Ο Δημήτρης Φύσσας «αποσύρεται» για να πεθάνει

Ο τίτλος είναι παράφραση από το τελευταίο του βιβλίο – σκέφτηκα πως ίσως θα άρεσε στον Δημήτρη Φύσσα. Τα έφερε έτσι η ζωή, που ο Δημήτρης «αποσύρθηκε» από τη ζωή λίγες μέρες πριν από την παρουσίαση του τελευταίου του βιβλίου «Ο Μέσκουλας αποσύρεται για να πεθάνει» την Τρίτη 5 Μαρτίου στο Free Thinking Zone. Είναι μεγάλο το σοκ που έφυγε έτσι ξαφνικά, όλοι δυσκολεύονται να το πιστέψουν. Η συγκυρία ήρθε ακάλεστη όπως συνήθως [«μόνο πότε θα πεθάνω δεν ξέρω» έγραφε σε μία από τις τελευταίες του αναρτήσεις]. Θα του άρεσε ίσως να το ελαφρύνουμε όλο αυτό.

Πριν από λίγο καιρό είχε ανεβάσει την ανάρτησή του στο Facebook για την παρουσίαση του τελευταίου βιβλίου του. 

163. Δημόσια ανάγνωση από βιβλίο μου. Πλησιάζει η ώρα για το δημόσιο “Μέσκουλά” μου (Εκδόσεις Εστία). Η Τρίτη 5 του Μάρτη ώρα 7 το βραδάκι είναι κοντά, και η Free Thinking Zone της Areti Georgilis ακόμα πιο κοντά (Σκουφά 64 και Γριβαίων). Η εκδότριά μου ετοίμασε την πρόσκληση, η οποία ακολουθεί στη συνέχεια.

Θα κάνω δημόσια ανάγνωση αποσπασμάτων και θα ακολουθήσει συζήτηση με το αναγνωστικό κοινό, δυνητικό και πραγματικό, είτε έχετε διαβάσει το βιβλίο, είτε όχι. Υπενθυμίζω πως δεν πρόκειται για συμβατική παρουσίαση με πάνελ, αμοιβαίες φιλοφρονήσεις κλπ, άσε που η όλη φάση θ΄αρχίσει στην ώρα της, όπως γίνεται πάντα στις εκδηλώσεις μου.

Δεν χρειαζόταν να είσαι στενός του φίλος για να το γνωρίζεις. Τίποτα το συμβατικό δεν άρεσε στον Δημήτρη. Και έτσι, είναι βέβαιο πως η παρουσίαση δεν έπρεπε να ακυρωθεί. Θα γίνει λοιπόν κανονικά, μόνο χωρίς εκείνον. «Έτσι θα το ήθελε», μου λέει στο τηλέφωνο η Αρετή Γεωργιλή, χαμένη από την είδηση της τόσο ξαφνικής απώλειας του αγαπημένου της φίλου και πολύ στενού της συνεργάτη.

«Την Τρίτη θα είμαστε όλοι εδώ να τιμήσουμε τη μνήμη του, θα μιλήσουμε για το βιβλίο του αλλά και για τον ίδιο. Φίλες, φίλοι, λογοτέχνες και άνθρωποι του βιβλίου, θα διαβάσουν αποσπάσματα από τα γραπτά του, ο καθένας θα πει αυτό που κρατάει από εκείνον». Μου είπε τι θέλει να πει η ίδια για τον Δημήτρη. «Ότι ήταν πολύ γενναίος άνθρωπος. Εγώ αυτό θέλω να πω, και για το πόσο με στήριξε όταν παρουσιάσαμε εκείνο το βιβλίο του στη Μακρόνησο, γιατί για δυο χρόνια μου είχαν κάνει τη ζωή κόλαση, χωρίς τη δική του στήριξη δεν θα τα είχα καταφέρει. “Δεν υπάρχουν ιερά, Αρετή”, μου έλεγε, “τίποτα δεν είναι ιερό ώστε να μην πρέπει να το αγγίζουμε”».

