Ανασκόπηση 2023: Τα πρόσωπα του θεάματος, των τεχνών, της ελληνικής δημόσιας σφαίρας που «έφυγαν» στη διάρκεια αυτής της χρονιάς
Στο αέναο μπρα ντε φερ μεταξύ ζωής και θανάτου, σημαντικά πρόσωπα της ελληνικής δημόσιας σκηνής πέρασαν στην αιωνιότητα μέσα στο 2023. Ηλεκτρονικά και έντυπα Μέσα τους αποχαιρέτησαν μέσα από ειδικά αφιερώματα, η αναδρομή στον βίο και τα πεπραγμένα τους αποτελεί σημείο συνάντησης όσων ήρθαν σε επαφή μαζί τους μέσα από τραγούδια, ταινίες, εικαστικά, αθλητικά δρώμενα είτε πολιτικά γεγονότα.
Βασίλης Τόπαλος, Νότης Μαυρουδής, τέως βασιλιάς Κωνσταντίνος, Μίμης Παπαϊωάννου, Δέσποινα Γερουλάνου, Γιάννης Βογιατζής, Θεόδωρος Πάγκαλος, Νόνικα Γαληνέα, Γιάννης Φλωρινιώτης, Γιάννης Μαρκόπουλος, Μαριάννα Βαρδινογιάννη, Κωστής Γκιμοσούλης, Γιάννης Ιωαννίδης, Μαίρη Χρονοπούλου, Στέλιος Φαϊτάκης, Γιώργος Γραμματικάκης, Βασίλης Βασιλικός, ήταν ορισμένα από τα σημαίνοντα πρόσωπα που πέρασαν στην άλλη όχθη τη χρονιά που πλησιάζει στο τέλος της.
Ο Βασίλης Τόπαλος υπεβλήθη σε χειρουργείο στο κεφάλι και νοσηλευόταν σε κρίσιμη κατάσταση στην εντατική, αλλά δεν άντεξε και άφησε την τελευταία πνοή του στις 2 Ιανουαρίου, μια ημέρα μετά την ονομαστική εορτή του.
Ο υφυπουργός Αθλητισμού, Λευτέρης Αυγενάκης, είχε ζητήσει άμεσα από τις αρμόδιες Αρχές να πέσει άπλετο φως σχετικά με τα πραγματικά περιστατικά, ενώ και η ΕΟΠ είχε ενημερώσει με ανακοίνωσή της πως «άμεσα θα καταθέσουμε μηνυτήρια αναφορά κατά παντός υπευθύνου, για διερεύνηση και απόδοση τυχόν ποινικών ευθυνών».
Στη συλλυπητήρια ανακοίνωση την οποία εξέδωσε η Ελληνική Ομοσπονδία Πυγμαχίας για τον θάνατο του Βασίλη Τόπαλου, αναφέρει:
«Έφυγε το Χρυσό παιδί μας, ο χαμογελαστός Βασίλης μας, ο γεννημένος Πρωταθλητής με καρδιά από ατόφιο χρυσάφι. Ανείπωτη θλίψη για την οικογένεια της Ελληνικής Πυγμαχίας… Τα λόγια δεν είναι ικανά να εκφράσουν αυτό που αισθανόμαστε, είμαστε όλοι συντετριμμένοι. Βασίλη μας άφησες πολύ νωρίς. Θα σε θυμόμαστε πάντα με αγάπη και νοσταλγία. Συλλυπητήρια στην οικογένειά του και στους οικείους του. Ας είναι ελαφρύ το χώμα που θα σε σκεπάσει. Θα είσαι για πάντα στις καρδιές μας».
Νότης Μαυρουδής: 3 Ιανουαρίου 2023 (γεννήθηκε 16 Ιουλίου 1945)
Σε ηλικία 77 ετών έφυγε από τη ζωή ο Νότης Μαυρουδής, βραβευμένος συνθέτης και κιθαρίστας με περισσότερο από μισό αιώνα αδιάλειπτης παρουσίας στην ελληνική μουσική.
Ο καλλιτέχνης τραυματίστηκε θανάσιμα το βράδυ της 3ης Ιανουαρίου 2023 στο σπίτι του στην Κουκουράβα Πηλίου, όταν έπεσε από ύψος τριών μέτρων.
Ο Νότης Μαυρουδής γεννήθηκε το 1945. Τα δυο πρώτα χρόνια της ζωής του τα έζησε στη φυλακή δίπλα στη μητέρα του, που ήταν πολιτική κρατούμενη. Το 1958 ξεκίνησε μαθήματα κιθάρας στο Εθνικό Ωδείο με καθηγητή τον Δημήτρη Φάμπα και πήρε το δίπλωμα το 1969 με Άριστα. Το 1970 εγκαταστάθηκε στην Ιταλία, όπου του ανατέθηκε η έδρα κλασικής κιθάρας στη Scuola Ciciva di Milano, στην οποία δίδαξε έως το 1975.
Το ίδιο έτος εγκαταστάθηκε οριστικά στην Αθήνα και δίδαξε κλασική κιθάρα στο Εθνικό Ωδείο. Ως συνθέτης και σολίστ έχει δώσει ρεσιτάλ σε πολλές χώρες. Ως καθηγητής στο Εθνικό Ωδείο Αθήνας είχε μαθητές αρκετούς δημοφιλείς καλλιτέχνες, όπως οι Μανώλης Ανδρουλιδάκης, Σωκράτης Μάλαμας, Παναγιώτης Μάργαρης, Γιώργος Μελάς, Λάμπρος Ντούσικος, Δημήτρης Σωτηρόπουλος.
Το 1965 τιμήθηκε με το πρώτο βραβείο στο Φεστιβάλ τραγουδιού της Θεσσαλονίκης, το 1969 με το πρώτο βραβείο στον διεθνή διαγωνισμό κιθάρας στο Μιλάνο, ενώ το 1990 βραβεύεται δική του σύνθεση στον διεθνή διαγωνισμό παιδικού τραγουδιού στη Λισαβόνα.
Η πλούσια δισκογραφία του περιλαμβάνει 25 προσωπικά άλμπουμ, με έργα για κλασική κιθάρα και συνθέσεις του με δημοφιλείς τραγουδιστές.
Τον Φεβρουάριο του 2008 εκδίδεται το πρώτο του βιβλίο με κείμενα περί μουσικής και πολιτισμού, με τίτλο «Ηχολογήματα», στις εκδόσεις Νεφέλη. Είχε συνεργαστεί με σπουδαίους ποιητές, συνθέτες και καλλιτέχνες του ελληνικού πενταγράμμου.
Γεννημένος στις 2 Ιουνίου του 1940 στην Αθήνα, ο Κωνσταντίνος Γλύξμπουργκ, ανακηρύχθηκε βασιλιάς της Ελλάδας στις 6 Μαρτίου του 1964, σε ηλικία 24 ετών διαδεχόμενος τον πατέρα του, Παύλο Α΄μετά τον θάνατό του την ίδια ημέρα.
Τον Σεπτέμβριο της ίδιας χρονιάς παντρεύτηκε την τότε πριγκίπισσα της Δανίας, Άννα Μαρία, με την οποία απέκτησε τρεις γιους και δύο κόρες.
Ήταν γιος του βασιλιά Παύλου Α’, του οίκου των Γλύξμπουργκ και της βασίλισσας Φρειδερίκης - Λουίζας του Αννόβερου, αδελφός της μετέπειτα (και πρώην πλέον) βασίλισσας της Ισπανίας Σοφίας και της πριγκίπισσας Ειρήνης.
