Συνομιλώντας με Σύριους πρόσφυγες στο Σύνταγμα

Ο Γεμάν είναι από τη Δαμασκό.  Πιάσαμε κουβέντα στα σκαλιά της πλατείας Συντάγματος. Η γυναίκα του και τα δυο του παιδιά είναι στην Τουρκία. Ήταν κι αυτός εκεί, ήρθε τον Σεπτέμβριο από τη Σμύρνη με πλοίο, 20 ώρες μέχρι τα Ψαρά. Πλήρωσε 2.800 ευρώ για το ταξίδι. Μαζί του ήταν ακόμα 89 άνδρες, γυναίκες και παιδιά, από το Αφγανιστάν, τη Σομαλία και τη Συρία. Ο πόλεμος στη Συρία, λέει, θα συνεχιστεί για πολλά χρόνια ακόμα, όλοι πολεμούν, είναι ένα μεγάλο πεδίο μάχης, Σύριοι, Αφγανοί, Ιρανοί, Αμερικανοί. Κάθε περιοχή έχει το δικό της στρατό. Αλ Κάιντα, ο στρατός του Άσαντ, τζιχαντιστές. Στην περιοχή όπου διέμενε πέθαναν 1.500 άνθρωποι. Σε πόσο καιρό; ρωτάω. «Σε μισή ώρα, από επίθεση του Άσαντ με χημικά όπλα».

Είναι μηχανικός με ειδίκευση στην υδροδυναμική (engineering water treatment), πριν τον πόλεμο είχε δική του εταιρεία. Πάνε δυο χρόνια από τότε που έφυγε από τη Συρία. 6 μήνες στην Αίγυπτο, 1μιση χρόνο στην Τουρκία και τώρα στην Ελλάδα. Μένει στην Αχαρνών, σε ένα δωμάτιο με 5 άτομα. Το σπίτι έχει τρία δωμάτια, μένουν συνολικά 12 άτομα. Μία κουζίνα, ένα μπάνιο. «Πληρώνουμε 100 ευρώ ο καθένας. Για να πάω το πρωί στην τουαλέτα πρέπει να περιμένω 2 ώρες».

Ο Γεμάν θέλει να πάει στη Γερμανία. «Οι περισσότεροι θέλουν να φύγουν. Στην Ελλάδα τα πράγματα δεν είναι καλά, δεν έχετε δουλειές ούτε για σας. Αν τους ρωτήσεις, οι περισσότεροι θέλουν να πάνε στη Σουηδία, όπου η ζωή είναι καλή, ή στη Γερμανία, όπου μπορείς να πας να δουλέψεις. Αλλά και σε άλλες χώρες, στη Δανία, τη Νορβηγία». Ο Γεμάν προσπάθησε 3 φορές να φύγει. Τη μία τον σταμάτησαν στο αεροδρόμιο της Θεσσαλονίκης, την άλλη στο Ελευθέριος Βενιζέλος και την Τρίτη κατάφερε να περάσει στην Αλβανία. Ήταν 170 άνθρωποι συνολικά. Λίγο μετά, Αλβανοί αστυνομικοί τούς γύρισαν πίσω στην Ελλάδα. Υπάρχουν Σύριοι που καταφέρνουν να φτάσουν στις χώρες αυτές; ρωτάω. «Ο φίλος μου», λέει, «πλήρωσε 15.000 ευρώ στο αεροδρόμιο της Τουρκίας για πλαστό διαβατήριο και πήγε κατευθείαν στη Γερμανία. Κι έχει μια ζωή εκεί, σε αυτόν θέλω να πάω». Δηλαδή, όσοι έχουν χρήματα, αυτοί τα καταφέρνουν. «Ναι, στην Τουρκία διακινούνται πολλά λεφτά με αυτό τον τρόπο, είναι μεγάλη μπίζνα. Κι εδώ μπορείς να βγάλεις ιταλικό διαβατήριο για 50 ευρώ, όμως είναι πιθανό να σε πιάσουν». Δηλαδή, αυτός που σας νοικιάζει το σπίτι βγάζει 1.200 ευρώ το μήνα. Διστάζει… «Κοίτα, αν δεν υπήρχε δεν θα είχαμε πού να μείνουμε. Πάντως οι άνθρωποι εδώ δεν είναι όπως στην Αίγυπτο, και στην Τουρκία μάς συμπεριφέρονταν πολύ άσχημα. Εδώ είναι ευγενικοί, πολλοί έρχονται, βοηθάνε, λένε μια καλή κουβέντα». Να βγάλουμε μια φωτογραφία;

