Σαν σήμερα 12 Αυγούστου 1953: Οι σεισμοί σε Ζάκυνθο, Ιθάκη και Κεφαλονιά - Ο τραγικός απολογισμός
Ο Αύγουστος του 1953αποτελεί ίσως τη μελανότερη σελίδα στην ιστορία των Επτανήσων. Ζάκυνθος, Ιθάκη και Κεφαλονιά ισοπεδώθηκαν. 455 άνθρωποι άφησαν την τελευταία τους πνοή και χιλιάδες τραυματίστηκαν από το ισχυρότατο χτύπημα του Εγκέλαδου στις 12 Αυγούστου, μετά από «χορό Ρίχτερ» τις προηγούμενες ημέρες.
Η γη άρχισε να σείεται στο Ιόνιο από τις 9 Αυγούστου 1953. Μέχρι το καταστροφικό και φονικό χτύπημα των 7,2 Ρίχτερ είχαν προηγηθεί άλλοι δύο μεγάλης έντασης σεισμοί και περισσότεροι από 135 μετασεισμοί.
Οι δύο μεγάλοι σεισμοί πριν την καταστροφή
Η πρώτη κύρια σεισμική δόνηση σημειώθηκε στις 9 Αυγούστου 1953, Κυριακή, ώρα 9.41 π.μ., και ήταν μεγέθους 6,4 Ρίχτερ με επίκεντρο το Σταυρό Ιθάκης. Ο σεισμός προκάλεσε καταστροφές σε σπίτια στην Ιθάκη και στην Πύλαρο της Κεφαλονιάς, ενώ υπήρξαν και αρκετοί τραυματίες. Την Τρίτη 11 Αυγούστου, ώρα 5.32 π.μ., έλαβε χώρα ο δεύτερος σεισμός μεγέθους 6,8 Ρίχτερ, με επίκεντρο βορειοδυτικά της Ζακύνθου. Την ίδια ημέρα σημειώθηκαν δέκα μετασεισμοί οι μεγαλύτεροι των οποίων ήταν μεγέθους 5,3 και 5,1 Ρίχτερ. Μεγάλες καταστροφές προκλήθηκαν στη Σάμη, σε όλη την ανατολική πλευρά της Κεφαλονιάς, καθώς και στις πόλεις του Αργοστολίου, του Ληξουρίου και της Ζακύνθου.
Στις 12 Αυγούστου 1953 το πρωί σημειώθηκε ένας ακόμη σεισμός 5,2 Ρίχτερ και λίγη ώρα αργότερα, στις 11:25 το πρωί τα 7,2 Ρίχτερ οδήγησαν στην τραγωδία. Η δόνηση είχε επίκεντρο τη νοτιοανατολική Κεφαλονιά. Η έντασή του προσδιορίστηκε ως Χ+ (10+) στην κλίμακα Μερκάλι, ήταν δηλαδή «Εξαιρετικά Καταστροφικός». Ο σεισμός ισοπέδωσε ολοκληρωτικά τις πόλεις του Αργοστολίου, του Ληξουρίου και της Ζακύνθου. Η Κεφαλονιά ανυψώθηκε κατά 60 εκατοστά. Στην πόλη της Ζακύνθου την καταστροφή ολοκλήρωσε μεγάλη πυρκαγιά, η οποία ακολούθησε τον σεισμό και διήρκησε μέρες. Ένας ακόμη ισχυρός σεισμός 6,3 Ρίχτερ καταγράφηκε μέσα στις επόμενες ώρες. Η γη δεν σταμάτησε να σείεται μέχρι τα τέλη του Σεπτέμβρη.
Άποψη της καταστροφής στην Κεφαλονιά από αμερικανικό αεροπλάνο της ανθρωπιστικής βοήθειας
Ο σεισμός της 12ης Αυγούστου, ένας από τους ισχυρότερους που έχει καταγραφεί στην Ελλάδα, οδήγησε στον θάνατο 455 πολίτες. 21 δηλώθηκαν αγνοούμενοι, ενώ καταγράφηκαν 2.412 τραυματισμοί. Μαρτυρίες ανέφεραν ότι η γη έτρεμε για 45 δευτερόλεπτα.