Το 1941, η οικογένειά του διέφυγε στην Κρήτη και μετά στην Αίγυπτο. Στη διάρκεια του πολέμου έζησαν για μεγάλα διαστήματα στο Κέιπ Τάουν της Νότιας Αφρικής. Το 1946, μετά την απελευθέρωση η βασιλική οικογένεια επέστρεψε στη χώρα.
Την 1η Απριλίου 1947, ο πατέρας του ανέλαβε το βασιλικό αξίωμα, ύστερα από το θάνατο του Γεωργίου Β’, και ο ίδιος ανακηρύχτηκε διάδοχος του θρόνου.
Το 1960 αναδείχτηκε χρυσός ολυμπιονίκης στη Ρώμη, στο αγώνισμα της ιστιοπλοΐας.
Στις 6 Μαρτίου 1964 την επομένη του θανάτου του πατέρα του, ανακηρύχτηκε βασιλιάς σε ηλικία 24 ετών. Στις 18 Σεπτεμβρίου του ίδιου χρόνου, παντρεύτηκε την πριγκίπισσα Άννα Μαρία της Δανίας, τριτότοκη κόρη του βασιλιά της Δανίας Φρειδερίκου Θ’. Από το γάμο του απέκτησε πέντε παιδιά: την Αλεξία, τον Παύλο, τον Νικόλαο, τη Θεοδώρα και τον Φίλιππο.
Στις 15 Ιουλίου του 1965 προκάλεσε την πτώση της κυβέρνησης του Γεώργιου Παπανδρέου, αμφισβητώντας το δικαίωμα του πρωθυπουργού να αναλάβει προσωπικά το υπουργείο Εθνικής Άμυνας. Στη συνέχεια διόρισε τις βραχύβιες κυβερνήσεις Γεωργίου Αθανασιάδη-Νόβα (15 Ιουλίου) και Ηλία Τσιριμώκου (20 Αυγούστου), οι οποίες δεν συγκέντρωσαν ψήφο εμπιστοσύνης.
Στις 17 Σεπτεμβρίου διόρισε νέα κυβέρνηση υπό το Στέφανο Στεφανόπουλο, η οποία διατηρήθηκε στην εξουσία επί περίπου 15 μήνες.
Στις 22 Δεκεμβρίου 1966 διόρισε την υπηρεσιακή κυβέρνηση του Ιωάννη Παρασκευόπουλου η οποία έλαβε ψήφο εμπιστοσύνης από τη Βουλή και στις 3 Απριλίου 1967 διόρισε πρωθυπουργό τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο με σκοπό τη διεξαγωγή εκλογών.
Λίγες ημέρες αργότερα υπέδειξε για τη θέση του πρωθυπουργού τον Κωνσταντίνο Κόλλια και προσυπέγραψε το διορισμό της υπό αυτόν κυβέρνησης.
Στις 13 Δεκεμβρίου οργάνωσε αντιδικτατορική κίνηση που απέτυχε. Κατέφυγε με την οικογένειά του στη Ρώμη και στη συνέχεια εγκαταστάθηκε στο Λονδίνο.
Την 1η Ιουνίου 1973 το δικτατορικό καθεστώς ανακοίνωσε την κατάλυση της βασιλείας και στις 29 Ιουλίου έκανε «δημοψήφισμα» για να κατοχυρώσει την απόφασή του αυτή.
Το 1974, ύστερα από την πτώση των συνταγματαρχών και την αποκατάσταση της δημοκρατίας, έγινε το δημοψήφισμα της 8ης Δεκεμβρίου για το πολιτειακό, με το οποίο ο Κωνσταντίνος Β’ κηρύχτηκε οριστικά έκπτωτος, με ποσοστό ψήφων 69,18% υπέρ της προεδρευόμενης δημοκρατίας.
Μετά την έκπτωσή του, διεκδίκησε ακίνητη περιουσία (Κτήμα και ανάκτορα Τατοΐου, κτήμα και ανάκτορο Μon Repos Κερκύρας και δασόκτημα Πολυδενδρίου Λαρίσης) και προσέφυγε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.
Τελικά η απόφαση που εκδόθηκε τον Νοέμβριο του 2002, του επιδίκασε αποζημίωση 13,7 εκατ. ευρώ.
Ο σπουδαίος επιθετικός των δεκαετιών του 1960 και 1970 φόρεσε 61 φορές τη φανέλα της εθνικής ομάδας και της χάρισε 21 τέρματα.
Στην ΑΕΚ αποτελούσε από το 1962 ως το 1979 σημείο αναφοράς, οδηγώντας την ομάδα του στην κατάκτηση πέντε πρωταθλημάτων (1963, 1968, 1971, 1978, 1979) και τριών κυπέλλων Ελλάδας (1964, 1966, 1978). Αναδείχθηκε ακόμη πρώτος σκόρερ στο πρωτάθλημα το 1964 και το 1966.
Συνέδεσε επίσης το όνομά του με τις προκρίσεις της ένωσης στα ημιτελικά του Κυπέλλου UEFA το 1976-1977, τη μεγαλύτερη στιγμή στην ευρωπαϊκή ιστορία της ΑΕΚ, σκοράροντας το κρίσιμο τρίτο τέρμα κατά της Κουίνς Παρκ Ρέιντζερς στη ρεβάνς, αλλά και στα προημιτελικά του Κυπέλλου Πρωταθλητριών το 1968-69.
Είναι ο πρώτος σκόρερ όλων των εποχών για την ΑΕΚ, με 289 γκολ σε 566 αγώνες, από τα οποία τα 236 ήταν σε 481 εμφανίσεις στην Α’ Εθνική. Κατά δήλωση της Διεθνούς Υπηρεσίας Στατιστικής και Ιστορίας του Ποδοσφαίρου (IFFHS) το 2000, ο Παπαϊωάννου είναι ο κορυφαίος παίκτης στην ιστορία του ελληνικού ποδοσφαίρου.
Η Δέσποινα Γερουλάνουέφυγε από τη ζωή την Τρίτη 18 Απριλίου, έπειτα από νοσηλεία σε μονάδα εντατικής θεραπείας νοσοκομείου των Αθηνών λόγω πνευμονολογικής ασθένειας.
Είχε ταυτίσει τη ζωή της με το Μουσείο Μπενάκη και τη διατήρηση των ελληνικών θησαυρών ως απόδειξη της συνέχειας του μεγαλείου της Ελλάδας και της ιστορίας της. Η βυζαντινολόγος μητέρα της Αιμιλία Γερουλάνου-Καλλιγά, ήταν η μοναδική εγγονή του Αντώνη Μπενάκη. Τα τελευταία χρόνια, η Δέσποινα Γερουλάνου ήταν Πρόεδρος του Δ.Σ. της 2023 Ελευσίς Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης.
Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και στη Δραματική Σχολή του Ελληνικού Θεάτρου Τέχνης Κάρολος Κουν. Εργάστηκε στο θέατρο και τον κινηματογράφο από το 1983 έως το 1990. Παρακολούθησε επίσης μαθήματα ζωγραφικής, γλυπτικής και κοσμημάτων στο Παρίσι και το 1992 οργάνωσε την πρώτη της ατομική έκθεση κοσμημάτων στην Αθήνα. Ακολούθησαν περισσότερες ατομικές και ομαδικές εκθέσεις.
