Σαν σήμερα 23 Σεπτεμβρίου 1999 το σκάνδαλο του Χρηματιστηρίου

Μέχρι το 1999 οι ενεργοί επενδυτές στο ελληνικό χρηματιστήριο είχαν φτάσει το 1,5 εκατομμύριο. Ο όρος μετοχές, άνοδος και πτώση μπήκε πιο έντονα στη ζωή των Ελλήνων, ώσπου το κραχ του 1999 και η απότομη πτώση στις τιμές των περισσότερων μετοχών του Χρηματιστηρίου Αξιών Αθηνών, οδήγησε τους επενδυτές σε εφιάλτη και σε δικαστικές διαμάχες για το «σκάνδαλο του Χρηματιστηρίου» που κράτησαν χρόνια. 

Είναι προηγηθεί η ραγδαία άνοδος των τιμών των μετοχών στο Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών, που λίγο αργότερα θα έμενε γνωστή ως «η φούσκα του Χρηματιστηρίου». Στη «φούσκα» αυτή οδήγησαν μία σειρά από οικονομικοί παράγοντες, όπως η άρση πολλών διεθνών περιορισμών στη διακίνηση κεφαλαίων, η ψηφιακή επανάσταση και το διαδίκτυο, η μείωση των καταθετικών επιτοκίων, η ένταξη της Ελλάδας στην ΟΝΕ, η ανάληψη των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, η μείωση του πληθωρισμού, η βελτιωμένη δημοσιονομική εικόνα της χώρας. Έτσι, δημιουργήθηκε η εικόνα για την ελληνική οικονομία που αποτελούσε τον τέλειο μανδύα για επενδύσεις. Άλλωστε, σε αυτό συνέβαλε και οι άνοδος και άλλων χρηματιστηρίων στο εξωτερικό. 

Η ενασχόληση με το Χρηματιστήριο είχε φτάσει σε επίπεδα ρεκόρ

Η έναρξη της «φούσκας» απέφερε υψηλά κέρδη σε μικρό αριθμό επενδυτών μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα, με αποτέλεσμα την προσέλκυση ολοένα και περισσότερων επενδυτών που επεδίωκαν να αντιγράψουν αυτή την επιτυχία. Το καλοκαίρι του 1999, η ενασχόληση με το χρηματιστήριο είχε φτάσει σε επίπεδα ρεκόρ. Υπολογίζεται ότι πάνω από 1.300 εταιρείες δραστηριοποιούνταν στο Χρηματιστήριο. Ενώ, λοιπόν, ο γενικός δείκτης του Χρηματιστηρίου Αξιών Αθηνών βρισκόταν στις 933 μονάδες τον Δεκέμβριο του 1996 έφτασε στο ιστορικό υψηλό των 6.335 μονάδων στις 17 Σεπτεμβρίου 1999, καταγράφοντας αύξηση 579%. Ο όγκος των ημερήσιων συναλλαγών είχε ξεπεράσει τα 570 δισεκατομμύρια δραχμές (1,8 δισεκατομμύρια ευρώ), ενώ η συνολική κεφαλαιοποίηση του Χρηματιστηρίου έφτασε τα 212,8 δις ευρώ, που αντιστοιχούσε στο 182% του ΑΕΠ.

Η έναρξη της πτώσης και το κραχ

Η πτώση στις τιμές των μετοχών ξεκίνησε τη Δευτέρα, 20 Σεπτεμβρίου 1999 αλλά έγινε ιδιαίτερα αισθητή από τις 23 Σεπτεμβρίου και μετά, με τον γενικό δείκτη να σημειώνει πτώση 12,7% σε 3 ημέρες και πτώση άνω των 1.000 μονάδων σε μία βδομάδα. Η καθοδική πορεία συνεχίστηκε μέχρι τον Μάρτιο του 2003, με τον γενικό δείκτη να έχει πέσει στις 1.467 μονάδες. Το κραχ ενισχύθηκε από τη μαζική συνειδητοποίηση ότι υπήρχαν μετοχές–«φούσκες», οι οποίες είχαν μεν υψηλή ονομαστική αξία, αλλά αυτό δεν είχε αντίκρυσμα σε πραγματική αξία βάσει της οικονομικής δραστηριοτήτας της εταιρείας.

