ACCMR και συνεργαζόμαστε με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες».

Στη μεγάλη αίθουσα του 4ου ορόφου του ΚΕΜ οι μετανάστες αφηγούνται τη διαδρομή της ένταξης τους στην ελληνική κοινωνία - άπαντες υπογραμμίζουν το μεγάλο εμπόδιο αυτής της προσπάθειας, που είναι η γραφειοκρατία, ειδικά στην προσπάθεια ανανέωσης των εγγράφων τους, ακόμα και τώρα που τα πάντα γίνονται ηλεκτρονικά.

Σελεστίν Μουεντού, Νιγηρία: «Η Ελλάδα είναι μια αληθινή χώρα»

Ο Σελεστίν Μουεντού είναι από την Μπιάφρα, στα νοτιοανατολικά της Νιγηρίας. Το 2001 είχε έρθει στην Ελλάδα για να παίξει ποδόσφαιρο αλλά τραυματίστηκε και η καριέρα του διεκόπη οριστικά. Δεν συνέβη όμως το ίδιο στη σχέση του με την Ελλάδα που άνθισε –έφτασε δε στο σημείο να ψηφίσει στις περασμένες εκλογές και να ξεχειλίζει από χαρά, ρίχνοντας το ψηφοδέλτιο στην κάλπη– ζήτησε μάλιστα να τον βγάλουν μία αναμνηστική φωτογραφία. «Η φωνή μου δυνάμωσε εκείνη τη στιγμή».

Το 2006 παντρεύτηκε με Ελληνίδα, επέστρεψε στη χώρα μετά από μία σύντομη παραμονή στη Νιγηρία κι έκτοτε η οικογένειά του μεγαλώνει. Το 2009 γεννήθηκε ο πρώτος γιος του, το 2011 ο δεύτερος και το 2014 η κόρη του. Όσο μιλάει για τα παιδιά του στάζει μέλι, «είναι πολύ καλά!». Ο Σελεστίν, λες και εφαρμόζει την επικούρεια φιλοσοφία σε απόλυτο βαθμό, δεν γκρινιάζει για τις δυσκολίες, μόνον αφηγείται τα όμορφα, τις χαρές που τον ευλόγησε η ζωή να βιώσει, κυρίως την αγάπη των δικών του ανθρώπων. «Είμαστε οικογένεια, όλοι δουλευταράδες». Τώρα εργάζεται σε μεγάλη αλυσίδα σούπερ μάρκετ. Αρχικώς πήρε άδεια παραμονής ως σύζυγος έλληνα πολίτη, αλλά η χαρά του πολλαπλασιάστηκε όταν πήρε ελληνική ιθαγένεια και κατόπιν το διαβατήριο. Ήθελε να υπηρετήσει την πατρίδα ως φαντάρος, καθώς ένιωθε δυνατός, αλλά ήταν ήδη μεγάλος σε ηλικία.

Αν δεν ξέρεις την ελληνική ιστορία, δεν μπορείς να μιλάς για ιστορία

Ενώ μιλάμε, νιώθει την ανάγκη να αναφέρει ονομαστικά τους δασκάλους που του δίδαξαν την ελληνική γλώσσα και ιστορία – την ιστορία την αγαπάει με πάθος, ακόμα πάει, μαζί με τα παιδιά τουμ σε μαθήματα στην Κυψέλη. «Αν δεν ξέρεις την ελληνική ιστορία, δεν μπορείς να μιλάς για ιστορία», τονίζει. «Η Ελλάδα είναι μια αληθινή χώρα, το φαγητό είναι υπέροχο, ο ήλιος μοναδικός», σχολιάζει, ενώ φτάνει στο σημείο να κάνει κι απολύτως ελληνικό χιούμορ: «Μένω στον Κορυδαλλό: έξω, όχι μέσα που λένε!».

«Ο ρατσισμός είναι μια αρρώστια που υπάρχει παντού, στην Ελλάδα είναι λιγότερος», λέει και αφηγείται ένα περιστατικό που του συνέβη πριν από λίγες μέρες όταν ένας νεαρός τον αποκάλεσε «αράπη». Ο Σελεστίν του μίλησε, ο νεαρός ζήτησε συγγνώμη. Όταν όμως το έμαθε ο γιος του έγινε έξαλλος και θέλησε να εκδικηθεί. Ο πατέρας του όμως τον σταμάτησε – κάθε στιγμή είναι κι ένα μάθημα ζωής.

Μάια Εμπαναοΐτσε, Γεωργία

Η Μάια Εμπαναοΐτσε ήρθε στην Ελλάδα πριν από 12 χρόνια. Τόπος καταγωγής της η Γεωργία. Στην αρχή εργαζόταν σε σπίτια, κάνοντας διάφορες σχετικές δουλειές, αλλά δεν έμεινε μόνον εκεί. Έμαθε ελληνικά, πήρε το πτυχίο Β2 κι ακολούθησαν σπουδές νοσηλευτικής, καθώς επίσης και μαθήματα πληροφορικής. Δηλώνει ευγνωμοσύνη στις καθηγήτριες της στο ΚΕΜ, ενώ πλέον εργάζεται ως νοσηλεύτρια. «Τα μαθήματα της ελληνικής γλώσσας με βοήθησαν στην επικοινωνία με τους Έλληνες, καθώς όταν πρωτοήλθα ήταν πολύ δύσκολο».