Από τα 33.300 σπίτια σε Ζάκυνθο, Ιθάκη και Κεφαλονιά καταστράφηκαν εντελώς τα 27.659, ενώ μόνο 467 σώθηκαν κυρίως στην περιοχή της Ερίσου, στο βόρειο άκρο της Κεφαλονιάς. Στην πόλη του Αργοστολίου, διασώθηκαν δύο μόνο σπίτια, το ισόγειο του αρχοντικού της οικογένειας Γκιντιλίνη - Κοσμετάτου και το σπίτι του Βρεττού δίπλα στην Κοργιαλένειο Βιβλιοθήκη. Ελάχιστα ήταν και τα οικοδομήματα που σώθηκαν στο Ληξούρι, όπως το Γηροκομείο και το αρχοντικό των Ιακωβάτων, ενώ ανάμεσα στα λίγα εναπομείναντα σπίτια στη Λειβαθώ ήταν και το ιστορικό σπίτι του Λόρδου Βύρωνα.
Με την πυρκαγιά που ξέσπασε στην πόλη της Ζακύνθου μετά τον τρίτο σεισμό, καταστράφηκαν μοναδικά μνημεία, όπως η Παναγία η Φανερωμένη, και το Μέγαρο της Δημόσιας Βιβλιοθήκης όπου φυλάσσονταν χιλιάδες τόμοι βιβλίων, χειρογράφων και κειμηλίων. Μόνο τέσσερα κτίρια άντεξαν (ο ναός του Αγίου Διονυσίου, το Σχολείο του Άμμου, το αρχοντικό του Σαρακίνη και το κτίριο που στεγάζει την Εθνική Τράπεζα) ενώ από τις εκκλησίες, μέρος των οποίων σώθηκε, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η εκκλησία της Παναγίας της Φανερωμένης, η οποία αν και κάηκε, δεν κατέρρευσε. Καταστροφές προκλήθηκαν επίσης στη Λευκάδα, στην Ηλεία και την Αιτωλοακαρνανία.
Η ελληνική κυβέρνηση, παρά την αρχική αδυναμία άμεσης αντίδρασης, σύντομα έλαβε μέτρα έκτακτης ανάγκης. Με εντολή του Προέδρου Αλέξανδρου Παπάγου, διατάχτηκαν όλα τα πλοία του ελληνικού πολεμικού στόλου να πλεύσουν άμεσα στις πληγείσες περιοχές, ενώ παράλληλα έσπευσαν τμήματα του πεζικού και νοσοκομειακές στρατιωτικές μονάδες για να παράσχουν βοήθεια. Επιτάχθηκαν όλα τα πλοία του εμπορικού ναυτικού. Ειδικά συνεργεία ξεκίνησαν να ερευνούν στα ερείπια για επιζώντες και νεκρούς. Άλλα συνεργεία με μηχανήματα προσπαθούσαν να ανοίξουν τους δρόμους για την αποκατάσταση της επικοινωνίας. Ο 6ος Αμερικανικός Στόλος, ο Ιταλικός Ερυθρός Σταυρός και ο Βρετανικός Στόλος τέθηκαν στη διάθεση της ελληνικής κυβέρνησης, για τη μεταφορά εφοδίων, φαρμάκων και σεισμοπαθών.
Αμέσως μετά τους σεισμούς πολλοί ήταν εκείνοι που προσπάθησαν να εγκαταλείψουν τα νησιά με κάθε τρόπο. Η ελληνική κυβέρνηση φοβούμενη κύμα φυγής, εσωτερικής μετανάστευσης (προσφυγικού κύματος) και ερήμωσης των νησιών απαγόρευσε την έξοδο από αυτά. Μακροπρόθεσμα, η καταστροφή της τοπικής οικονομίας από τον σεισμό και η αδυναμία δημιουργίας των απαραίτητων οικονομικών δομών ώστε να αποτραπεί το κύμα φυγής οδήγησαν πολλούς στη μετανάστευση προς την Αθήνα και χώρες του εξωτερικού. Σε διάστημα 20 ετών, από το 1951 έως το 1971, ο πληθυσμός των τριών νησιών μειώθηκε από 92.706 σε 66.929 (μείωση 27,80%).
Για τη στέγαση των σεισμόπληκτων στήθηκαν πρόχειροι καταυλισμοί. Σύντομα επαναλειτούργησαν οι δημόσιες υπηρεσίες, αποκαταστάθηκαν τα δίκτυα ηλεκτροδότησης και ύδρευσης και ξεκίνησε ο καθαρισμός των ερειπίων. Μέχρι το τέλος της δεκαετίας κατασκευάστηκαν 27.394 κατοικίες, δημόσια κτίρια, έγιναν έργα υποδομών και δικτύων, σύμφωνα με αυστηρούς αντισεισμικούς κανονισμούς.
