Σαν σήμερα 13 Ιανουαρίου 1963: Η μεγάλη κατολίσθηση στο Μικρό Χωριό Ευρυτανίας αφήνει πίσω της 13 νεκρούς

Ήταν 13 Ιανουαρίου 1963. Στις 9:13 το πρωί ένας απόκοσμος θόρυβος ακούγεται και λίγες στιγμές αργότερα μία μεγάλη κατολίσθηση στο Μικρό Χωριό Ευρυτανίας παρασύρει στον θάνατο 13 ανθρώπους και ισοπεδώνει ολόκληρο το χωριό, τραυματίζοντας δεκάδες και αναγκάζοντας το σύνολο του πληθυσμού να το εγκαταλείψει, κουβαλώντας μέσα σε αυτοσχέδιους σάκους από σεντόνια τα λιγοστά υπάρχοντα τους. Σαν σήμερα καταγράφηκε η μεγαλύτερη και φονικότερη κατολίσθηση που έχει συμβεί ποτέ στη σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας. 

61 χρόνια μετά οι μνήμες των μεγαλύτερων δεν έχουν σβήσει. Μικρά παιδιά τότε, θυμούνται τη στιγμή που τα σπίτια τους βυθίζονται κάτω από χώματα και βράχους. Θυμούνται τις κραυγές, τα πρόσωπα που χάθηκαν, αλλά και τους αγώνες των οικογενειών τους για να χτίσουν από το μηδέν μία νέα ζωή, και να «αναστήσουν» σε μία άλλη σπιθαμή της γης - αρκετά κοντά στο Μικρό Χωριό - τον τόπο τους.  

Μικρό Χωριό Ευρυτανίας: Κάτοικοι ήταν στην εκκλησία την ώρα της κατολίσθησης

Την ώρα της μεγάλης κατολίσθησης, οι περισσότεροι κάτοικοι βρίσκονταν στην εκκλησία. Ήταν, άλλωστε, Κυριακή και τα παιδιά μαζί με τις οικογένειές τους και τους δασκάλους τους βρίσκονταν στον ιερό ναό. Θεωρείται ότι αυτή η σύμπτωση έσωσε δεκάδες ακόμη ανθρώπους από τον θάνατο. Από τον δυνατό θόρυβο που ακούγεται, οι πολίτες βγαίνουν έντρομοι από την εκκλησία και αντικρίζουν εικόνες που δεν θα ξεχάσουν ποτέ. Οι μεγαλύτεροι τρέχουν προς τα σπίτια τους αναλογιζόμενοι τους δικούς τους ανθρώπους που έχουν μείνει πίσω. Τα παιδιά τρέχουν να σωθούν και ώρες αργότερα, όπως περιγράφει ο κ. Δημήτρης Τζαβέλης, βρίσκουν ξανά τους γονείς τους, που είχαν χάσει μέσα στον πανικό. Από το Μεγάλο Χωριό τρέχουν για βοήθεια οι κάτοικοι, που όλο φόβο και απορία είχαν σπεύδει να δουν τι έχει συμβεί. 

«Θυμάμαι τη μητέρα μου να κρατά στην αγκαλιά της τον μικρό αδελφό μου και γύρω της ήμασταν τα υπόλοιπα παιδιά. Δεν ξέραμε που θα πάμε, δεν ξέραμε τι θα κάνουμε. Το μόνο που έλεγαν είναι ότι έγινε σεισμός. Φώναζε ο κόσμος, έκλαιγε. Δυστυχώς, δεν γλιτώσαμε τίποτα. Θυμάμαι σαν μικρό παιδάκι ότι στο σπίτι μας είχε ανοίξει μία γραμμή κάτω στο πάτωμα και δεν μπορούσε να ανοίξει η πόρτα. Ήρθαν από τη γειτονιά και μας έσωσαν. Άνοιξε η γη», περιέγραφε πριν από λίγα χρόνια ο κάτοικος της περιοχής Βασίλης Μπούρας στην εκπομπή «Αλήθειες με τη Ζήνα».

Η Αθηνά Μπούρα ήταν 6,5 χρόνων την ημέρα της φονικής κατολίσθησης. Μαζί με τη μητέρα και τα άλλα δύο αδέλφια της ήταν στο σπίτι. «Βλέπαμε τα έλατα, βλέπαμε τις κορυφές και ακούγαμε τον θόρυβο. Νόμισα ότι έκοβαν τα έλατα». 