Από το 1994 ήταν διευθύντρια των γκαλερί του Μουσείου Μπενάκη, αναδιοργανώνοντας το πρώτο πωλητήριο του Μουσείου και ιδρύοντας τέσσερις νέους χώρους για την προώθηση και υποστήριξη παραδοσιακών και σύγχρονων εφαρμοσμένων τεχνών και σχεδιασμού. Εχει επιμεληθεί διάφορες εκθέσεις και εκδηλώσεις σε αυτούς τους τομείς. Μεταξύ αυτών είναι οι σειρές «Αναζητήσεις στην Υλη» και «Η Βιτρίνα της Κριεζώτου 3», αναδεικνύοντας σημαντικούς εκπροσώπους των εφαρμοσμένων τεχνών και του design. Υπήρξε μέλος της Διοικητικής Επιτροπής του Μουσείου Μπενάκη και εκπρόσωπος της Ελλάδας στο Πολιτιστικό Συμβούλιο του Michelangelo Foundation for Creativity and Craftsmanship.
Η Δέσποινα Γερουλάνου εκπροσωπούσε την Ελλάδα στο Πολιτιστικό Συμβούλιο του ιδρύματος Μικελάντζελο, ενός διεθνούς μη κερδοσκοπικού οργανισμού που ιδρύθηκε στην Ιταλία με σκοπό να ανακαλύψει ξανά την ικανότητα του ανθρώπινου χεριού να δημιουργεί και να υποστηρίξει αυτούς που το κάνουν καλύτερα: τους σύγχρονους τεχνίτες που χρησιμοποιούν παραδόσεις, δεξιότητες και γνώσεις για να φτιάξουν μοναδικά αντικείμενα διαρκούς αξίας.
Γιάννης Βογιατζής: 15 Μαΐου 1923 (γεννήθηκε 20 Δεκεμβρίου 1934)
Βραβεύτηκε για τις ερμηνείες του δύο φορές με το πρώτο βραβείο στο Φεστιβάλ Τραγουδιού Θεσσαλονίκης: Το 1963 με το τραγούδι «Πέταξε ένα πουλί» και το 1970, με το «Αδέρφια μου αλήτες πουλιά».
Ξεκίνησε την ενασχόλησή του με το τραγούδι από τις βραδιές ταλέντων του Ζόζεφ Κορίνθιου. Υπήρξε ένα από τα αστέρια της δεκαετίας του 1960, υποστηρικτής του Παναθηναϊκού και έχει τραγουδήσει τον ύμνο του συλλόγου.
Από το 1958 έως το 1962 ήταν επίσημος τραγουδιστής των ανακτόρων. Το 1970, πριν την εμφάνιση στο Φεστιβάλ, έκανε εγχείρηση για πολύποδες και μετά από τρία χρόνια σταμάτησε το τραγούδι. Από το 1978 συνέχισε και πάλι να τραγουδά.
Έπειτα από 25 χρόνια πολιτικού γάμου, παντρεύτηκε το 2007 τη σύντροφό του και με θρησκευτικό γάμο. Ήταν πρώτος εξάδελφος του ηθοποιού Γιάννη Βογιατζή.
Θεόδωρος Πάγκαλος: 31 Μαΐου 2023 (γεννήθηκε 17 Αυγούστου 1938)
Ο Θεόδωρος Πάγκαλος γεννήθηκε στην Ελευσίνα στις 17 Αυγούστου 1938. Σπούδασε Νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και Οικονομικά στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού με υποτροφία της γαλλικής κυβέρνησης.
Με σημαντική δράση στο φοιτητικό κίνημα και ιδρυτικό μέλος της Νεολαίας Λαμπράκη, διαδραμάτισε ενεργό ρόλο στον αντιδικτατορικό αγώνα με αποτέλεσμα να του αφαιρεθεί η ελληνική ιθαγένεια από το δικτατορικό καθεστώς το 1968.
Από το 1969 μέχρι το 1978 εργάσθηκε στη Σορβόννη ως Εντεταλμένος Διδάσκαλος και Ερευνητής σε θέματα οικονομικής ανάπτυξης, προγραμματισμού και χωροταξίας. Διετέλεσε επίσης Διευθυντής του Ινστιτούτου Οικονομικής Ανάπτυξης του ίδιου Πανεπιστημίου.
Το 1978 έβαλε υποψηφιότητα για δήμαρχος στην Ελευσίνα και κατετάγη τρίτος. Επίσης σε νεαρή ηλικία είχε δραστηριοποιηθεί και στο ΚΚΕ. Στη διάσπαση του 1968 ακολούθησε το ΚΚΕ εσωτερικού και αργότερα αποστασιοποιήθηκε αναπτύσσοντας στενές σχέσεις με τον Ανδρέα Παπανδρέου και εντάχθηκε στο ΠΑΣΟΚ με την ίδρυση του το 1974.
Το 1981 εκλέχθηκε για πρώτη φορά βουλευτής με το ΠΑΣΟΚ, ιδιότητα την οποία κατείχε αδιάλειπτα μέχρι το 2012. Διετέλεσε υφυπουργός Εμπορίου (1982), υφυπουργός Εξωτερικών για θέματα Ευρωπαϊκής Κοινότητας (1984), αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών (1985-1989). Κατά την περίοδο 1989 μέχρι 1993 ορίστηκε αντιπρόσωπος του Ελληνικού Κοινοβουλίου στο Συμβούλιο της Ευρώπης.
Τον Οκτώβριο 1993 ορκίστηκε και πάλι αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών. Τον Ιούλιο 1994 ανέλαβε υπουργός Μεταφορών και Επικοινωνιών. Τον Ιανουάριο 1996 ορκίστηκε υπουργός Εξωτερικών ασκώντας τα καθήκοντά του μέχρι τον Φεβρουάριο 1999.
Τον Απρίλιο 2000 ορκίσθηκε υπουργός Πολιτισμού διατηρώντας το αξίωμα έως τον Νοέμβριο 2000. Διετέλεσε επικεφαλής της Ελληνικής Αντιπροσωπείας στην Κοινοβουλευτική Συνέλευση της Δυτικοευρωπαϊκής Ένωσης και του Συμβουλίου της Ευρώπης.
Τον Ιούνιο 2003 ορίσθηκε εκπρόσωπος του ΠΑΣΟΚ στο Συμβούλιο Εξωτερικής Πολιτικής. Το Νοέμβριο του 2004 ορίσθηκε συντονιστής της προεκλογικής εκστρατείας του ΠΑΣΟΚ. Επανεκλέχθηκε μέλος του Πολιτικού Συμβουλίου του ΠΑΣΟΚ και ορίσθηκε αρμόδιος του Τομέα Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας και Πολιτικής Καταναλωτών. Στη συνέχεια ανέλαβε την ευθύνη του Τομέα Αυτοδιοίκησης, Δημόσιας Διοίκησης και Δικαιοσύνης ενώ σήμερα προΐσταται στον νευραλγικό Τομέα Εξωτερικής Πολιτικής, Ασφάλειας και Άμυνας.
Τον Σεπτέμβριο του 2006 ανέλαβε γενικός εισηγητής του ΠΑΣΟΚ στις διαδικασίες για την Συνταγματική Αναθεώρηση. Από το 2004 έως τις εκλογές του 2009 εκπροσώπησε τη Βουλή των Ελλήνων στην Κοινοβουλευτική Συνέλευση της Δυτικοευρωπαϊκής Ένωσης και του Συμβουλίου της Ευρώπης.