Ποια είναι τα αίτια του κραχ

Τα χρηματιστηριακά κραχ είναι ένα γνωστό κοινωνικό φαινόμενο κατά το οποίο κάποια εξωτερικά οικονομικά γεγονότα συνδυάζονται με την ψυχολογία της μάζας δημιουργώντας ένα φαύλο κύκλο όπου η πώληση μετοχών από κάποιους επενδυτές οδηγεί ακόμα περισσότερους επενδυτές στην πώληση μετοχών. Οι επενδυτές πουλάνε κάτω από συνθήκες πανικού ή βιασύνης επειδή νομίζουν ότι οι τιμές θα καταρρεύσουν. Στην περίπτωση του κραχ του 1999, πολλές από τις μετοχές εταιρειών που είχαν εισαχθεί στο Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών αποδείχτηκαν «φούσκες», δηλαδή μετοχές με πολύ υψηλές τιμές που δεν αντιστοιχούσαν στην πραγματική αξία των εταιρειών, εφόσον αυτές είχαν ελάχιστη οικονομική δραστηριότητα και είχαν κύριο σκοπό τη δημιουργία μιας επίπλαστης ελκυστικής εικόνας στο Χρηματιστήριο.  Το κοινωνικό φαινόμενο του χρηματιστηριακού κραχ συνέβη την ίδια περίοδο (τέλη 1999–αρχές 2000) σε πολλά χρηματιστήρια του εξωτερικού, όπως αυτά των ΗΠΑ και της Γερμανίας. Αυτό αποδόθηκε στην εναπόθεση πολλών ελπίδων στην ψηφιακή επανάσταση ως πηγή αέναης ανάπτυξης και προόδου. Η διόγκωση της φούσκας ενισχύθηκε και από τους πολιτικούς και τα ΜΜΕ, που εξυμνούσαν το χρηματιστήριο και καλλιεργούσαν μια υπέρμετρα θετική εντύπωση για τη μελλοντική εξέλιξη των δεικτών με σκοπό να καρπωθούν πολιτικά οφέλη. 

Η φούσκα και το κραχ στην Ελλάδα είχαν ακόμα μεγαλύτερη ένταση απ' ό,τι στο εξωτερικό, επειδή επενδύθηκαν πολλά χρήματα σε μετοχές μικρών εταιρειών της περιφέρειας που κατέρρευσαν ευκολότερα και επειδή υπήρχε σημαντικός βαθμός άγνοιας για τους ασφαλείς τρόπους ανάληψης ρίσκου και για τη φύση των διαφόρων επενδυτικών προϊόντων.

Αντιδράσεις και πολιτικός απόηχος του «σκανδάλου του Χρηματιστηρίου»

Οι αντιδράσεις για το «σκάνδαλο του Χρηματιστηρίου» ήταν έντονες και προκάλεσαν πολιτικές αναταράξεις. Πολίτες διαδήλωναν έξω από το κτήριο του Χρηματιστηρίου στη Σοφοκλέους, ενώ πολιτικά στελέχη διαβεβαίωναν τους επενδυτές ότι τα προβλήματα και η πτώση που παρατηρείται ήταν κάτι το προσωρινό.  Ο πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης δήλωσε τον Οκτώβριο του 1999 στο Ελεγκτικό Γραφείο του ΠΑΣΟΚ ότι «σε ένα-δύο 24ωρα η κατάσταση στο Χρηματιστήριο θα έχει ομαλοποιηθεί», ενώ ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Γιάννος Παπαντωνίου δήλωνε ακόμα και τον Απρίλιο του 2000, με τον γενικό δείκτη ήδη κάτω από 5.000 μονάδες, ότι «η περίοδος της νευρικότητας στο χρηματιστήριο έχει ημερομηνία λήξης, είναι η 9η Απριλίου, είναι η επανεκλογή της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ. Εμείς, το ΠΑΣΟΚ είμαστε εγγυητές της ομαλής πορείας των αγορών».

Καθώς όμως η πτώση των δεικτών συνεχίστηκε και μετά την εκλογική νίκη του ΠΑΣΟΚ, η ΝΔ τελικά κατέθεσε πρόταση μομφής κατά του υπουργού Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Γιάννου Παπαντωνίου, η οποία καταψηφίστηκε την 1η Φεβρουαρίου 2001 με 154 υπέρ και 125 κατά. 