Ο Γεμάν με συνοδεύει πάνω στο πεζοδρόμιο, στην Αμαλίας, που είναι παραταγμένοι οι άνθρωποι. Σκεπασμένοι με κουβέρτες, παραμένουν για έβδομη ημέρα στην Πλατεία Συντάγματος, απέναντι από τη Βουλή. Ξεκίνησαν καθιστική διαμαρτυρία την προηγούμενη Τετάρτη. Την πρώτη μέρα ήταν 6 άτομα, μετά από 1 ώρα ήταν 15, την άλλη μέρα 200. Προχθές ήταν περίπου 1.200. Από τη Δευτέρα ξεκίνησαν απεργία πείνας. Είναι πρόσφυγες πολέμου. Σύμφωνα με το νόμο δικαιούνται άσυλο.

Υπάρχει κόσμος, περαστικοί, άλλοι κοιτάνε, κάποιοι τραβούν φωτογραφίες. Ένα παιδάκι παίζει με μια μπάλα, πιάνει φιλίες και στήνεται να το φωτογραφίσουν. Παίζει. Του δίνω ένα σκουφάκι. Μου κουνάει το κεφάλι ότι δεν θέλει, αλλά επιμένω. Το παίρνει, μου γελάει και ξαπλώνει για φωτογραφία.

Κάποιοι από τους δικούς του κοιτάνε και γελάνε κι αυτοί. Είναι παραταγμένοι στη σειρά με μέτωπο στη Βουλή των Ελλήνων. Πλησιάζουν τα Χριστούγεννα. Ένα χριστουγεννιάτικο δέντρο για υπενθύμιση, και το κρύο βαρύ. Κάποιοι με κίτρινο τζάκετ είναι ομάδα περιφρούρησης, Σύριοι κι αυτοί, κοιτάζουν αν χρειάζεται κανείς κάτι.

Οι γυναίκες είναι μαζεμένες σε πηγαδάκια με τα παιδιά, υπάρχουν μωρά σε καρότσια. Τρεις κοπέλες μιλάνε χαμογελαστές. Κάποια πρόσωπα είναι σκυθρωπά. Άνθρωποι μεγάλης ηλικίας με πρόσωπα περήφανα, μια ζωή με αξιοπρέπεια, τώρα είναι στο πεζοδρόμιο μιας άγνωστης μεγαλούπολης χωρίς να έχουν πού να πάνε. Τα παιδάκια κρατούν παιχνίδια. Οι άντρες σιωπηλοί κοιτάζουν.

Μπροστά τους έχουν ένα μακρύ πανό που γράφει «Δραπετεύσαμε από το θάνατο στη Συρία». Πάνω είναι παραταγμένα αραβικές πίτες και άλλα τρόφιμα. Από τη Δευτέρα έχουν ξεκινήσει απεργία πείνας. Είναι πρόσφυγες πολέμου και ζητούν να τους αναγνωριστεί το καθεστώς του πρόσφυγα, καθώς επίσης να λυθούν τα προβλήματα σίτισης και στέγασης που αντιμετωπίζουν. Ζητούν ακόμη να τους παρασχεθεί ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, με δεδομένο ότι αρκετοί αντιμετωπίζουν προβλήματα υγείας.

Άκουσα ότι χρειάζονται ζεστά ρούχα. Έχω φέρει μερικά μαζί μου. Τα δίνω σε μια γυναίκα με δύο παιδιά. Διστάζει. Από περηφάνια; Κάνει κρύο. Μου δείχνει τα παιδιά και τα παίρνει.