Στις 6 Οκτωβρίου 2009 ορκίστηκε αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης. Άσκησε τα καθήκοντά του μέχρι τον Μάϊο του 2012.
Το 1999, όντας υπουργός Εξωτερικών στη πρώτη κυβέρνηση του Κώστα Σημίτη, διαχειρίστηκε την υπόθεση του Αμπντουλάχ Οτσαλάν, ιδρυτή ηγέτη του PKK, ο οποίος κατέφυγε στην Ελλάδα ενώ καταδιωκόταν από την Τουρκία. Χρεώθηκε τη σύλληψη και μεταφορά του στη Τουρκία με συνέπεια ο Θόδωρος Πάγκαλος και τρεις υπουργοί να παραιτηθούν.
Το 2012 στο e-book του «Μαζί τα φάγαμε», φράση που είπε σε συνεδρίαση Κοινοβουλευτικής Επιτροπής το 2011, ανέφερε πως «με τον ένα ή τον άλλο τρόπο συμμετείχαμε σε μη ορθολογικές πρακτικές και συμπεριφορές, στην πορεία του χρόνου, σε σχέση με τις δαπάνες και τα έσοδα του κράτους. Αυτό που λέμε “δημοσιονομική κρίση” είναι και δικό μας δημιούργημα».
Υπήρξε συγγραφέας πολλών άρθρων και διαφόρων βιβλίων μεταξύ των οποίων ξεχωρίζουν τα «Παγκοσμιοποίηση και Αριστερά» (2001), «Εφήμεροι Προφήτες – Αδιέξοδα του νεοφιλελευθερισμού και κοινωνικά κινήματα στην εποχή της παγκοσμιοποίησης» (2005), «Η Ευρώπη σε σταυροδρόμι» (2005), «Παρέμβαση στην Επικαιρότητα» (1994) και «Η Ελλάδα στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα» (1988). Ήταν παντρεμένος με τη Χριστίνα Χριστοφάκη και πατέρας πέντε παιδιών.
Νόνικα Γαληνέα: 2 Ιουνίου 2023 (γεννήθηκε 8 Ιουνίου 1938)
Λίγο πριν συμπληρώσει τα 85 της χρόνια, έφυγε από τη ζωή στις 2 Ιουνίου η σπουδαία ηθοποιός Νόνικα Γαληνέα. Ταυτισμένη με το θέατρο, διήνυσε μεγάλη διαδρομή στον χώρο, με συνοδοιπόρο σε σημαντικό μέρος καριέρας της τον Αλέκο Αλεξανδράκη.
Η Νόνικα Γαληνέα γεννήθηκε στην Αθήνα το 1938. Η σταδιοδρομία της ξεκίνησε με το Θέατρο Τέχνης. Συνεργάστηκε με τον Κάρολο Κουν, την Κατίνα Παξινού, τον Δημήτρη Χορν, την Άννα Συνοδινού, τον Αλέξη Μινωτή, τον Δημήτρη Μυράτ κ.ά. Από το 1969, έζησε και συνεργάστηκε με τον Αλέκο Αλεξανδράκη. Μαζί δημιούργησαν δύο θεατρικές σκηνές, το Θέατρο Ιλίσια και το Στούντιο Ιλίσια.
Στη συνέχεια συνεργάστηκε με το Εθνικό Θέατρο, με το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος και με το Αμφιθέατρο. Επίσης συνεργάστηκε με το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών και έδωσε παραστάσεις στη Μεγάλη και τη Μικρή Επίδαυρο, καθώς και στο Κόβεντ Γκάρντεν στο Λονδίνο.
Στην καριέρα της συνεργάστηκε με αναγνωρισμένους καλλιτέχνες, όπως ο Μίνως Βολανάκης, ο Γιάννης Κόκκος, ο Σπύρος Ευαγγελάτος, ο Μιχάλης Κακογιάννης, ο Ανδρέας Βουτσινάς, ο Stuart Burge, ο Διονύσης Φωτόπουλος, η Θεώνη Aldredge, ο Νίκος Πετρόπουλος.
Κατά τη διάρκεια όλων αυτών των ετών, για μεγάλο διάστημα ζούσε στο Λονδίνο.
Μετέφρασε δεκαεπτά θεατρικά έργα, πολλά εκ των οποίων έχουν δημοσιευτεί. Επίσης είχε εκδώσει την αυτοβιογραφία της: «Η ζωή μου», εκδόσεις Λιβάνη 2005, «Επέστρεφε», εκδόσεις Ιανός, 2007.
Για την προσφορά της στο ελληνικό θέατρο βραβεύτηκε το 2006 με το έπαθλο Κυβέλη και το 2017 με το βραβείο «Νίκος Κούρκουλος».
Παντρεύτηκε τον Νίκο Μουτούση, νευρολόγο στην Ελλάδα, και έζησαν στο Παρίσι για 5 χρόνια όπου έκαναν τρία παιδιά, τις δίδυμες Αλεξία και Αριέττα και τη Μαρία - Αμαλία, η οποία ακολούθησε επίσης σημαντική σταδιοδρομία ως ηθοποιός.
Γιάννης Φλωρινιώτης: 6 Ιουνίου 2023 (γεννήθηκε 15 Φεβρουαρίου 1947)
Ο Γιάννης Φλωρινιώτης, δημοφιλής τραγουδιστής και γνωστός για τη φανταχτερή περιβολή του σταρ της πίστας πέθανε σε ηλικία 76 ετών.
Γεννήθηκε στις 15 Φεβρουαρίου του 1947 και πέρασε δύσκολα παιδικά χρόνια. Έζησε σε ορφανοτροφείο, καθώς όπως είχε αποκαλύψει, η μητέρα του δεν είχε την οικονομική δυνατότητα να τον μεγαλώσει.
Ξεκίνησε να τραγουδάει σε ηλικία 14 ετών και άλλαξε το επώνυμό του σε Φλωρινιώτης, αντλώντας έμπνευση από τη Φλώρινα, τον γενέθλιο τόπο του.
Ο Γιάννης Φλωρινιώτης βρέθηκε στη Θεσσαλονίκη, όπου τραγούδησε δίπλα σε μεγάλους ρεμπέτες, μεταξύ των οποίων οι Μάρκος Βαμβακάρης, Γιάννης Παπαϊωάννου, Γιώργος Λαύκας, Πρόδρομος Τσαουσάκης, Θεόδωρος Πολυκανδριώτης, αλλά και με τη Ρίτα Σακελλαρίου.
Στις αρχές της δεκαετίας του ’70 φτάνει για πρώτη φορά στην Αθήνα, όπου αρχίζει την καριέρα του στο λαϊκό τραγούδι και στις πίστες. Δουλεύει σε διάφορα κέντρα, τραγουδώντας και χορεύοντας, πάντα ντυμένος εκκεντρικά. Είχε επιτυχία, ωστόσο δέχθηκε και σκληρή κριτική. Στη δισκογραφία έκανε την πρώτη εμφάνισή του με το άλμπουμ «Τώρα Θέλω Τώρα», το οποίο έγινε χρυσό.
«Πέρασα δύσκολα χρόνια, αλλά κατάφερα στη δουλειά μου, 62 χρόνια, να περάσω στην αντίπερα όχθη, να γίνω μια διαχρονική αξία και να γίνω σχολή για πολλούς τραγουδιστές που βγήκαν μετά από μένα», είχε δηλώσει σε συνέντευξή του. «Ήμουν ο πρώτος λαϊκός τραγουδιστής που ντύθηκε εκκεντρικά, μπέρδεψα το μοντέρνο με το λαϊκό, άλλοι δεν τολμούσαν να το κάνουν», όπως είχε πει.
