Είναι ώρα να κάνουμε Tack

Μπαίνω στο ασανσέρ κι ακούω τη μια γυναίκα να λέει στη άλλη καθώς φτιάχνει τα μαλλιά της κοιτώντας με αυταρέσκεια στον καθρέφτη: «Α, τα καημένα τα κορίτσια! Τι κρίμα. Τι να πεις;» Ανοίγει η πόρτα, βγαίνουν γρήγορα και δεν προλαβαίνω να της πω ότι είναι καλύτερα να μην πει τίποτα και πως δεν υπάρχουν καημένα κορίτσια. Μόνο καημένες σκέψεις σε δυσκίνητα μυαλά υπάρχουν που βλέπουν σπουδαία κορίτσια να δίνουν έναν άνισο αγώνα, και δεν υποκλίνονται αυτόματα μπροστά τους.

Tack: Το ντοκιμαντέρ της Βάνιας Τέρνερ για το #MeToo στην Ελλάδα

Έχουμε βγει μόλις από το Tack, την ταινία ντοκιμαντέρ, παραγωγή του Onassis Culture, για την έμφυλη βία, τη σεξουαλική κακοποίηση, και τις αγκυλώσεις μιας ολόκληρης κοινωνίας που ακόμα δυσκολεύεται να βρει τα σωστά αντανακλαστικά. Η σκηνοθέτης Βάνια Τέρνερ επί δυο χρόνια έγινε η σκιά της Ολυμπιονίκη Σοφίας Μπεκατώρου και της νεαρής πρωταθλήτριας της ιστιοπλοΐας, Αμαλίας Προβελεγγίου, στον αγώνα τους να ξεσκεπάσουν τους βιαστές τους και να καταφέρουν τη καταδίκη του ενός (το αδίκημα του άλλου είχε παραγραφεί).

Χρειάστηκαν εφτακόσιες ώρες μοντάζ για να βγει αυτή η ταινία ντοκιμαντέρ που με τρυφερή προσοχή ανατέμνει ένα τραύμα που αφορά μια κοινωνία ολόκληρη. Είναι ο αγώνας δυο γυναικών να ακουστεί η ιστορία τους. Ο αγώνας και η αγωνία της οικογένειας της Αμαλίας που στέκεται στο πλευρό της. Τα ερωτηματικά της Σοφίας σε σχέση με τον πατέρα της, ερωτηματικά που ενδεχομένως μοιράζονται κι άλλες γυναίκες που έχουν βρεθεί σε αντίστοιχη θέση. Μα πάνω απ' όλα είναι ο αγώνας δυο γυναικών που ενώνουν τις δυνάμεις τους, και υψώνουν τη φωνή τους απέναντι σε μια κοινωνία βολεμένη, δυσκίνητη και εχθρική σε οτιδήποτε προσπαθεί να την ξεβολέψει.

Η Σοφία Μπεκατώρου και η Αμαλία Προβελέγγιου γίνονται σύγχρονες ηρωίδες για να προστατέψουν τις υπόλοιπες. Τις αδερφές τους, τις κόρες μας, εμάς τις ίδιες που παρακολουθούμε από μακριά αποστασιοποιημένες και επιτρέπουμε στον εαυτό μας με μια κλεφτή ματιά στον καθρέφτη να πούμε «τα καημένα τα κορίτσια». Παραχωρούμε έτσι τον οίκτο μας για να μην αναγκαστούμε να κοιτάξουμε πραγματικά στον καθρέφτη και δούμε τις σκαμμένες ουλές από τις δικές μας πληγές που έχουμε κρύψει κάτω από το χαλάκι του χρόνου κι έχουμε ξεχάσει βολικά.

Κι ό,τι μας το θυμίζει είναι εχθρός. Δεν είναι εχθρός αυτός που δημιούργησε την πληγή. Αυτός είναι ο ανομολόγητος, ο έχων το ακαταλόγιστο, ο ακατανόμαστος της καρδιάς μας. Κι έτσι κάνουμε εχθρό ό,τι μας φέρνει μπροστά στο τραύμα.