Συνολικά 60 σπίτια καταπλακώθηκαν. Σημαντικό ρόλο για τη διάσωση των παιδιών είχε ο δάσκαλος του χωριού. 

Πού οφείλεται η φονική κατολίσθηση στο Μικρό Χωριό Ευρυτανίας

Μετά τη φονική κατολίσθηση ακολούθησαν έρευνες, οι οποίες έδειξαν ότι οφειλόταν σε συνδυασμό πολύ έντονων καιρικών φαινομένων του χειμώνα του 1962- 1963, της σεισμικής δραστηριότητας που εκδηλώθηκε την ίδια εποχή και της φύσης των εδαφών της περιοχής. Από την κατολίσθηση δημιουργήθηκε στην είσοδο του χωριού μια μικρή λίμνη.

Τα «Επίκαιρα» περιγράφουν: «Στη γραφική τοποθεσία, όπου άλλοτε βρισκόταν το Μικρό Χωριό κοντά στο Καρπενήσι, το έδαφος υπεχώρησε και προκάλεσε μία πρωτοφανή και σπανία για την ελληνική γη κατολίσθηση. Εκεί που βρίσκονταν τα χαριτωμένα και πάντα φιλόξενα χωριάτικα σπιτάκια, είναι τώρα ερείπια και καταστροφή. Η ιδιοτροπία της φύσεως δεν λυπήθηκε ούτε τα κατοικίδια ζώα. Οι κρατικές αρχές ανέπτυξαν αμέσως κάθε δραστηριότητα για την περίθαλψη των θυμάτων και την περισυλλογή της περιουσίας των. Ευεργετική δε, ήτο η συμβολή του Στρατού εις το έργο αυτό. Με όλη τη λύπη τους, οι κάτοικοι δεν χάνουν το θάρρος τους. "Θα χτίσομε" λένε "ξανά το μικρό μας χωριό και θα είναι καλύτερο και ωραιότερον"». 

Οι επόμενες δύσκολες μέρες και το Νέο Μικρό Χωριό

Οι επόμενες ημέρες ήταν και εκείνες δύσκολες. Οι οικογένειες των θυμάτων θρηνούν τους δικούς τους ανθρώπους. Οι κάτοικοι επιστρέφουν στο χωριό για να περισώσουν ό,τι μπορούν από τις περιουσίες τους. Το γεγονός γίνεται πρώτη είδηση στον αθηναϊκό Τύπο. Οι πληγέντες φιλοξενούνται σε σπίτια συγγενών τους στο Μεγάλο Χωριό ή το Γάβρο.

Από τις επόμενες ημέρες, όμως, ξεκινά και ο αγώνας για τη δημιουργία ενός νέου χωριού. Όπως αναφέρουν τα eyritanika.gr, μέσα σε τρεις μήνες ξεκινά έρανος, προκειμένου να συγκεντρωθούν τα χρήματα που χρειάζονται για τη δημιουργία του Νέου Μικρού Χωριού, στη θέση Γκρεμενίτσες. 

Οι εργασίες ξεκίνησαν το 1964 και το Νέο Μικρό Χωριό ήταν έτοιμο το 1968.