Ο Γιάννης Φλωρινιώτης είχε δύο παιδιά και τρία εγγόνια, ενώ σε ένα τραγικό παιχνίδι της μοίρας, στις 19 Δεκεμβρίου 2023 πέθανε και ο γιος του, Νίκος Φλωρινιώτης, ο οποίος έδινε μάχη με τον καρκίνο.
Γιάννης Μαρκόπουλος: 10 Ιουνίου 2023 (γεννήθηκε 18 Μαρτίου 1939)
Ευρέως αναγνωρισμένος ως ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες συνθέτες, ο Γιάννης Μαρκόπουλος πέθανε σε ηλικία 84 ετών.
Γεννήθηκε το 1939 στο Ηράκλειο Κρήτης. Πατέρας του ήταν ο Γεώργιος Μαρκόπουλος και μητέρα του η Ειρήνη Αεράκη. Πέρασε τα παιδικά του χρόνια στην Ιεράπετρα, και έκανε τα πρώτα του μουσικά μαθήματα στη θεωρία και στο βιολί σε ωδείο της περιοχής.
Το 1956 συνέχισε τις μουσικές σπουδές του στο Ωδείο Αθηνών, με τον συνθέτη Γεώργιο Σκλάβο και τον καθηγητή του βιολιού Joseph Bustidui. Την ίδια περίοδο εισήχθη στο Πάντειο Πανεπιστήμιο για κοινωνικές και φιλοσοφικές σπουδές ενώ παράλληλα συνέθεσε μουσική για το θέατρο, τον κινηματογράφο και το χορό.
Το 1959 συνέθεσε τα Τρία σκίτσα για χορό που ηχογραφήθηκαν συμφωνική ορχήστρα της ΕΙΡ. Το 1963 βραβεύτηκε για την μουσική του στις Μικρές Αφροδίτες του Νίκου Κούνδουρου στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, και τον ίδιο χρόνο ανέβηκαν από νέα χορευτικά σύνολα τα μουσικά του έργα Θησέας, Χιροσίμα και τα Τρία σκίτσα για χορό.
Το 1967 επιβάλλεται στην Ελλάδα η δικτατορία και ο Γιάννης Μαρκόπουλος αναχωρεί για το Λονδίνο. Εκεί εμπλουτίζει τις μουσικές του γνώσεις με την Αγγλίδα συνθέτρια Elisabeth Lutyens και συνθέτει την κοσμική καντάτα Ήλιος ο πρώτος, σε ποίηση Οδυσσέα Ελύτη. Την ίδια περίοδο γνωρίζεται με τους συνθέτες Ιάννη Ξενάκη και Γιάννη Χρήστου.
Στο Λονδίνο συνθέτει ακόμα τους Χρησμούς, για συμφωνική ορχήστρα, και τους πρώτους Πυρρίχιους χορούς Α, Β, Γ, (από τους 24 που ολοκλήρωσε το 2001), οι οποίοι παίζονται, το 1968, από την ορχήστρα Concertante του Λονδίνου στο Queen Elizabeth Hall. Τότε γράφει και τη μουσική για την Τρικυμία του Σαίξπηρ, που ανεβαίνει από το Εθνικό Θέατρο της Αγγλίας, σε σκηνοθεσία David Jones με τον Sir John Clemens.
Το 1969 επιστρέφει στην Αθήνα και συνεργάζεται με ποιητές, νέους τραγουδιστές και μουσικούς. Στην αρχή της δεκαετίας του 1970 παρουσιάζει μουσικά έργα που θεωρούνται τομή στην ελληνική μουσική. Λίγο αργότερα ιδρύει την ορχήστρα Παλίντονος αρμονία, που αποτελείται από όργανα συμφωνικά και ελληνικά. Παρουσιάζει τα έργα του στο στούντιο Λήδρα και αργότερα στη μπουάτ «Κύτταρο», με νέους τραγουδιστές και μουσικούς.
Τα τραγούδια του, όπως οι Οχτροί, τα Λόγια και τα χρόνια, τα Χίλια μύρια κύματα, η Λένγκω (Ελλάδα), ο Γίγαντας, το Κάτω στης Μαργαρίτας το αλωνάκι, το Καφενείον η Ελλάς, το Ο τόπος μας είναι κλειστός, τα Παραπονεμένα λόγια, το Μιλώ για τα παιδιά μου και πολλά άλλα, γίνονται σύμβολα και μύθοι. Το ίδιο συμβαίνει με τα μουσικά του έργα Ελεύθεροι Πολιορκημένοι, Ο Στράτης ο Θαλασσινός ανάμεσα στους Αγάπανθους, Ήλιος ο Πρώτος, Χρονικό, Ιθαγένεια, Οροπέδιο, Θητεία και Μετανάστες – σε ποίηση και στίχους Σολωμού, Σεφέρη, Ελύτη, Κ.Χ. Μύρη, Μιχ. Κατσαρού, Ελευθερίου, Σκούρτη, Θεοδωρίδη αλλά και δικούς του.
Το 1976 συνθέτει τη μουσική για την τηλεοπτική σειρά του ΒΒC, Who Pays the Ferryman? και το μουσικό θέμα φτάνει στη κορυφή των αγγλικών charts, αποκτώντας διεθνή φήμη.
Το 1977 έρχονται «Oι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι» βασισμένοι στο ποίημα του Διονυσίου Σολωμού που παρουσιάζεται την ίδια χρονιά ενώπιον 22.000 νέων σε στάδιο της Αθήνας υπό την διεύθυνση του συνθέτη.
Ο συνθέτης έκανε αλλεπάλληλα ταξίδια ανά τον κόσμο, δίνοντας συναυλίες σε ΗΠΑ, Καναδά, Σουηδία, Ολλανδία, Ιταλία, Γαλλία, Γερμανία, Βέλγιο, Αγγλία καθώς και διάφορες πόλεις της Ρωσίας και της Αυστραλίας.
Τον Ιανουάριο του 1981 ενώνεται και στη ζωή με την τραγουδίστρια και συνεργάτιδά του Βασιλική Λαβίνα και γεννιέται η κόρη τους Ελένη.
Το 1994, ένα από τα σημαντικότερα έργα του, η Λειτουργία του Ορφέα, παρουσιάστηκε στο Palais des Beaux-Arts των Βρυξελλών.
Έφυγε από τη ζωή στις 24 Ιουλίου η Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη, Πρέσβυς Καλής Θελήσεως της UNESCO, Πρόεδρος του Σωματείου «ΕΛΠΙΔΑ-Σύλλογος Φίλων παιδιών με καρκίνο».