Το ντοκιμαντέρ του 2013 από τον Τώνη Λυκουρέση αποτυπώνει τα όσα έζησαν τότε οι πολίτες της Ζακύνθου από τη μανία του καταστροφικού σεισμού.
Σαν σήμερα 12 Αυγούστου - Γεγονότα
1099 - Α΄ Σταυροφορία: Οι Σταυροφόροι με επικεφαλής τον Γοδεφρείδο του Μπουιγιόν νικούν στην Ασκαλώνα τις δυνάμεις των Φατιμιδών του Μαλίκ αλ-Αφντάλ. Αυτή θεωρείται η τελευταία σύγκρουση της Α΄ Σταυροφορίας.
1323 - Υπογράφεται η συνθήκη του Νέτεμποργκ μεταξύ της Σουηδίας και της Δημοκρατίας του Νόβγκοροντ, η οποία ρυθμίζει για πρώτη φορά τα σύνορα μεταξύ των δύο χωρών.
1831 - Η γαλλική παρέμβαση αναγκάζει τον Γουλιέλμο Α΄ Κάτω Χωρών να εγκαταλείψει την προσπάθειά του να καταστείλει τη Βελγική Επανάσταση.
1883 - Πεθαίνει στο ζωολογικό κήπο του Άμστερνταμ το τελευταίο κουάγκα.
1952 - Η νύχτα των δολοφονημένων ποιητών: Δεκατρείς εξέχοντες Εβραίοι διανοούμενοι δολοφονούνται στη Μόσχα.
1953 - Η Σοβιετική Ένωση πραγματοποιεί την πρώτη της δοκιμή πραγματικής βόμβας υδρογόνου.
1953 - Σεισμός 7,2 Ρίχτερ κλονίζει τα νότια νησιά του Ιονίου, με απολογισμό 476 νεκρούς.
1960 - Η NASA εκτοξεύει επιτυχώς τον τηλεπικοινωνιακό δορυφόρο Έκο 1Α.
1963 - Το βραβείο Ειρήνης Λένιν απονέμεται στον Μανώλη Γλέζο, σε ειδική τελετή στη Μόσχα.
1964 - Η Νότια Αφρική αποκλείεται από τους Ολυμπιακούς Αγώνες λόγω του απαρτχάιντ.
1969 - Βίαια επεισόδια ξεσπούν μετά την πορεία των Μαθητευόμενων του Ντέρι στο Ντέρι της Βόρειας Ιρλανδίας.
1976 - Περίπου 1.500-3.000 Παλαιστίνιοι σκοτώνονται στη Βηρυτό, σε ένα από τα πιο αιματηρά γεγονότα του Εμφυλίου Πολέμου του Λιβάνου.
1981 - Κυκλοφορεί ο προσωπικός υπολογιστής της IBM.
1985 - Η πτήση 123 της Japan Airlines συντρίβεται στην Ιαπωνία σκοτώνοντας 520 άτομα, στο χειρότερο αεροπορικό δυστύχημα με ένα αεροσκάφος.
1990 - Η Σου Χέντρικσον ανακαλύπτει στη Νότια Ντακότα τον μεγαλύτερο και πληρέστερο σκελετό τυραννόσαυρου που βρέθηκε ποτέ.
2000 - Βύθιση του Κουρσκ: Το ρωσικό υποβρύχιο Κουρσκ εκρήγνυται κατά τη διάρκεια στρατιωτικής άσκησης και βυθίζεται στη Θάλασσα Μπάρεντς, σκοτώνοντας ολόκληρο το πλήρωμα 118 ανδρών.
2004 - Παραδίδεται στην κυκλοφορία η γέφυρα Ρίου - Αντιρρίου «Χαρίλαος Τρικούπης», η μεγαλύτερη καλωδιωτή γέφυρα έως τότε στον κόσμο.
Σαν σήμερα 12 Αυγούστου - Γεννήσεις
1503 - Χριστιανός Γ΄, βασιλιάς της Δανίας
1566 - Ισαβέλλα Κλάρα Ευγενία, ινφάντα της Ισπανίας
12°