Σαν σήμερα 13 Ιανουαρίου - Γεγονότα

• 1435 - Ο Πάπας Ευγένιος Δ΄ εκδίδει παπική βούλα με την οποία απαγορεύει στους Ισπανούς την υποδούλωση των ιθαγενών Γουάντσε στις Κανάριες Νήσους.
• 1607 - Η τράπεζα της Γένοβας καταρρέει μετά την ανακοίνωση της πτώχευσης της Ισπανίας.
• 1797 - Πόλεμοι της Γαλλικής Επανάστασης: Μία ναυμαχία ανάμεσα σ' ένα γαλλικό πλοίο γραμμής και δύο βρετανικές φρεγάτες στα ανοικτά των ακτών της Βρετάνης τελειώνει με το γαλλικό πλοίο να ναυαγεί και με απολογισμό πάνω από 900 νεκρούς.
• 1847 - Η Συνθήκη του Καουένγκα δίνει τέλος στον Αμερικανικό-Μεξικανικό πόλεμο στην Καλιφόρνια.
• 1888 - Ιδρύεται στην Ουάσινγκτον η National Geographic Society.
• 1898 - Δημοσιεύεται το Κατηγορώ! του Εμίλ Ζολά, όπου εκθέτει την υπόθεση Ντρέιφους.
• 1910 - Πραγματοποιείται στη Νέα Υόρκη η πρώτη δημόσια ραδιοφωνική εκπομπή, μία ζωντανή μετάδοση της όπερας Καβαλερία Ρουστικάνα και της όπερας Οι Παλιάτσοι.
• 1915 - Σεισμός 7,1 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ με επίκεντρο το Αβετζάνο κλονίζει την επαρχία της Άκουιλα στην Ιταλία σκοτώνοντας 30.519 άτομα.
• 1935 - Δημοψήφισμα στο Σάαρλαντ δείχνει ότι το 90,3% των ψηφοφόρων επιθυμούν να ενταχθούν στη Ναζιστική Γερμανία.
• 1942 - Ο Χένρυ Φορντ πατεντάρει ένα πλαστικό αυτοκίνητο, το οποίο είναι 30% ελαφρύτερο από ένα κανονικό αυτοκίνητο.
• 1953 - Δημοσιεύεται στην Πράβντα άρθρο που κατηγορεί μερικούς από τους πιο διάσημους και επιφανείς γιατρούς στη Σοβιετική Ένωση, κυρίως Εβραίους, ότι λαμβάνουν μέρος σε μία τεράστια συνωμοσία που δηλητηριάζει κορυφαία μέλη της σοβιετικής πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας.
• 1962 - Ο μητροπολίτης Αττικής Ιάκωβος εκλέγεται αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος, αλλά δύο ημέρες αργότερα κατηγορείται δημοσίως από τον αρχιμανδρίτη Δαμασκηνό Γεωργακόπουλο και τον απόστρατο στρατηγό Μπενή-Ψάλτη για «ακατονόμαστες πράξεις» και αποφασίζεται η παραπομπή του στο Ανώτατο Εκκλησιαστικό Δικαστήριο, με κύριο μάρτυρα κατηγορίας τον αρχιμανδρίτη Αυγουστίνο Καντιώτη.
• 1963 - Το Μικρό Χωριό Ευρυτανίας καταστρέφεται ολοσχερώς από κατολίσθηση από την οποία χάνουν τη ζωή τους δεκατρείς κάτοικοι και τραυματίζονται άλλοι πέντε.
• 1966 - Ο Ρόμπερτ Ουίβερ γίνεται ο πρώτος Αφροαμερικανός υπουργός των Ηνωμένων Πολιτειών, καθώς ορίζεται υπουργός Οικισμού και Αστικής Ανάπτυξης.
• 1967 - Η προσωρινή κυβέρνηση Παρασκευόπουλου λαμβάνει ψήφο εμπιστοσύνης με την υποστήριξη της Ένωσης Κέντρου και της Ε.Ρ.Ε.
• 1968 - Κατάσταση έκτακτης ανάγκης σε ολόκληρη τη Βόρεια Ελλάδα εξαιτίας της σφοδρής κακοκαιρίας που πλήττει τη χώρα. Ο υδράργυρος κατεβαίνει στους -24 βαθμούς στο Κάτω Νευροκόπι και στους -22 στη Βυτίνα Αρκαδίας. Στην περιοχή του Ναυαρίνου βυθίζεται αύτανδρο το ελληνικό φορτηγό Εύελπις, με 16μελές πλήρωμα.