Η Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη, μέσα από τη μακροχρόνια δράση της, είχε υλοποιήσει ένα ευρύ ανθρωπιστικό έργο, εμπνευσμένο από τη μητρότητα, που έχει στο επίκεντρό του τα παιδιά, τις ευπαθείς κοινωνικές ομάδες και τα ευάλωτα άτομα στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, ένα έργο το οποίο παράλληλα εστιάζεται σε τομείς όπως η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η προώθηση του πολιτισμού ειρήνης, η παιδεία, η υγεία, η κλιματική αλλαγή, ο πολιτισμός και η προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Ειδικότερα, η δράση της Μαριάννας Β. Βαρδινογιάννη μέσα από το Ίδρυμά της, στοχεύει μεταξύ άλλων στην καταπολέμηση της εμπορίας των ανθρώπων και της εκμετάλλευσης των παιδιών, στην εξάλειψη του αναλφαβητισμού, στη προστασία του περιβάλλοντος και στην αντιμετώπιση πολλών άλλων σύγχρονων προκλήσεων, με σκοπό τη δημιουργία ενός καλύτερου κόσμου για τα παιδιά, το αύριο της ανθρωπότητας. Παράλληλα, το Ίδρυμά της μέσα από τα προγράμματα που εφαρμόζει, στηρίζει παιδιά και οικογένειες ευπαθών κοινωνικών ομάδων, σχολεία σε ολόκληρη την επικράτεια και πρόσφυγες.
Για περισσότερα από 25 χρόνια αγωνιζόταν ενάντια στον καρκίνο της παιδικής ηλικίας. Μέσα από το έργο της στον Σύλλογο Φίλων Παιδιών με καρκίνο «ΕΛΠΙΔΑ» ίδρυσε την πρώτη παιδιατρική Μονάδα Μεταμόσχευσης Μυελού των Οστών στην Ελλάδα, χάρη στην οποία περισσότερα από 860 παιδιά από την Ελλάδα και τις γειτονικές χώρες έχουν σωθεί μέχρι σήμερα, τον Ξενώνα “ΕΛΠΙΔΑ”, το πρώτο Ογκολογικό Παιδιατρικό Νοσοκομείο και την πρώτη Τράπεζα Εθελοντών Δοτών Μυελού των Οστών στην Ελλάδα, και ανέλαβε μια σειρά από πρωτοβουλίες με στόχο να βοηθήσει τα άρρωστα παιδιά και τις οικογένειές τους.
Παράλληλα στήριξε πολλά εκπαιδευτικά ιδρύματα στην Ελλάδα, την Ευρώπη και τις Η.Π.Α. ενώ υπήρξε ιδρύτρια και χορηγός του Κέντρου Ελληνιστικών Σπουδών στη Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας. Στήριξε, επίσης, τα προγράμματα της UNESCO για την εκπαίδευση και τον πολιτισμό σε πολλά μέρη του κόσμου και προωθεί την υλοποίηση των αναπτυξιακών στόχων του ΟΗΕ.
Η Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη ως Πρέσβυς Καλής Θελήσεως της UNESCO, ως Πρόεδρος του «Ιδρύματος Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη», του Συλλόγου «ΕΛΠΙΔΑ» και του Συλλόγου «ΟΡΑΜΑ ΕΛΠΙΔΑΣ», συνεργάστηκε με πολλούς φορείς, ιδρύματα και μη Κυβερνητικές Οργανώσεις σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Στο πλαίσιο όλων αυτών των συνεργασιών, εκτός από τις εκδηλώσεις που διοργάνωνε μέσω των ιδρυμάτων της, συμμετείχε σε συνέδρια και διασκέψεις ως ομιλήτρια ή σύνεδρος, καθώς και σε φιλανθρωπικές εκδηλώσεις, διεθνείς και ευρωπαϊκές συναντήσεις και εκστρατείες.
Το έργο της είναι διεθνώς αναγνωρισμένο και η ίδια έχει λάβει πολλούς τιμητικούς τίτλους και βραβεία όπως: Χρυσός Σταυρός του Τάγματος της Ευποιίας της Ελληνικής Δημοκρατίας, Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών, Αρχόντισσα του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας, Ιππότης και Αξιωματικός της Λεγεώνας της Τιμής της Γαλλικής Δημοκρατίας, Μεγάλο Βραβείο της Χάρτας των Παρισίων ενάντια στον καρκίνο, Βραβείο “Ripple of Hope” του Ιδρύματος «Robert F. Kennedy Human Rights», καθώς και άλλα.
Κωστής Γκιμοσούλης: 7 Αυγούστου 2023 (γεννήθηκε 1960)
Ο Κωστής Γκιμοσούλης, σημαντικός εκπρόσωπος της λογοτεχνικής «γενιάς του ’80» έφυγε από τη ζωή στα 63 του χρόνια.
Ο Κωστής Γκιμοσούλης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1960. Απόφοιτος της Νομικής Σχολής Αθηνών, εργάστηκε για πολλά χρόνια ως συμβολαιογράφος.
Είχε στο ενεργητικό του ποιητικές συλλογές («Επικίνδυνα παιδιά», «O ξυλοκόπος πυρετός», «H αγία μελάνη», «Το στόμα κλέφτης», «Αγάπη από ζήλια»), διηγήματα, μυθιστορήματα («Μια νύχτα με την Κόκκινη», «Ανατολή», «Χέρι στη φωτιά», «Βρέχει φως», «Το θηρίο είναι παντού», «Στάχτη στα μάτια», «Ο άγγελος της μηχανής», «Το φάντασμά της», «Το αηδόνι στο πόδι της», «Όλες μία», «Μεταξοχώρι»).
Το βιβλίο του «Μαύρος χρυσός» περιείχε ποιήματα, διηγήματα και ζωγραφιές με νερομπογιές, ενώ στο «Για να μάθεις να πετάς» η εικονογράφηση ήταν του Γιάννη Ψυχοπαίδη.
Το 1997 συμμετείχε ως ηθοποιός, υποδυόμενος έναν ήρωά του, στη μικρού μήκους ταινία «Δεύτερο κράνος» της Αθηνάς Σακελλαρίου, η οποία προβλήθηκε στο φεστιβάλ Δράμας.
Έργα του έχουν μεταφραστεί σε διάφορες γλώσσες. Είχε βραβευτεί με το βραβείο Μαρίας Ράλλη για την ποιητική του συλλογή «Ο ξυλοκόπος πυρετός».
Γιάννης Ιωαννίδης: 4 Οκτωβρίου 2023 (γεννήθηκε 26 Φεβρουαρίου 1945)
Σε ηλικία 78 ετών έφυγε από τη ζωή μια από τις πιο εμβληματικές προσωπικότητες του ελληνικού μπάσκετ, ο Γιάννης Ιωαννίδης.
Γεννήθηκε στις 26 Φεβρουαρίου 1945 και πρωταγωνίστησε στην ελληνική καλαθοσφαίριση ως προπονητής του Άρη, την εποχή που η ομάδα της Θεσσαλονίκης μεσουρανούσε με τον Νίκο Γκάλη και τον Παναγιώτη Γιαννάκη, ενώ είχε καθοριστικό ρόλο στην αναγέννηση του Ολυμπιακού τη δεκαετία του 1990.
Τα τελευταία τέσσερα χρόνια έδινε γενναία μάχη με την άνοια.
Αναγνωρίστηκε ως ένας από τους κορυφαίους προπονητές στην ιστορία του ελληνικού μπάσκετ: συνολικά κατέκτησε 12 πρωταθλήματα και 6 κύπελλα.
Παραμένει μέχρι σήμερα ο προπονητής που κρατάει το ρεκόρ των περισσότερων τίτλων πρωταθλητή Ελλάδας, αφού κέρδισε 12 (έναν παραπάνω από τον Ζέλικο Ομπράντοβιτς), καθώς και των περισσότερων νικών σε αγώνες πρωταθλήματος (418 νίκες).
Δεν κατάφερε ωστόσο να κατακτήσει κανέναν ευρωπαϊκό τίτλο, παρότι βρέθηκε 6 φορές στο φάιναλ φορ της Ευρωλίγκας.