Η υπόθεση πήρε τελικά τον δρόμο της Δικαιοσύνης με επίσημη δικαστική διερεύνηση που οδήγησε στον έλεγχο 23 εταιρειών για χειραγώγηση μετοχών. Το Συμβούλιο Πλημμελειοδικών αποφάσισε εν τέλει το 2009 να παραπέμψει 67 άτομα σε δίκη. Με εφετειακό βούλευμα, οι κατηγορούμενοι μειώθηκαν σε 42.

Το εφετείο κατέληξε ομόφωνα το 2013 στην απαλλαγή και των 42 κατηγορουμένων για αδικήματα απάτης και νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Το Ποινικό Τμήμα του Αρείου Πάγου αναίρεσε την αθωωτική απόφαση το 2016. Η δεύτερη δίκη ξεκίνησε το 2017 με μόνο 36 κατηγορούμενους, καθώς οι άλλοι έξι είχαν φύγει από τη ζωή. Το Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων εκδίκασε την υπόθεση το 2018, απαλλάσσοντας τελεσίδικα όλους τους κατηγορούμενους με πλειοψηφική απόφαση 2 προς 1. Η Εισαγγελέας της έδρας άσκησε εκ νέου έφεση με αποτέλεσμα να παραπεμφθεί η υπόθεση στο Πενταμελές Εφετείου Αθηνών, το οποίο, όμως, απέρριψε την έφεση ως αναιτιολόγητη κατά την έναρξη της διαδικασίας.

Σαν σήμερα 23 Σεπτεμβρίου - Γεγονότα

• 1122 - Ο Πάπας Κάλλιστος Β΄ και ο Ερρίκος Ε΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας καταλήγουν σε συμφωνία, γνωστή ως το Κονκορδάτο της Βορμς, βάζοντας τέλος στη διαμάχη τους.
• 1459 - Λαμβάνει χώρα η μάχη του Μπλορ Χιθ, η πρώτη μεγάλη μάχη του Πολέμου των Ρόδων.
• 1568 - Οι ισπανικές ναυτικές δυνάμεις κατατροπώνουν τον αγγλικό στόλο του Τζον Χοκινς κοντά στη Βερακρούς.
• 1779 - Αμερικανική Επανάσταση: Ο Τζον Πωλ Τζόουνς, έχοντας τη διοίκηση του USS Bonhomme Richard, κερδίζει στη ναυμαχία του Φλάμπορο.
• 1821 - Ελληνική Επανάσταση του 1821: Οι Έλληνες επαναστάτες καταλαμβάνουν την Τριπολιτσά.
• 1845 - Ιδρύεται στη Νέα Υόρκη η ομάδα Knickerbockers, η πρώτη ομάδα μπέιζμπολ που παίζει με τους σύγχρονους κανόνες.
• 1846 - Οι αστρονόμοι Ουρμπέν Λεβεριέ, Τζον Κουτς Άνταμς και Γιόχαν Γκότφριντ Γκάλε ανακαλύπτουν τον πλανήτη Ποσειδώνα.
• 1889 - Ο Φουσατζίρο Γιαμαούτσι ιδρύει τη Nintendo.
• 1905 - Η Νορβηγία και η Σουηδία καταλήγουν σε συμφωνία στο Κάρλσταντ για την ειρηνική διάλυση της ένωσης μεταξύ των δύο χωρών.
• 1907 - Πραγματοποιείται η ορκωμοσία Θρακών Ελλήνων αγωνιστών στη Μονή Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης του Ορτάκιοϊ Βόρειας Θράκης, με στόχο την απελευθέρωση της περιοχής της Θράκης και την ενσωμάτωσή της στον εθνικό κορμό της Ελλάδας.
• 1913 - Ο Γάλλος αεροπόρος Ρολάν Γκαρός γίνεται ο πρώτος άνθρωπος που διασχίζει με αεροπλάνο τη Μεσόγειο Θάλασσα (από τη Γαλλία στην Τυνησία).
• 1932 - Η Χετζάζ και η Νατζντ μετονομάζονται σε Σαουδική Αραβία.
• 1938 - Κινητοποίηση του τσεχοσλοβακικού στρατού ως απάντηση στη Συμφωνία του Μονάχου.
• 1943 - Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος: Ιδρύεται το ναζιστικό κράτος-μαριονέτα γνωστό ως Ιταλική Κοινωνική Δημοκρατία.
• 1973 - Ο Χουάν Περόν επιστρέφει στην εξουσία της Αργεντινής.
• 1974 - Με νομοθετικό διάταγμα της κυβέρνησης εθνικής ενότητας υπό τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, νομιμοποιείται το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας.
• 1980 - Ο Μπομπ Μάρλεϊ δίνει την τελευταία του συναυλία στο Πίτσμπεργκ.
• 1983 - Ο Άγιος Χριστόφορος και Νέβις γίνεται μέλος του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών.
• 1983 - Ο Γκέρι Κοέτζι από τη Νότια Αφρική γίνεται ο πρώτος Αφρικανός παγκόσμιος πρωταθλητής βαρέων βαρών στην πυγμαχία.
• 1991 - Το Κοινοβούλιο της Αρμενίας κηρύσσει την ανεξαρτησία της Δημοκρατίας από τη Μόσχα.
• 1993 - Το Σίδνεϊ αναλαμβάνει την διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων του 2000 .
• 1994 - Έκρηξη του ηφαιστείου Πινατούμπο στις Φιλιππίνες, με τουλάχιστον 14 νεκρούς.
• 1999 - Επανεκλέγεται Πρόεδρος της Υεμένης με 96,3% ο Αλί Αμπντουλάχ Σαλέχ.
• 1999 - Εξαφανίζεται πριν φτάσει στον Άρη η διαστημική συσκευή Mars Climate Observer .
• 2001 - Στις βουλευτικές εκλογές στην Πολωνία καταποντίζεται η «Αλληλεγγύη», που δεν εκλέγει ούτε έναν βουλευτή στο Κοινοβούλιο. Αντίθετα, μεγάλη νίκη σημειώνει η Δημοκρατική Αριστερή Συμμαχία (πρώην κομμουνιστές).
• 2001 - Στο Μακάο (υπό κινεζικό έλεγχο), στις πρώτες εκλογές από τότε που τέθηκε υπό τον έλεγχο της Κίνας (1999), την πλειοψηφία στις άμεσα επιλεγόμενες έδρες της Νομοθετικής Συνέλευσης κερδίζουν οι υποψήφιοι υπέρ της Κίνας.
• 2002 - Το Βέλγιο γίνεται η δεύτερη χώρα του κόσμου που νομιμοποιεί την ευθανασία (ως υποβοηθούμενη αυτοκτονία-υπό προϋποθέσεις).
• 2002 - Μις Υφήλιος 2002 γίνεται η Μις Παναμάς Τζάστιν Πασέκ, 22, , μετά την παραίτηση της μις Ρωσίας, Οξάνας Φεντόροβας, για να παντρευτεί. Για πρώτη φορά στα 52 χρόνια του θεσμού, η Μις Υφήλιος παραιτείται από τον τίτλο της.
• 2002 - Πρεμιέρα του φυλλομετρητή ιστοσελίδων Mozilla Firefox (Phoenix), έκδοση 0.1.