• 1982 - Ουάσινγκτον, ΗΠΑ. Αεροσκάφος της εταιρίας Air Florida συντρίβεται πάνω σε γέφυρα του ποταμού Ποτόμακ και βυθίζεται κοντά στον Λευκό Οίκο, σκοτώνοντας 78 άτομα.
• 1985 - Ο 99χρονος Ελβετός Otto Bucher γίνεται ο γηραιότερος παίκτης του γκολφ, που σκοράρει hole in one.
• 1989 - Ο ηλεκτρονικός ιός «Παρασκευή και 13» χτυπά εκατοντάδες ηλεκτρονικούς υπολογιστές της ΙΒΜ στη Μεγάλη Βρετανία.
• 1990 - Ο Ντάγκλας Γουίλντερ, εκλεγμένος κυβερνήτης της Βιρτζίνια γίνεται ο πρώτος Αφροαμερικανός που καταλαμβάνει αυτό το αξίωμα.
• 1991 - 14 οι νεκροί από την επέμβαση του σοβιετικού στρατού στη Λιθουανία, κατά τη διάρκεια του αγώνα για την ανεξαρτησία της. Σοβιετικά στρατεύματα και τανκ, στην προσπάθειά τους να αναχαιτίσουν τους στασιαστές της Λιθουανίας, καταλαμβάνουν με έφοδο τον κύριο τηλεοπτικό σταθμό της χώρας.
• 1992 - Έρευνα στη Γερμανία δείχνει ότι το 70% των εργαζόμενων γυναικών παρενοχλούνται σεξουαλικά στον τόπο εργασίας τους.
• 1992 - Στη Βουλγαρία, ο Ζέλιο Ζέλεφ συγκεντρώνει το 44,58% των ψήφων, κατά τον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών.
• 1992 - Η Ιαπωνία ζητά συγγνώμη που εξανάγκασε τις γυναίκες της Κορέας σε σεξουαλική δουλεία κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
• 1993 - Στο Ισραήλ, σε υποθαλάσσια κοιλότητα στα ανοικτά της Χάιφα, ανακαλύπτονται οι αρχαιότερες ελιές του κόσμου, ηλικίας 5.000 ετών.
• 1993 - Ο πρώην ηγέτης της Ανατολικής Γερμανίας, Έριχ Χόνεκερ, αναχωρεί από το Βερολίνο για τη Χιλή μετά την απόφαση γερμανικού δικαστηρίου να διακοπεί οριστικά η δίκη του λόγω της πολύ κλονισμένης υγείας του.
• 1994 - Στο Μεξικό, ο πρόεδρος της χώρας ανακοινώνει γενική κατάπαυση του πυρός στην πολιτεία Τσιάπας, σε μια προσπάθεια τερματισμού των συγκρούσεων με τους «Ζαπατίστας».
• 1995 - Στην Τσετσενία, σφοδρή επίθεση εξαπολύει το ρωσικό πυροβολικό στο κέντρο του Γκρόζνι.
• 1995 - Το America 3 γίνεται το πρώτο γυναικείο πλήρωμα που κερδίζει το America Cup Race κερδίζοντας στην πρώτη κούρσα τον 4 φορές πρωταθλητή Dennis Connor κατά 69 δευτερόλεπτα.
• 1996 - Η Διεθνής Αμνηστία ζητά από Ρωσία και δυτικές χώρες να μην εξοπλίζουν με στρατιωτικά ελικόπτερα την Τουρκία, επειδή υπήρχαν βάσιμες υπόνοιες ότι, τα χρησιμοποιούσε για την εξόντωση των Κούρδων.
• 1997 - Στο κέντρο της Αθήνας ανακαλύπτεται το αρχαίο Λύκειο, που δίδαξε ο Αριστοτέλης.
• 1999 - Ο αστέρας του ΝΒΑ Μάικλ Τζόρνταν, ανακοινώνει την αποχώρηση του από το άθλημα για δεύτερη φορά.
• 2001 - Σεισμός χτυπά το Ελ Σαλβαδόρ, προκαλώντας 5.000 θανάτους.
• 2015 - Ο Γέροντας Παΐσιος αγιοποιείται από το Οικουμενικό Πατριαρχείο
• 2019 - 0 Πάνος Καμμένος υποβάλει την παραίτησή του από την συγκυβέρνηση με το ΣΥΡΙΖΑ λόγω της συμφωνίας των Πρεσπών.