Στην πολιτική, υπήρξε βουλευτής Α΄ Θεσσαλονίκης της Νέας Δημοκρατίας από το 2004 μέχρι το 2015 και διετέλεσε υφυπουργός Αθλητισμού στη δεύτερη κυβέρνηση Κώστα Καραμανλή και υφυπουργός Αθλητισμού στην κυβέρνηση Αντώνη Σαμαρά.
Η μεγάλη πρωταγωνίστρια του παλιού ελληνικού κινηματογράφου Μαίρη Χρονοπούλουπέθανε σε ηλικία 90 ετών.
Η σπουδαία ηθοποιός είχε αγαπηθεί από το κοινό μέσα από εμβληματικούς ρόλους. Το ερμηνευτικό της ταλέντο κινήθηκε σε μια μεγάλη γκάμα από την κωμωδία, το μιούζικαλ μέχρι το δράμα στον παλιό και τον νεότερο κινηματογράφο, ενώ συνεργάστηκε με τα μεγαλύτερα ονόματα παραγωγών, σκηνοθετών και ηθοποιών.
Γεννημένη το 1933 στην Αθήνα, η Μαίρη Χρονοπούλου διακρίθηκε στο θέατρο, στον κινηματογράφο αλλά και στο τραγούδι.
Στον κινηματογράφο πρωτοεμφανίστηκε ως κομπάρσος στο «Χαρούμενο Ξεκίνημα» του Ντίνου Δημόπουλου, παραγωγής Φίνος Φιλμ το 1954, όταν ήταν ακόμη φοιτήτρια. Το 1958 πήρε ένα μικρό ρόλο στο «Τελευταίο ψέμα» του Μιχάλη Κακογιάννη, πάλι στη Φίνος Φιλμ.
Από το 1963 και μετά πρωταγωνίστησε σε πλήθος δραματικών ταινιών της Φίνος Φιλμ, και όχι μόνο, σε ρόλους ντάμας και μοιραίας γυναίκας, δίπλα σε όλους τους άντρες πρωταγωνιστές της εποχής, όπως οι Νίκος Κούρκουλος, Φαίδων Γεωργίτσης, Δημήτρης Παπαμιχαήλ, Γιώργος Φούντας και Αλέκος Αλεξανδράκης.
Μεσουράνησε τις δεκαετίες του 1960 και 1970 ως μία από τις σταρ της χρυσής εποχής του ελληνικού κινηματογράφου.
Μεταξύ των ξεχωριστών ερμηνειών της, εκείνη στην ταινία «Τα κόκκινα φανάρια» του Βασίλη Γεωργιάδη, ταινία υποψήφια για το Όσκαρ ξενόγλωσσης ταινίας το 1964, καθώς και τις ταινίες του Θόδωρου Αγγελόπουλου «Οι κυνηγοί» και «Ταξίδι στα Κύθηρα».
Κέρδισε βραβείο Α’ γυναικείου ρόλου στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης με την ταινία «Τα παιδιά της χελιδόνας» του Κώστα Βρεττάκου, το 1987, ενώ τον Ιούνιο του 2021 τιμήθηκε με το Βραβείο Συνολικής Προσφοράς στην Τελετή Απονομής των Βραβείων ΙΡΙΣ από την Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου.
Σε ηλικία μόλις 47 ετών πέθανε ο ζωγράφος Στέλιος Φαϊτάκης, ένας από τους σημαντικότερους και πλέον ταλαντούχους Έλληνες δημιουργούς της γενιάς του.
Ο Στέλιος Φαϊτάκης γεννήθηκε το 1976 στην Αθήνα. Αποφοίτησε από την Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών το 2003 και παρακολούθησε μαθήματα αγιογραφίας.
Οι δημιουργίες του έχουν παρουσιαστεί σε ατομικές αλλά και ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό, συμπεριλαμβανομένων των 1η Μπιενάλε της Ρίγας «RIBOCA» (2018), Documenta 14 στη γερμανική πόλη Κάσελ (2017), «Δικαίωμα στο μέλλον» του Μουσείου Τέχνης του 20ου και 21ου αιώνα στην Αγία Πετρούπολη (2017), «Τέμπλον» στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού Θεσσαλονίκης (2017), «Lasco Project #6» με ανάθεση μόνιμης τοιχογραφίας στο κτίριο του Palais de Tokyo στο Παρίσι (2016), 54η Μπιενάλε της Βενετίας (2011), καθώς και άλλες.
Η τελευταία του ατομική έκθεση πραγματοποιήθηκε το 2018 στη γκαλερί Rabouan Moussion στο Παρίσι, με τίτλο «Επιστημονικό Δόγμα».
Εξώφυλλα του Στέλιου Φαϊτάκη για την ATHENS VOICE
Ανήσυχος και πολυπράγμων, εκτός από τη ζωγραφική ο Στέλιος Φαϊτάκης ασκήθηκε συστηματικά στις πολεμικές τέχνες, είχε παρακολουθήσει σεμινάρια oστεοπαθητικής, τσι γκόνγκ και λοιπών στοιχείων παραδοσιακής κινέζικης ιατρικής.
Ο Γιώργος Γραμματικάκης γεννήθηκε και πέρασε τα παιδικά του χρόνια στο Ηράκλειο της Κρήτης. Διέγραψε, στη συνέχεια, ένα μεγάλο κύκλο σπουδών και επιστημονικής έρευνας, για να επιστρέψει το 1982 στα πάτρια εδάφη ως καθηγητής στο Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης.
Ενδιάμεσοι σταθμοί ήταν το Πανεπιστήμιο Αθηνών, το Imperial College του Λονδίνου, ο «Δημόκριτος» και το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πυρηνικών Ερευνών (CERN) στη Γενεύη. Τα επιστημονικά του ενδιαφέροντα στρέφονταν γύρω από τη δομή της ύλης και την κοσμολογία, ενώ ως επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Harvard ασχολήθηκε επίσης με την ιστορία της επιστήμης. Συμμετείχε ακόμα στο πείραμα «Νέστωρ», που είχε ως στόχο να ανιχνεύσει τα φαντασματικά νετρίνα στα θαλάσσια βάθη της Πύλου.
Εξελέγη δύο φορές (1990 και 1993) πρύτανης του Πανεπιστημίου Κρήτης και για μία τετραετία διετέλεσε πρόεδρος του Ιονίου Πανεπιστημίου. Υπήρξε μέλος του Δ.Σ. της ΕΡΤ, προέδρος του Μουσείου «Νίκος Καζαντζάκης» στην Κρήτη, ενώ από το 2012 είναι αντιπρόεδρος στο Δ.Σ. της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Συνεργάσθηκε παλαιότερα με τις εφημερίδες Βήμα και Ελευθεροτυπία, και αργότερα με το διαδικτυακό Protagon.
Ασχολήθηκε ιδιαίτερα με τη σύνδεση της Επιστήμης με τη Μουσική, και οι σχετικές εκδηλώσεις, με τη συνεργασία κορυφαίων μουσικών, έχουν παρουσιασθεί σε πολλά μέρη της Ελλάδος, αλλά και στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών και Θεσσαλονίκης. Υπήρξε μέλος σε επιτροπές Ευρωπαίων εμπειρογνωμόνων για τις προοπτικές της Παιδείας και της Έρευνας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Τιμήθηκε με ποικίλες διακρίσεις, ενώ ανακηρύχθηκε επίτιμος δημότης των Δήμων Δράμας και Σητείας. Το 2014 εξελέγη ευρωβουλευτής με το Ποτάμι και συμμετείχε στις Επιτροπές Πολιτισμού και Παιδείας, και επίσης Περιβάλλοντος και Δημόσιας Υγείας, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Ένας από τους παραγωγικότερους Έλληνες λογοτέχνες, πληθωρικός, πολιτικά ενεργός, ο Βασίλης Βασιλικός έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 89 ετών έχοντας σημαδέψει την ιστορία των γραμμάτων του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα.