Σαν σήμερα 23 Σεπτεμβρίου - Γεννήσεις

• 63 π.Χ. - Οκταβιανός Αύγουστος, Ρωμαίος αυτοκράτορας
• 1158 - Γοδεφρείδος Β΄, δούκας της Βρετάνης
• 1215 - Κουμπλάι Χαν, Μογγόλος αυτοκράτορας
• 1371 - Τσενκ Χι, Κινέζος θαλασσοπόρος
• 1491 - Ζακ Καρτιέ, Γάλλος εξερευνητής
• 1519 - Φραγκίσκος του Ανγκιάν, Γάλλος στρατιωτικός
• 1713 - Φερδινάνδος ΣΤ΄, βασιλιάς της Ισπανίας
• 1791 - Γιόχαν Ένκε, Γερμανός αστρονόμος
• 1791 - Λάμπρος Ζαβός, Έλληνας αρχιτέκτονας και πολιτικός μηχανικός
• 1819 - Ιππόλυτος Φιζώ, Γάλλος φυσικός
• 1838 - Βικτόρια Γούντχαλ, Αμερικανίδα δημοσιογράφος και ακτιβίστρια
• 1883 - Γκριγκόρι Ζινόβιεφ, Σοβιετικός πολιτικός
• 1890 - Φρίντριχ Πάουλους, Γερμανός στρατηγός
• 1899 - Λουίζ Νίβελσον, Ρωσίδα γλύπτρια
• 1901 - Χρήστος Βασματζίδης, Έλληνας πολιτικός
• 1901 - Γιάροσλαβ Σάιφερτ, Τσέχος συγγραφέας
• 1907 - Ντουάρτε Β΄, δούκας της Μπραγκάνσα
• 1913 - Σαντόρ Τάριτς, Ούγγρος υδατοσφαιριστής
• 1916 - Άλντο Μόρο, Ιταλός πολιτικός
• 1922 - Ιωάννης Αβραμίδης, Έλληνας γλύπτης
• 1926 - Τζον Κολτρέιν, Αμερικανός σαξοφωνίστας και συνθέτης
• 1929 - Βίκτωρ Σαριγιαννίδης, Ρώσος αρχαιολόγος
• 1930 - Ρέι Τσαρλς, Αμερικανός τραγουδιστής και πιανίστας
• 1938 - Ρόμι Σνάιντερ, Αυστριακή ηθοποιός
• 1939 - Ρόυ Μπιουκάναν, Αμερικανός κιθαρίστας
• 1943 - Χούλιο Ιγκλέσιας, Ισπανός τραγουδιστής