Σαν σήμερα 13 Ιανουαρίου - Γεννήσεις

• 1334 - Ερρίκος Β΄, βασιλιάς της Καστίλης
• 1433 - Στέφανος Γ΄ ο Μέγας, πρίγκιπας της Μολδαβίας
• 1505 - Ιωακείμ Β΄ Έκτωρ, εκλέκτορας του Βρανδεμβούργου
• 1674 - Προσπέρ Ζολιό ντε Κρεμπιγιόν, Γάλλος συγγραφέας
• 1749 - Ιωσήφ Αντωνόπουλος, Έλληνας μητροπολίτης
• 1859 - Κωστής Παλαμάς, Έλληνας ποιητής
• 1864 - Βίλχελμ Βίεν, Γερμανός φυσικός
• 1866 - Γεώργιος Γκουρτζίεφ, Αρμένιος μυστικιστής
• 1882 - Σπύρος Μελάς, Έλληνας συγγραφέας και δημοσιογράφος
• 1909 - Μαρίνους βαν ντερ Λούμπε, Ολλανδός κομμουνιστής
• 1910 - Γιάννης Τσαρούχης, Έλληνας ζωγράφος
• 1916 - Αδαμάντιος Λεμός, Έλληνας σκηνοθέτης
• 1921 - Νετζατή Τζουμαλή, Τούρκος συγγραφέας
• 1924 - Πωλ Φεγεράμπεντ, Αυστριακός φιλόσοφος
• 1936 - Φιλίπ Μασονί, Γάλλος αξιωματούχος
• 1937 - Άτι Τζορτζ Σοκομάνου, πρόεδρος του Βανουάτου
• 1939 - Γιάτσεκ Γκμοχ, Πολωνός ποδοσφαιριστής και προπονητής
• 1943 - Ειρήνη Μάρρα, Ελληνίδα συγγραφέας
• 1958 - Μαρία Καβογιάννη, Ελληνίδα ηθοποιός
• 1960 - Τάκης Λεμονής, Έλληνας ποδοσφαιριστής
• 1970 - Νταν Έγκεν, Νορβηγός ποδοσφαιριστής
• 1972 - Νικόλ Έγκερτ, Αμερικανίδα ηθοποιός
• 1977 - Ορλάντο Μπλουμ, Άγγλος ηθοποιός
• 1981 - Γιάννης Χαρούλης, Έλληνας τραγουδιστής
• 1982 - Μέισον Ράιαν, Ουαλός παλαιστής
• 1993 - Πιέρος Σωτηρίου, Κύπριος ποδοσφαιριστής

Σαν σήμερα 13 Ιανουαρίου - Θάνατοι

• 86 π.Χ. - Γάιος Μάριος, Ρωμαίος στρατηγός και πολιτικός
• 47 π.Χ. - Πτολεμαίος ΙΓ΄, φαραώ της Αιγύπτου
• 858 - Έθελγουλφ, βασιλιάς του Ουέσσεξ
• 888 - Κάρολος ο Παχύς, βασιλιάς των Φράγκων
• 1139 - Σιμόν Α΄, δούκας της Λωρραίνης
• 1177 - Ερρίκος Β΄, δούκας της Αυστρίας
• 1200 - Όθων Α', κόμης της Βουργουνδίας
• 1330 - Φρειδερίκος Α΄ της Αυστρίας, βασιλιάς της Γερμανίας
• 1797 - Ελισάβετ Κριστίνα, βασίλισσα της Πρωσίας
• 1807 - Αλέξανδρος Υψηλάντης, ηγεμόνας της Βλαχίας
• 1847 - Ιωσήφ, αρχιδούκας της Αυστρίας
• 1853 - Θεόφιλος Καΐρης, Έλληνας ιερέας και διαφωτιστής
• 1897 - Ντάβιντ Σβαρτς, Αυστροούγγρος εφευρέτης
• 1906 - Αλέξανδρος Ποπόφ, Ρώσος φυσικός
• 1908 - Χασιμότο Γκαχό, Ιάπωνας ζωγράφος
• 1911 - Νικόλαος Μακρής, Έλληνας στρατιωτικός και πολιτικός
• 1932 - Σοφία, βασίλισσα της Ελλάδας
• 1941 - Τζέιμς Τζόυς, Ιρλανδός συγγραφέας
• 1948 -Σολομών Μιχόελς Σοβιετικός ηθοποιός
• 1950 - Δημήτρης Σέμσης, Έλληνας βιολιστής
• 1958 - Τζέσι Λάσκι, Αμερικανός κινηματογραφικός παραγωγός
• 1966 - Χρήστος Τέντζος, Έλληνας πολιτικός
• 1977 - Ανρί Λανγκλουά, Γάλλος κινηματογραφικός αρχειοφύλακας
• 2009 - Αριστείδης Λούβαρης, Έλληνας ποδοσφαιριστής
• 2009 - Θανάσης Σαραβάκος, Έλληνας ποδοσφαιριστής
• 2010 - Τέντι Πέντεργκρας, Αμερικανός τραγουδιστής
• 2012 - Λευτέρης Αντωνιάδης, Έλληνας ποδοσφαιριστής
• 2012 - Ραούφ Ντενκτάς, Τουρκοκύπριος πολιτικός
• 2014 - Ρόνι Τζόρνταν, Άγγλος κιθαρίστας
• 2017 - Αλέξης Μάρδας, Έλληνας ηλεκτρονικός μηχανικός
• 2018 - Τζίμης Πανούσης, Έλληνας τραγουδοποιός
• 2019 - Μητροπολίτης Σισανίου και Σιατίστης Παύλος