Πολλοί θα έχουν να πουν πολλά σε αυτή τη βιβλιοπαρουσίαση για τον Δημήτρη Φύσσα. Και ήδη τα γράφουν στο Φέισμπουκ, το οποίο ήταν αγαπημένο του μέσο αν κρίνει κανείς από τις πολλές αναρτήσεις του. Θα είχαν να πουν σίγουρα για την ευρύτητα του πνεύματός του αλλά και το χιούμορ του, για το ότι ήταν ένας λόγιος και ταυτόχρονα άνθρωπος λαϊκός, διανοούμενος που έγραφε για τα κουτούκια και τα τσοντοσινεμά [είχε καταγράψει την ιστορία τους στο βιβλίο του αλλά έγραψε και το επικό δίτομο «Σινεμά της Αθήνας 1896-2013», ένα αλφαβητικό λεξικό 960 σελ. με 550 περίπου σινεμά διαθέσιμο και ηλεκτρονικά, ότι αγάπησε με πάθος την Αθήνα, την ήξερε απέξω και ανακατωτά και προσπαθούσε να δείξει πλευρές της που χάνονται (City lover ονόμαζε η στήλη που έγραφε για 15 χρόνια στην A.V.)]. Ότι ήταν συγγραφέας πολλών βιβλίων (το σημαντικότερό του «Πλατεία Λένιν, πρώην Συντάγματος»), ευφυής, δημιουργικός, ακούραστος, ένας γνήσια φιλελεύθερος άνθρωπος που σκεπτόταν έξω από ταμπέλες, στεγανά, ιδεοληψίες, χωρίς ποτέ να κρύβει λόγια, ότι ήταν πολιτικό ον, ότι είχε μια αστική ευγένεια και ήταν υπερασπιστής του ορθού λόγου όσο και λάτρης του ποδηλάτου, του ραδιοφώνου και της καλής παρέας.

Πολλοί τον ξέραμε λίγο αλλά σαν να τον ξέραμε πολύ, ο κόσμος μας είναι πιο φτωχός. Ή, όπως το συνόψισε ατην ανάρτησή του ο Κ. Αθανασιάδης: «Ό,τι και να πούμε θα είναι λίγο. Πελώρια απώλεια, μεγάλη αδικία από τον Θεό. Ο Φύσσας υπήρξε πολύ καλός σε όλα».

Κρίμα που δεν είναι εδώ να τα σχολιάσει ο ίδιος όλα αυτά, δεν του άρεσαν οι μεγαλοστομίες, όπως δεν του άρεσαν και οι βραβεύσεις, το αναρτούσε κάθε φορά που ήταν να ανακοινωθούν τα Κρατικά ή άλλα βραβεία, δεν θα πάω αν βραβευθώ, δεν με ενδιαφέρουν, δεν με αφορούν. Το βέβαιο είναι πως άφησε το αποτύπωμά του σε φίλους, συνεργάτες και γνωστούς ή απλώς σε όσους τον παρακολουθούσαν μέσω των αναρτήσεών του. Ήταν ξεχωριστός χωρίς υπερβολή, αυτό που λέμε sui generis προσωπικότητα. Ήμασταν πολλά χρόνια συνάδελφοι στην Athens Voice και έχω ζωντανή μέσα μου την αύρα του. Θυμάμαι τη ζωντάνια του, ερχόταν στη δουλειά με το ποδήλατο και κάθε φορά μου έλεγε πόσα χιλιόμετρα είχε τρέξει την προηγούμενη μέρα, διηγούνταν περιπέτειες και παράδοξα, ακόμα και οι ατυχίες μεταμορφώνονταν σε ευκαιρίες, πάντα με χιούμορ, καλοσύνη και μια αστείρευτη διάθεση για ζωή.

Με την είδηση-σοκ του θανάτου του ανέτρεξα στις αναρτήσεις του. Οι φίλοι του ξέρουμε ότι το παλιό του προφίλ είχε χακαριστεί καθώς με μία σειρά από αναρτήσεις, όπως η παραπάνω καρφιτσωμένη, το υπενθύμιζε καλώντας να τον ακολουθήσουμε στο νέο, στο οποίο είχε προσθέσει ένα δεύτερο ς: Δημήτρης Φύσσας, με τον ίδιο πάντα υπότιτλο: «Η δόξα του ετερόκλητου».

