Πρόγραμμα Hope: Ξύλινα σπίτια για έκτακτες ανάγκες

Λύση στο πρόβλημα προσωρινής στέγασης των ανθρώπων που έχουν πληγεί από φυσικές καταστροφές φιλοδοξεί να δώσει το ευρωπαϊκό πρόγραμμα «Hope» σύμφωνα με τον πρόεδρο και καθηγητή του Τμήματος Δασολογίας, Επιστημών Ξύλου & Σχεδιασμού, Γιώργος Νταλό, διευθυντή του Ινστιτούτου Ξύλου Επίπλου & Ξύλινης Συσκευασίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.

Το να έχει κάποιος ένα κεραμίδι πάνω από το κεφάλι του αποτελεί ζωτικής σημασίας ανάγκη για όλους μας. Τι γίνεται όμως όταν αυτό το κεραμίδι γκρεμίζεται λόγω και των ακραίων καιρικών φαινομένων που εκδηλώνονται ολοένα και πιο έντονα τα τελευταία χρόνια και προκαλούν φυσικές καταστροφές;

Πόσοι πυρόπληκτοι και πλημμυροπαθείς έχασαν σε μια στιγμή ...το κεραμίδι πάνω από το κεφάλι τους; Και έχοντας σωθεί από την πύρινη λαίλαπα ή και τα ορμητικά νερά, ποιός μπορεί να τους απαντήσει στο αμέσως επόμενο ερώτημα που τους γεννιέται, το «τώρα που θα ζήσουμε»;

«Πιο πολύ από ποτέ, το θέμα της στέγασης ανθρώπων που βρίσκονται σε ανάγκη μετά και από φυσικές καταστροφές απασχολεί τόσο τους πληγέντες από φωτιές και κυρίως από τις τελευταίες πλημμύρες στη Θεσσαλία, όσο και τους φορείς που αναζητούν λύση σε αυτή την έκτακτη ανάγκη στέγασης», επισημαίνει μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο πρόεδρος και καθηγητής του Τμήματος Δασολογίας, Επιστημών Ξύλου & Σχεδιασμού, Γιώργος Νταλός, διευθυντής του Ινστιτούτου Ξύλου Επίπλου & Ξύλινης Συσκευασίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.

«Δυστυχώς σύμφωνα και με τα τελευταία δεδομένα, άστεγοι πλημμυροπαθείς της Φαρκαδόνας μεταφέρονται στο Κουτσόχερο για να μείνουν σε επισκευασμένα και συντηρημένα κοντέινερ που είναι μεταξύ άλλων και ανθυγιεινά», τονίζει ο ίδιος, και προσθέτει ότι «ακόμη και το τελευταίο κομμάτι αξιοπρέπειας αυτών των ανθρώπων που πολύ συχνά ανήκουν στην τρίτη ηλικία ή είναι παιδιά χάνεται, τη στιγμή μάλιστα που υπάρχει λύση δια χειρός ...Ελλάδας».

Η ελπίδα μέσω του ευρωπαϊκού προγράμματος «Hope»

Το ευρωπαϊκό πρόγραμμα Sustainable Modular Houses for People in Need, με το διακριτικό τίτλο «HOPE», σχετίζεται ακριβώς με την περίπτωση της ανάγκης που προκύπτει όταν άνθρωποι χάνουν τα σπίτια τους λόγω και των φυσικών καταστροφών, ενώ επικεφαλής εταίρος του είναι το Ινστιτούτο Ξύλου Επίπλου & Ξύλινης Συσκευασίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Στο πρόγραμμα συμμετέχουν άλλοι οκτώ εταίροι από πέντε χώρες, (Σερβία, Ιρλανδία, Ισπανία, Ρουμανία και Ελλάδα) και βασικός του σκοπός είναι η χρήση βιώσιμων υλικών για την κατασκευή μικρών αρθρωτών σπιτιών (modular units), για περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης (μετανάστες, φυσικές καταστροφές, πλημμύρες κλπ.)

Το «HOPE»  που «τρέχει» εδώ και δύο χρόνια, ολοκληρώνεται εντός του 2024, είναι ύψους 250.000 ευρώ και ουσιαστικά «προτείνει μία μεθοδολογία τόσο σε τεχνικό επίπεδο, όσο και σε επίπεδο εκπαίδευσης των μηχανικών και των τεχνιτών που ασχολούνται με κατασκευή κατοικιών», τονίζει ο κ. Νταλός.

Το αντικείμενο αυτού του έργου, σύμφωνα με τον ίδιο, αφορά στο σχεδιασμό και κατασκευή μικρών μονάδων (σπιτιών) με τέτοιο τρόπο, ώστε να μπορούν να συναρμολογηθούν και να αποσυναρμολογηθούν μετά το τέλος της χρήσης τους.

Πρόκειται για ξύλινες μικρές αρθρωτές κατασκευές (σπίτια), τα οποία μπορούν να προκατασκευάζονται σε τοπικές Ελληνικές εταιρείες, χρησιμοποιώντας τοπικά βιώσιμα υλικά «μία λύση που πρέπει η πολιτεία να υιοθετήσει άμεσα», υπογραμμίζει ο κ. Νταλός.

Όπως εξηγεί, η ιδέα βασίζεται στην γνώση πάνω στα φυσικά υλικά (ξύλο) και στις υπάρχουσες διαθέσιμες τεχνικές στην Ευρώπη στην κατασκευή ξύλινων σπιτιών γρήγορα και «σε μία με δύο ημέρες το πολύ», τονίζει ο καθηγητής, και προσθέτει ότι η διαδικασία γίνεται κυρίως με σεβασμό στον άνθρωπο που θα φιλοξενηθεί στα σπίτια αλλά και στη φύση. «Αυτό μεταφράζεται σε βιώσιμη μηχανική με την προσαρμογή τεχνολογιών, διαδικασιών και υλικών προς την έξυπνη χρήση των φυσικών πόρων, καθώς και των υπολειμματικών υλικών», διευκρινίζει χαρακτηριστικά.