Κι είναι αυτή ακριβώς η στρέβλωση που πρέπει να αντιμετωπίσουμε σαν κοινωνία. Και να παραδεχθούμε αυτό που έκανε ο πατέρας στη μητέρα μας, ο οικογενειακός φίλος στη φίλη μας, ο προπονητής στο παιδί μας, ο φίλος μας σε μας. Εκείνο που δεν αντέχει ν' ακούσει ο πατέρας και ο αδερφός μας. Εκείνο που συγκαλύπτει η μητέρα μας. Εκείνο που αν στεκόμασταν όλες ενωμένες ίσως και να το προλαβαίναμε. Ίσως τότε οι βιασμοί, η λεκτική βία, η κακοποίηση και οι γυναικοκτονίες να μειωνόντουσαν δραστικά.

Είναι αυτό για το οποίο μιλάει η ταινία/ντοκιμαντέρ της Τέρνερ, που την ξεκίνησε από ένστικτο εν μέσω κορονοϊού, χωρίς να ξέρει ακριβώς πού θα την πάει η ιστορία και τι υλικό θα μπορούσε τελικά να χρησιμοποιήσει ή ακόμα και πώς θα το χρησιμοποιήσει. Δύσκολο να φιλμογραφείς δυο χρόνια χωρίς σενάριο, οδηγημένος από τα γεγονότα και το ένστικτό σου. Κι όμως η Τέρνερ αυτό ακριβώς έκανε. Και η Σοφία και η Αμαλία την δέχτηκαν μέσα στις ζωές τους που στροβιλιζόταν στη δίνη του #MeToo και της χιονοστιβάδας των αποκαλύψεων που ακολούθησε, όταν η μια είδηση άρχισε να παρασέρνει την άλλη και να αποκαλύπτει το πρόβλημα και σε άλλους χώρους με άλλους «ευυπόληπτους πολίτες» υπεράνω υποψίας που κατείχαν θέση εξουσίας.  

Εκτός από την ταινία, εκείνο που έμεινε στη μνήμη, ήταν η ευγένεια της Τέρνερ στη συζήτηση που ακολούθησε και ο ήρεμος τρόπος που απαντούσε, σε δύσκολες ερωτήσεις, η Σοφία Μπεκατώρου, κοιτώντας όλους μας στα μάτια, αποπνέοντας γενναιότητα και αξιοπρέπεια. Έμεινε στη μνήμα μας η γενναία φωνή της όταν έλεγε: «Αν και στέκομαι ντυμένη εδώ μπροστά σας η αλήθεια είναι ότι αισθάνομαι γυμνή».

Δεν είσαι καημένος όταν το λες αυτός. Είσαι απλά σπουδαίος. Επειδή κατάφερες τον άθλο να ξεπεράσεις εκείνο που σου συνέβη και στον αγώνα σου να βοηθήσεις άλλους ανθρώπους έγινες τελικά σύμβολο.

Το ντοκιμαντέρ Tack, όρος από την ιστιοπλοΐα που σημαίνει ότι τη σωστή στιγμή εκμεταλλεύεσαι τον άνεμο για ν' αλλάξεις πορεία, μας λέει ότι είναι η στιγμή σαν κοινωνία να κάνουμε το ίδιο. Να πάψουμε να στιγματίζουμε τις γυναίκες και τα νέα κορίτσια που βρίσκουν το κουράγιο και το θάρρος να καταγγείλουν τον ένοχο. Να πάψουμε να προσπαθούμε να τις πείσουμε να κάτσουν ήσυχες για «μη διαλύσουν την οικογένεια» και «τι θα πει ο κόσμος;». Αν μείνουμε ενωμένες μπορεί να τα καταφέρουμε. Όπως τα κατάφεραν η Βάνια, η Σοφία, η Αμαλία, κι από κοντά σε κάθε τους βήμα η Αφροδίτη Παναγιωτάκου, ο Δημήτρης Θεοδωρόπουλος, ο Χρήστος Σαρρής, η Νικολέτα Λεούση, η Μαρία Σιδηροπούλου κι όλοι άλλοι συντελεστές που βοήθησαν στην παραγωγή και ολοκλήρωση αυτού του σπουδαίου ντοκιμαντέρ, που δικαίως βραβεύεται σε όποιο φεστιβάλ έχει εμφανιστεί μέχρι τώρα.