Στην ερώτηση αν έχει βιώσει περιστατικά ρατσισμού, απαντάει καταφατικά, σημειώνοντας ωστόσο ότι «δεν ήταν τόσο έντονα», προβληματικές συμπεριφορές συνάντησε σε υπηρεσίες του Δημοσίου.

«Έχω κάνει μεγάλη προσπάθεια για να είμαι εδώ που είμαι», προσθέτει με ένα απαλό χαμόγελο να σχηματίζεται στα χείλη της.

Σαπτάλ Μπιράχ, Ινδία: «Οι φίλοι μου είναι κυρίως Έλληνες»

Ο Σαπτάλ Μπιράχ το 2000 έκανε ένα μακρινό ταξίδι από την Ινδία. Στην αρχή, τα πάντα ήταν πολύ δύσκολα. Δουλειά βρήκε σε ένα σπίτι κοντά στην Ακρόπολη, όπου παρέμεινε περί τα 20 χρόνια. «Ήμουν βοηθός: οδηγούσα, μαγείρευα, πρόσεχα τον κήπο, σέρβιρα. Εκεί έμαθα πολλά για την Ελλάδα, τον πολιτισμό, τις γιορτές σας, κλπ. Αυτό με βοήθησε στις εξετάσεις (σ.σ.: πολιτογράφησης), τη γλώσσα περισσότερο την έμαθα εκεί».

«Δεν μπορούσα να ταΐσω τα παιδιά μου», απαντά στην ερώτηση γιατί επέλεξε τη μετανάστευση, αναφέροντας ότι τα τελευταία 5 χρόνια έχει επιχείρηση που πουλάει ασιατικά προϊόντα. «Πήγα καλά. Τη μισή μου ζωή την έχω περάσει εδώ, έχω ξεχάσει πώς είναι η ζωή στην Ινδία. Οι φίλοι μου είναι κυρίως Έλληνες».

Ο ρατσισμός υπάρχει παντού – και στην Ινδία. Κι εδώ υπάρχει, εννοείται είχα περιπτώσεις, αλλά καταλαβαίνω ότι δεν είναι όλοι έτσι

Το 2010 ήρθε η γυναίκα και τα παιδιά του, τα οποία όμως επέστρεψαν στην Ινδία και διαπρέπουν. Με υπερηφάνεια λέει ότι η 27χρονη κόρη του είναι γιατρός και ο 24χρονος γιος του μηχανικός. Εδώ ζει πλέον μόνο με τη σύζυγό του. Το 2016 έκανε αίτηση για ιθαγένεια: «Έκανα μαθήματα στον δήμο, με βοήθησαν πολύ οι δασκάλες». Πριν από λίγο καιρό πέρασε τις εξετάσεις για πολιτογράφηση. «Το 2001 που προσπάθησα να πάρω τα πρώτα χαρτιά, ήταν πολύ δύσκολο. Τώρα μας δυσκολεύει η ανανέωση της άδειας παραμονής – η γυναίκα μου περίμενε 1,5 χρόνο κι ακόμα δεν έχουμε τελειώσει, παρότι γίνεται online. Εγώ είμαι κοντά στο να πάρω ελληνικό διαβατήριο».

Στην ερώτηση για το αν έχει βιώσει ο ίδιος ρατσισμό, είναι σαφές ότι δεν θέλει να προσβάλλει την Ελλάδα: «Ο ρατσισμός υπάρχει παντού – και στην Ινδία. Κι εδώ υπάρχει, εννοείται είχα περιπτώσεις, αλλά καταλαβαίνω ότι δεν είναι όλοι έτσι». Στην περίοδο της πανδημίας, όπως λέει, κι ενώ όλα τα μικρά μαγαζιά στην γειτονιά του ήταν ανοιχτά, άνοιξε κι ίδιος, ωστόσο μόνο σε εκείνον –καταγγέλλει– ήρθε η αστυνομία και τον συνέλαβαν. Τον πήγαν στο τμήμα και του επιβλήθηκε πρόστιμο 5.000 ευρώ. «Δίπλα στο τμήμα είχε πολλά ανοιχτά μαγαζιά, αλλά δεν τους πείραζε κανείς», τονίζει, εκτιμώντας ότι είχε αυτή τη μεταχείριση επειδή είναι αλλοδαπός.