Ο Γεμάν στέκεται όλη την ώρα διακριτικά δίπλα μου. Είναι ευγενικός. Όταν χωρίζουμε δίνουμε τα χέρια. «Στη Γερμανία θέλεις να δουλέψεις ως μηχανικός;» Κουνάει το κεφάλι καταφατικά. Του εύχομαι να τα καταφέρει. Good luck...

Έχουν φύγει από εμπόλεμη ζώνη. Έχουν αφήσει πίσω τους σπίτια κατεδαφισμένα και γειτονιές κατεστραμμένες, νεκρούς ή αγνοούμενους συγγενείς και φίλους. Ο αγώνας τους είναι να βρουν έναν τόπο εγκατάστασης, να φτιάξουν μια καινούργια ζωή σε μια ευρωπαϊκή χώρα. Οι περισσότεροι δεν θέλουν να μείνουν στην Ελλάδα, ξέρουν ότι τα πράγματα είναι δύσκολα. Έρχονται λόγω της γεωγραφικής θέσης της χώρας, είναι το πέρασμα. Θέλουν να πάνε κάπου όπου τα πράγματα είναι καλύτερα, που κάποιος δικός τους τα έχει καταφέρει. Τη Σουηδία την προτιμούν γιατί ήταν η πρώτη χώρα στην ΕΕ που πρόσφερε άδεια μόνιμης παραμονής σε πρόσφυγες από τη Συρία, με δικαίωμα να φέρουν και τις οικογένειές τους. Τώρα, κάθε εβδομάδα καταφτάνουν περίπου 2.000 Σύριοι πρόσφυγες που ζητούν άσυλο. Αλλά και στη Γερμανία, που μαζί με τη Σουηδία έχουν υποβληθεί τα περισσότερα αιτήματα ασύλου από Συρίους, τους χορηγούν αυτομάτως κάποια μορφή προστασίας. Ο αγώνας τους είναι να φτάσουν εκεί. Όπως μας είπαν στην Υπηρεσία Ασύλου, στην Ελλάδα για τους Σύριους πρόσφυγες έχει προβλεφθεί μια διαδικασία που ονομάζεται fast track μέσω της οποίας οι Σύριοι που ζητούν άσυλο μπορούν να το πάρουν σε 1-2 μέρες. Μόνο που πρέπει να έχουν κάποιο έγγραφο ταυτοποίησης. Όσοι δεν έχουν έχουν υποβάλλουν αίτηση και περνούν από συνέντευξη, μία διαδικασία που μπορεί να πάρει αρκετούς μήνες. Πάντως, άσυλο παίρνουν σχεδόν όλοι οι Σύριοι που το ζητούν.

Οι πρόσφυγες του Συντάγματος είναι μόνο η κορυφή ενός τεράστιου παγόβουνου. Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ μέχρι σήμερα 3.102.353 άνθρωποι έχουν εγκαταλείψει τη Συρία και έχουν καταφύγει στην Τουρκία, το Λίβανο, την Ιορδανία, την Αίγυπτο. Μέσα σε ένα χρόνο ο αριθμός των προσφύγων αυξήθηκε κατά 1.800.000. Τα γύρω κράτη κλείνουν τα σύνορά τους ή μειώνουν δραματικά τον αριθμό των προσφύγων που δέχονται. Οι ανθρωπιστικές οργανώσεις έχουν επανειλημμένως προειδοποιήσει ότι οι δυνατότητες των τόπων υποδοχής έχουν φθάσει στα όριά τους και ζητούν καλύτερο καταμερισμό σε διεθνές επίπεδο. Στη Συρία, το Ιράκ και στις γειτονικές χώρες γίνονται προσπάθειες να ετοιμαστούν οι καταυλισμοί για το βαρύ χειμώνα που έρχεται. Σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία χρειάζονται ακόμα 58 εκ. δολάρια για να εξοπλιστούν. Στο μεταξύ οι πρόσφυγες φτιάχνουν μόνοι τους παραπήγματα που τα καλύπτουν με πλαστικά για να αντέξουν το κρύο. 

Η κατάσταση είναι αδιέξοδη και τα κύματα των προσφύγων θα αυξάνονται μέρα με τη μέρα.