Οι μονάδες φιλοξενίας, όπως σημειώνει, μπορούν να αναπτύσσονται σε μέγεθος ανάλογα με τον αριθμό στέγασης των ατόμων που βρίσκονται σε ανάγκη (μικρές, μεσαίες, μεγάλες οικογένειες), ενώ οι μικρές αρθρωτές μονάδες θα μπορούν να ενωθούν μεταξύ τους για να σχηματίσουν ένα πρακτικό και άνετο αρθρωτό κτίριο που θα φιλοξενεί άτομα με ανόμοιες ανάγκες (μετά από σεισμό, φυσική καταστροφή, μετανάστες κλπ.)

Κατά τον καθηγητή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και διευθυντή του Ινστιτούτου Ξύλου Επίπλου & Ξύλινης Συσκευασίας «η προαναφερόμενη προσέγγιση βρίσκει έτοιμες τις ελληνικές βιομηχανίες ξύλου, που με μικρές τροποποιήσεις στην παραγωγική τους μονάδα, μπορούν να υλοποιήσουν την κατασκευή τέτοιων σπιτιών».

Οπως τονίζει δε, «το βασικό πλεονέκτημα της προσέγγισης αυτής είναι ο μικρός χρόνος κατασκευής με χρήση τοπικής ξυλείας και όχι χημικών προϊόντων που χρησιμοποιούνται μέχρι σήμερα για την κατασκευή μικρών σπιτιών που αποστέλλονται σε αντίστοιχες περιπτώσεις, με τα υλικά εκείνα να μην πληρούν τις ιδανικές συνθήκες διαβίωσης τόσο για τους ανθρώπους που θα μείνουν σε αυτά, όσο και για τη φύση, με ό,τι αυτό συνεπάγεται».

Αυτή η προσέγγιση, όπως προσθέτει, «έχει το πλεονέκτημα ότι τέτοιες μονάδες μπορούν να κατασκευάζονται off-site (σε εργοστάσιο) και απλά να τοποθετούνται – μοντάρονται στο τελικό σημείο που υπάρχει η ανάγκη».

Στο πλαίσιο αυτό, ο κ. Νταλός σημειώνει ότι «αυτό που μένει από το κράτος είναι να συμμαχήσει άμεσα με τις ελληνικές εταιρείες, οι οποίες έχουν την τεχνογνωσία, και με τη συμπαράσταση και επιστημονική βοήθεια κατάλληλων Ελληνικών Ιδρυμάτων να προχωρήσει στην υλοποίηση αυτής της προσέγγισης».

Η καινοτομία και τα άλλα...πολλαπλά οφέλη του Hope

«Είναι αμαρτία τα χρήσιμα αποτελέσματα του προγράμματος που υλοποιεί το ελληνικό πανεπιστήμιο της Θεσσαλίας να τα καρπωθούν άλλες χώρες», επισημαίνει από την πλευρά του, ο ΕΔΙΠ του Τμήματος Δασολογίας, Επιστημών Ξύλου & Σχεδιασμού, Κώστας Νινίκας, συνεργάτης του Ινστιτούτου Ξύλου Επίπλου & Ξύλινης Συσκευασίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.

Το έργο «HOPE», όπως σημειώνει «είναι καινοτόμο Project, καθώς προτείνει μια μεθοδολογία και αρχές σχεδιασμού για την ενσωμάτωση μιας προσέγγισης Βιώσιμης Οικονομίας (SE) σε επίσημο, θεσμικό επίπεδο, λαμβάνοντας υπόψη την ελάχιστη χρήση πόρων και υλικών, καθώς και την επιλογή περαιτέρω αξιοποίησης αυτών μέσω ανακύκλωσης διαδικασία μετά το τέλος κάθε χρήσης».

Μεταξύ των πλεονεκτημάτων των ξύλινων αρθρωτών οικιών συμπεριλαμβάνονται σύμφωνα με τον κ. Νινίκα, η οικονομία σε βάθος χρόνου από την εξοικονόμηση ενέργειας σε ψύξη και θέρμανση, η αντοχή στον σεισμό και στη φωτιά «παρά την αντίθετη αντίληψη που λανθασμένα έχει επικρατήσει», διευκρινίζει, και η ασφάλεια.

Τονίζεται ότι στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος «Hope», αναπτύχθηκαν ήδη και έχουν παρουσιαστεί τα τέσσερα παραδοτέα που έχουν συμφωνηθεί. Αναπτύχθηκε ένας κόμβος έρευνας-γνώσης (RKH) με τη μορφή ηλεκτρονικής βιβλιοθήκης που περιέχει λεπτομερή στοιχεία εφαρμοσμένης έρευνας στον τομέα των αρχών του σχεδιασμού κατασκευών ξυλείας, της κυκλικής οικονομίας, της βιώσιμης ανάπτυξης και της διαθεσιμότητας υλικών σε διάφορες περιοχές της Ευρώπης.

Επίσης, δημιουργήθηκε ένα προφίλ εργασίας για τους νέους ειδικούς επαγγελματικής εκπαίδευσης στον τομέα του σχεδιασμού αρθρωτών σπιτιών, οδηγός βιώσιμου σχεδιασμού και υλικών και καινοτόμα μαζικά ανοικτά διαδικτυακά μαθήματα (MOOC).