Χούντα Μαχμούτ, Ιορδανία

Η Χούντα Μαχμούτ έφτασε το 2009 στην Ελλάδα από την Ιορδανία, μαζί με τον σύζυγό της. Είχε έρθει για να σπουδάσει σε ελληνικό πανεπιστήμιο, ωστόσο έμεινε έγκυος και δεν μπορούσε να συνεχίσει. Όσο αφορά στην άδεια παραμονής της, έχει περάσει έναν πολυετή Γολγοθά, αλλά πλέον βρίσκεται στην τελική ευθεία.

Στη διάρκεια της παραμονής της στην Ελλάδα, πέρασε μία μεγάλη περιπέτεια με την υγεία της (καρκίνος του μαστού), αλλά τώρα είναι καλά κι ανυπομονεί να εργαστεί, εξ ου κι έκανε επαγγελματική συμβουλευτική και της έφτιαξαν το βιογραφικό της στο ΚΕΜ. Εκεί, επίσης, διδάχθηκε ελληνικά και αγγλικά. Οι σχετικές εξετάσεις (Α2), που πρέπει να δώσει, τα τελευταία 2 χρόνια αναβάλλονται, άρα τελεί σε αναμονή.

Προβλήματα ρατσισμού συνάντησε στο παρελθόν επειδή δεν μιλούσε καλά ελληνικά, κυρίως στο δημόσιο και σε νοσοκομεία, «αλλά δεν μπορώ να πω ότι οι Έλληνες είναι ρατσιστές».

Θανάσης Χειμωνάς: «Είναι πιο Έλληνες κι από μας...»

«Δεν θεωρώ ότι η ύπαρξη μεταναστών και προσφύγων αποτελεί πρόβλημα για την κοινωνία. Αυτό έχει να κάνει με το πόσο σωστά λειτουργεί ένα κράτος, με το πόσο ανεκτικοί είμαστε και εμείς σε αυτό. Είναι πολλές παράμετροι που μετρούν», υπογραμμίζει ο Θανάσης Χειμωνάς, συμπληρώνοντας: «Στόχος μου είναι να τους βοηθήσω ώστε να είναι πολίτες της Αθήνας. Δηλαδή ισότιμοι με έναν Έλληνα πολίτη».

Βρισκόμαστε στο γραφείο του στην οδό Λιοσίων και σχολιάζουμε τη συζήτηση που είχαμε νωρίτερα με τους τέσσερις μετανάστες. «Υπάρχουν άνθρωποι που ζουν εδώ για δεκαετίες, που είναι, ας πούμε, πιο Έλληνες από εμάς, που αγαπούν τη χώρα πιο πολύ από ό,τι εμείς, που έχουν προσαρμοστεί, που έχουν παντρευτεί με Έλληνες και Ελληνίδες. Είναι μύθος ότι ο μετανάστης, ειδικά από χώρες της Αφρικής και της Ασίας, έχει μια διαφορετική κουλτούρα και δεν θα προσαρμοστεί ποτέ, ότι είναι καταπιεστικός με τις γυναίκες και με τους γκέι λόγω κουλτούρας, ότι δεν θέλει να προσαρμοστεί. Αυτά που βλέπουμε να προωθούνται από συγκεκριμένους κύκλους είναι κάποιες ακραίες περιπτώσεις φανατικών που υπάρχουν παντού, ανεξαρτήτως εθνικότητας και ανεξαρτήτως θρησκείας».

Οι Ουκρανοί κάθονται δίπλα στον Πακιστανό, ο Σομαλός δίπλα στη Γεωργιανή, ο Ευρωπαίος δίπλα στον Ασιάτη

Από τη στιγμή που ανέλαβε το χαρτοφυλάκιο του, ο κ. Χειμωνάς είναι διαρκώς σε επαφή με οργανώσεις μεταναστών που τον καλούν σε εκδηλώσεις. Δηλώνει ότι μαθαίνει και το απολαμβάνει, παρατηρώντας η συνύπαρξη των ανθρώπων είναι εντυπωσιακή: «Σε ενώσεις μεταναστών και προσφύγων, οι Ουκρανοί κάθονται δίπλα στον Πακιστανό, ο Σομαλός δίπλα στη Γεωργιανή, ο Ευρωπαίος δίπλα στον Ασιάτη. Πρέπει να σπάσουμε τα στερεότυπα των εχθρικών κουλτούρων, δεν υπάρχει αυτό. Αυτό υπάρχει στο μυαλό μας μόνο και στο μυαλό κάποιων φανατικών».

Στόχος του είναι να συνδράμει στη λύση προβλημάτων που τους ταλανίζουν, «όπως η στέγαση, η γραφειοκρατία, η ξενοφοβία». Κι εξηγεί ότι «ξενοφοβία δεν σημαίνει ότι θα έρθει ένας σκίνχεντ να σε δείρει. Υπάρχει παντού: Θα σε αντιμετωπίσουν διαφορετικά σε μια δημόσια υπηρεσία ή και σε μια ιδιωτική επιχείρηση. Θα σε στραβοκοιτάξουν επειδή δεν τους αρέσει το χρώμα σου, γιατί δεν τους αρέσει κάποια μαντήλα ή κάτι άλλο που φοράς».