• 1948 - Βέρα Νίκολιτς, Σέρβα αθλήτρια
• 1949 - Μπρους Σπρίνγκστιν, Αμερικανός τραγουδοποιός

• 1949 - Κώστας Τουρνάς, Έλληνας τραγουδοποιός

• 1956 - Πάολο Ρόσι, Ιταλός ποδοσφαιριστής
• 1963 - Άλεξ Πρόγιας, Αυστραλός σκηνοθέτης
• 1969 - Πατρίκ Φιορί, Γάλλος τραγουδιστής
• 1970 - Γιώργος Κολτσίδας, Έλληνας ποδοσφαιριστής
• 1974 - Ματ Χάρντι, Αμερικανός παλαιστής
• 1978 - Άντονι Μακί, Αμερικανός ηθοποιός
• 1982 - Σάιλα Στάιλζ, Καναδέζα πορνογραφική ηθοποιός

Σαν σήμερα 23 Σεπτεμβρίου - Θάνατοι

• 76 - Πάπας Λίνος
• 788 - Έλφβαλντ Α΄, βασιλιάς της Νορθουμβρίας
• 867 - Μιχαήλ Γ΄, Βυζαντινός αυτοκράτορας
• 1241 - Σνόρρι Στούρλουσον, Ισλανός ιστορικός, ποιητής και πολιτικός
• 1253 - Βεγκέσλαος Α΄, βασιλιάς της Βοημίας
• 1390 - Ιωάννης Α΄, δούκας της Λωρραίνης
• 1463 - Τζοβάνι του Κόζιμο των Μεδίκων, Ιταλός ευγενής
• 1582 - Λουδοβίκος, δούκας του Μονπανσιέ
• 1696 - Διονύσιος Δ΄ Μουσελίμης, Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως
• 1728 - Κρίστιαν Τομάσιους, Γερμανός νομικός και φιλόσοφος
• 1835 - Βιντσέντζο Μπελίνι, Ιταλός συνθέτης
• 1870 - Προσπέρ Μεριμέ, Γάλλος συγγραφέας
• 1877 - Ουρμπέν Λεβεριέ, Γάλλος αστρονόμος και μαθηματικός
• 1915 - Κωνσταντίνος Δαμιανός, Έλληνας στρατιωτικός
• 1917 - Βέρνερ Φος, Γερμανός πιλότος
• 1939 - Σίγκμουντ Φρόυντ, Αυστριακός ψυχίατρος
• 1970 - Μπουρβίλ, Γάλλος ηθοποιός
• 1971 - Μπίλι Γκίλμπερτ, Αμερικανός ηθοποιός
• 1973 - Πάμπλο Νερούδα, Χιλιανός ποιητής

• 1993 - Δημήτριος Άρχος, Έλληνας πολιτικός
• 2002 - Φίλιππος Χατζήμπεης, Έλληνας πολιτικός
• 2004 - Διδώ Σωτηρίου, Ελληνίδα συγγραφέας και δημοσιογράφος

• 2006 - Τόμι Ολιβένσια, Πορτορικανός μουσικός
• 2008 - Ρούντολφ Ιλόφσκι, Ούγγρος ποδοσφαιριστής και προπονητής
• 2009 - Ερτουγρούλ Οσμάν, Οθωμανός πρίγκιπας
• 2021- Λάζαρος Τσολαρίδης Έλληνας εικαστικός
• 2022- Ρομπέρ Κόρμιερ Καναδός ηθοποιός