Ο βραβευμένος και πολυμεταφρασμένος συγγραφέας γεννήθηκε στην Καβάλα στις 18 Νοεμβρίου 1934. Αποφοίτησε από το Λύκειο Καρυωτάκη στην Καβάλα, τη Σχολή Βαλαγιάννη στη Θεσσαλονίκη και το Αμερικάνικο Κολλέγιο Ανατόλια. Σπούδασε Νομικά στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και σκηνοθεσία τηλεόρασης στη δραματική σχολή του Πανεπιστημίου Γέιλ στις ΗΠΑ.
Από το 1967 μέχρι το 1994 έζησε και εργάστηκε στο εξωτερικό, με ένα τριετές διάλειμμα κατά το οποίο ανέλαβε καθήκοντα αναπληρωτή γενικού διευθυντή της ΕΡΤ επί κυβέρνησης Ανδρέα Παπανδρέου.
Εργάστηκε ως βοηθός σκηνοθέτη σε ξένες παραγωγές, σκηνοθέτης ντοκιμαντέρ, σεναριογράφος, επιμελητής σεναρίων, εισηγητής σεναρίων στην Arte, δημοσιογράφος και συγγραφέας.
Συνεργάστηκε με τον Νίκο Κούνδουρο στο σενάριο της ταινίας «Μικρές Αφροδίτες». Διετέλεσε πρέσβης της Ελλάδας στην UNESCO από το 1996 έως το 2004. Είναι ο πιο πολυμεταφρασμένος Έλληνας συγγραφέας μετά τους Καζαντζάκη, Ρίτσο, Καβάφη.
Ο Βασίλης Βασιλικός έχει γράψει μυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα, θεατρικά έργα και ποίηση. Υπήρξε επίσης μεταφραστής σημαντικών συγγραφέων.
Μείζον έργο του, το εμβληματικό «Ζ» στο οποίο βασίστηκε και η ταινία του Κώστα Γαβρά.
Ο Βασίλης Βασιλικός είχε τοποθετηθεί επικεφαλής του ψηφοδελτίου επικρατείας της εκλογικής συνεργασίας Πράσινοι - Δημοκρατική Αριστερά στις βουλευτικές εκλογές του 2015, καθώς και στις βουλευτικές εκλογές του 2019, αυτή την φορά με τον ΣΥΡΙΖΑ, όπου και εξελέγη. Ήταν βουλευτής Επικρατείας από τις 7 Ιουλίου 2019 μέχρι τις 21 Μαΐου 2023.
Ο Βασίλης Καρράς υπήρξε πρωταγωνιστής στην ελληνική λαϊκή μουσική σκηνή για χρόνια. Σε ηλικία 16 ετών έκανε την πρώτη του εμφάνιση στο νυχτερινό κέντρο «Πρόσφυγας» στον Εύοσμο Θεσσαλονίκης. Παράλληλα, εργαζόταν ως μηχανικός αυτοκινήτων. Ωστόσο, με το πέρασμα των χρόνων τον κέρδισε το τραγούδι. Οι δίσκοι του έγιναν χρυσοί και πλατινένιοι, ενώ η μεγαλύτερη εμπορική του επιτυχία ήταν ο δίσκος «Μ’ έχεις Κάνει Αλήτη», που σημείωσε πωλήσεις πάνω από 180.000 αντίτυπα, σε στίχους και μουσική του Μιχάλη Ρακιντζή.
Είχε συνεργαστεί με συνθέτες και στιχουργούς, όπως ο Δημήτρης Ρακιτζής, ο Φοίβος, ο Γιώργος Θεοφάνους, ο Αλέκος Χρυσοβέργης και ο Σπύρος Γιατράς, η Εύη Δρούτσα, ο Πάνος Φαλάρας, ο Χρήστος Δάντης, ο Κυριάκος Παπαδόπουλος και ο Ηλίας Φιλίππου, ο Μιχάλης Χατζηγιάννης, ο Χρήστος Νικολόπουλος και πολλοί άλλοι. Είχε κάνει ντουέτα με πολλούς τραγουδιστές όπως η Μαριάνθη Κεφάλα, οι Πυξ Λαξ, η Κωνσταντίνα, η Άντζελα Δημητρίου, ο Τόλης Βοσκόπουλος, ο Νίκος Ζωιδάκης, η Καίτη Γαρμπή, η Δέσποινα Βανδή, η Έλλη Κοκκίνου, η Ειρήνη Μερκούρη, η Πάολα, ο Παντελής Παντελίδης καθώς και με τον Γιώργο Κακοσαίο.
Επίσης υπήρξε συνθέτης και στιχουργός σε πολλές μεγάλες επιτυχίες της ελληνικής μουσικής σκηνής.
Μαρία Λαϊνά: 27 Δεκεμβρίου 2023 (γεννήθηκε το 1947)
Η κορυφαία Ελληνίδα ποιήτρια, Μαρία Λαϊνά, έφυγε λίγες ημέρες πριν αποχαιρετίσουμε το 2023. Είχε τιμηθεί λίγους μήνες πριν, το καλοκαίρι του 2023, με το Μεγάλο Κρατικό Βραβείο Γραμμάτων.
Το έργο της περιλαμβάνει εννιά ποιητικές συλλογές, έντεκα θεατρικά, πέντε πεζογραφήματα, τέσσερις κριτικές και μελετήματα, σύνταξη ανθολογίας ξένης ποίησης του 20ού αιώνα (επιλογή από ελληνικές μεταφράσεις). Έργα της έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες, αυτοτελή και σε ανθολογίες. Εκπροσώπησε πολλές φορές επίσημα την Ελλάδα στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη.
Το 1993 τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο ποίησης για την ποιητική της συλλογή Ρόδινος φόβος. Η μετάφραση στα γερμανικά της ίδιας συλλογής απέσπασε το βραβείο της Πόλης του Μονάχου. Το 1996 επίσης τιμήθηκε με το βραβείο Καβάφη και το 1998 με το βραβείο Μαρία Κάλλας του Γ΄ προγράμματος της ελληνικής Ραδιοφωνίας. Το 2014 τιμήθηκε με το Βραβείο του Ιδρύματος Κώστα και Ελένης Ουράνη για το σύνολο του έργου της. Το 2023 έλαβε το Μεγάλο Κρατικό Βραβείο Γραμμάτων. Ιδρυτικό μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων.
Στον απόηχο των βραβεύσεών της και με αφορμή τη συγκεντρωτική έκδοση Σε τόπο ξερό (Ποιήματα 1970-2012) μίλησε για την πρακτική πλευρά της γραφής λέγοντας ότι «υπάρχουν ποιητές με πειθαρχία, δεν συγκαταλέγομαι σε αυτούς, γράψιμο, μετά ανάπαυση, περίπατος, και ξανά γράψιμο, βλ. Τόμας Μαν π.χ. Είμαι απείθαρχη, μόνο όταν μου έρθει θα κάτσω να γράψω».
15°