158. Προσωπικόν ή σάμπως μπόρεσες να πουλήσεις κανένα μπίτκοϊν;
Και τι κατάλαβες, κύριε/κυρία χάκερ;
Μου χακάρισες το αρχικό προφίλ, αυτό με τη φάτσα μου ελαφρά πειραγμένη ψυχεδελιστί και ψυχεδεληδόν και με το παλιό στενό Πολυλά και Γαβριηλίδου στη γειτονιά μου (φωτογραφίες), με μπλοκάρισες κιόλας, μ’  αποξένωσες απ’  τους παλιούς μου φίλους και φίλες, μ΄ έκανες να χάσω υλικό κοντά δέκα χρόνων και μ΄ εκανες ν’ αναβάλω τη δημόσια ανάγνωση - συζήτηση για το «Μέσκουλά» μου, ενώ το φουμπού κώφευσε στις καταγγελίες μου.
Αυτά. Πλην:
Το παλιό προφίλ και το χαμένο υλικό τα ξέχασα κιόλας, οι φίλοι και φίλες λίγο λίγο ξαναμαζεύονται κι αβγαταίνουν μάλιστα, το καινούργιο μου προφίλ έχει ένα ακόμα τελικό σίγμα στ΄ όνομά μου (τώρα είμαι Φύσσαςς), η «Δόξα του Ετερόκλητου» ξαναζεί με πιο πολλές μάλιστα αναδημοσιεύσεις, εξακολουθώ να προβάλλω συστηματικά το βιβλίο, τη Μουσική, το Σινεμά, τη Ζωγραφική και γενικά τις Τέχνες, συνεχίζω να ξεπουλάω και να χαρίζω τη βιβλιοθήκη και τη δισκοθήκη μου, η δημόσια ανάγνωση του "Μέσκουλά" μου πήγε για τις 5 του Μάρτη, συνεχίζω να προβάλλω το φιλελευθερισμό, τον ορθολογισμό, την αμυνόμενη δημοκρατία (διαχωρισμός κράτους - εκκλησίας, Ουκρανία, Ισραήλ, Δημοκρατικό Κόμμα των ΗΠΑ, Ναβάλνι κλπ), τις γάτες, το σκάκι, το ποδόσφαιρο, όλα γενικά σε στιλ «Reader's Digest» ξανά, ποστάρω και τη Λογοτεχνία μου όταν θυμάμαι - με λίγα λόγια όλα εδώ γίνονται πάλι όπως πριν.

Ακόμα και εκεί μας άφησε άφθονο υλικό, κι ας μη μακροημέρευσε το νέο του προφίλ. Οι αναρτήσεις του στο σύνολό τους 168 αναρτήσεις (Δημήτρης Φύσαςς) – αριθμούσε τις δικές του, αλλά «μοίραζε» πολλές ακόμα «φίλων», πολιτικά και άλλα σχόλια, Αθήνα, σινεμά, γάτες, παράδοξα, φωτογραφίες, μουσική. Έφτασα μέχρι την ανάρτηση 1.

1. Φωτό: χαλκώματα σε ημιεγκατάλειψη, Γιάννινα (δώρο από Ε.Π.), Εξάρχεια (ποιος είπε ότι τα φρικιά δεν έχουν χιούμορ;), νυχτερινά Τουρκοβούνια (συνοικισμός Γεωργίου Παπανδρέου). Καινούργιο προφίλ, καινούργια «Δόξα του Ετερόκλητου», καινούργια αρίθμηση. Ενός χάκινγκ πολλά άλλα πράγματα έπονται.

Και σκρολάροντας 2-3 μέρες πιο κάτω, 7 Ιανουαρίου η εκκίνηση: Born on May 16, 1956.

Θέλω όμως να εστιάσω σε κάτι που μου προξενούσε το ενδιαφέρον και με έναν τρόπο το θαύμαζα. Εδώ και καιρό αποχωριζόταν σταθερά τα αντικείμενα που τον είχαν συνοδεύσει στη ζωή του: βιβλία, περιοδικά, δίσκους. Έκανε σχεδόν καθημερινά αναρτήσεις στις οποίες τα φωτογράφιζε ένα-ένα (τιμώντας τα) ανακοινώνοντας τι πουλάει/χαρίζει κάθε φορά. Σε κατηγορίες πάντα.

Έγραφε: Για δόσιμο: ποικίλα βιβλία Ιστορίας, Ποίησης, Σινεμά, Λαογραφίας, Θεάτρου/ αυτοβιογραφίες/ ελληνική πεζογραφία/ βιβλία Ιστορίας – ταξιδιωτικά κόμιξ - γελοιογραφίες/
Ή κάποια πιο σπάνια τα ξεχώριζε (144. Προσέξτε ιδιαίτερα τη σπάνια συλλογή του γνωστότατου σήμερα Διονύση Καψάλη από το 1979, την «Ελληνική νομαρχία» σε δεμένο / κουβερτωμένο «Κάλβο», καθώς και δυο σχετικά δυσεύρετα «γαλαξιάκια»: τα πολιτικά άρθρα του Γεωργίου Βλάχου και τη «Φυλλάδα του Μεγαλέξαντρου»)

Τελευταία ανέβαζε και αντικείμενα. 105. Για δόσιμο: Μουσικά μέσα προηγούμενης γενιάς: α) ενισχυτής Technics β) πικάπ Lenco γ) κασετόφωνο Gruding δ) Ραδιοκασετόφωνο Silver. Όλα πάμφτηνα) ή (104. Για δόσιμο, Αντικείμενα: α) τηλέφωνο με καντράν (λειτουργεί) β) υδραυλικός γρύλλος αυτοκινήτου γ) ηλεκτρονικό πιεσόμετρο).
156. Για δόσιμο: ποικίλα αντικείμενα: δυο διακοσμητικά πιάτα τοίχου, κρυστάλλινη φρουτιέρα, τηλέφωνο παλιού τύπου (δουλεύει μια χαρά), μεταλλικό - κρυστάλινο πολύφωτο, χρυσαφί, για δυο λάμπες.

Και πάντα η ίδια επωδός:
Όλα πάμφτηνα.
Ανοίγετε, ψάχνετε, κρίνετε.
Γενικά, δίνω πάμπολλα βιβλία, περιοδικά, δίσκους βινυλίου και αντικείμενα, μέχρι κάάάάάποτε να βγει η κανονική σύνταξή μου.
Αν ζείτε Αττική σας περιμένω, ελάτε να διαλέξετε. Στέλνω όμως και παντού. Όλα πάμφτηνα, γιατί δεν είμαι έμπορος.
Δέστε και προηγούμενες αναρτήσεις.

Είμαι σίγουρη ότι έκανε πολλές νέες φιλίες με τα αντικείμενα που έδινε. Δεν σκέφτηκα να πάρω κάτι, το μετανιώνω τώρα που τα χαζεύω, με θυμάμαι όμως συχνά να κοιτάζω αυτές τις αναρτήσεις με δέος: μόνο ένα ελεύθερο πνεύμα μπορεί να αποχωρίζεται τα σημαντικά ή και ασήμαντα αντικείμενα της ζωής του! Εκείνος, παρότι τρομερός συλλέκτης και με σημαντική βιβλιοθήκη, είχε επίγνωση της ματαιότητας των φθαρτών πραγμάτων και της ματαιότητας γενικά. Ο άνθρωπος φεύγει - τα πράγματα μένουν, και τίποτα δεν θα πάρουμε μαζί μας. Κι έτσι τα πράγματά μας, πολλές φορές άχρηστα ακόμα και σε εμάς, μένουν βάρος και σε όσους μένουν πίσω να τα διαχειριστούν. Ο Δημήτρης τα είχε καταλάβει όλα αυτά και, όπως έγραφε, είχε στόχο να μείνει ελαφρύτερος και πιο ελεύθερος από τα βάρη της ύλης (κάνοντας μόνος του την άχαρη αυτή τακτοποίηση, καθώς ετοιμαζόταν να βγει στη σύνταξη και να πάει να ζήσει εκτός Αθήνας μια ήσυχη ζωή). Πολύ λίγα πράγματα στ’ αλήθεια μας χρειάζονται, το ήξερε και το έκανε πράξη. Ανάμεσα σε άλλα, λοιπόν, ήταν ένας σοφός άνθρωπος.

Από το παλιό του προφίλ θυμάμαι επίσης τις αναρτήσεις από τον καιρό που φρόντιζε τον κλινήρη πατέρα του, με τι ευαισθησία, τρυφερότητα και στωικότητα μιλούσε μέχρι το τέλος, αλλά και πώς αντιμετώπισε τη δική του περιπέτεια υγείας, πριν από κάποιο καιρό, με ελαφρότητα και με την ελευθερία του πνεύματος που τον διέκρινε. Αν έχεις νικήσει τη ματαιότητα σε ένα πεδίο τη νικάς σε όλα, ακόμα και στην ασημαντότητα της δικής σου ζωής. Δεν βαριέσαι, τι είχαμε τι χάσαμε, φιλοσοφώ στο δικό του πνεύμα, δίνοντας αξία στη μία και μοναδική ζωή που έχουμε, που στη δική του περίπτωση ήταν γεμάτη όνειρα και σχέδια για το μέλλον.

Θα λείψει, είναι βέβαιο. Ήταν σπάνιος άνθρωπος, πολύ αγαπητός σε πολλούς ανθρώπους. Το τάιμλάιν έχει γεμίσει με φωτογραφίες του και λόγια ειλικρινούς εκτίμησης και αγάπης. Ήταν, λέει ένας άλλος κοινός μας φίλος, προσιτός, ποσγειωμένος, μετριοπαθής, υποστηρικτικός, ειλικρινής, ακομπλεξάριστος (επίθετα που αποκτούν υπόσταση όταν σκέφτεσαι τον Δημήτρη Φύσσα), και πολύ σημαντικός συγγραφέας. Πολλά ακόμα θα πουν οι φίλοι που θα μιλήσουν στην εκδήλωση της Τρίτης στο Free Thinking Zone. Θα είμαστε εκεί σε μια συγκινητική βραδιά για να τιμήσουμε τη μνήμη του.