Η είδηση του θανάτου ενός νέου ανθρώπου που τη μαθαίνεις στο Facebook

Το τάιμλάιν μας «παγώνει» με κάτι τέτοιες ειδήσεις. Μπορεί να μην τη γνώριζες προσωπικά, να μην ήσασταν καν Facebook friends. Ήταν δημοσιογράφος του πολιτιστικού, και μάλιστα συνεργάτης της A.V., το όνομά της σού είναι οικείο, έχεις υποδεχτεί στο φακελάκι του server κείμενά της, τα έχεις διαβάσει και επιμεληθεί. Μπορεί να μη τύχαινε ποτέ να σκεφτείς κάτι παραπάνω για αυτήν πέρα από τη δουλειά της, να μη μάθαινες τι άνθρωπος ήταν, να μη θυμόσουν πώς έμοιαζε. Τώρα ξέρεις ακριβώς τις λεπτομέρειες του προσώπου της μέσα από τις φωτογραφίες αποχαιρετισμού, ήσασταν περίπου στην ίδια ηλικία, κι είχε αυτή τη κοριτσίστικη όψη που υπόσχεται ότι όλη η ζωή είναι μπροστά.

Ήταν φίλη «φίλων» σου οι οποίοι κάνουν αναρτήσεις σοκαρισμένοι ή και συντετριμμένοι, ανάλογα με το πόσο στενή σχέση είχαν. Μαθαίνεις ότι αγαπούσε την κλασική μουσική, η Κρατική Ορχήστρα έκανε μια ανάρτηση ότι έχασε μία πολύτιμη συνεργάτη και φίλη, όλοι κάνουν λόγο για το δημοσιογραφικό της ήθος, για το πάθος και την αφοσίωση στη δουλειά της, για το πώς προσέγγιζε τους συνεντευξιαζόμενούς της και για τα πρότζεκτ που άφησε στη μέση, για το γέλιο που φώτιζε το πρόσωπό της. Και, αναγκαία, για κάποια κομμάτια της ιδιωτικής της ζωής που λόγω της τραγικής συγκυρίας έγιναν τίτλοι ειδήσεων. Ήταν σε μεγάλες χαρές, έφυγε από τη ζωή μόλις λίγες μέρες πριν γεννήσει το μωράκι της, που είναι τώρα στην εντατική.

Είναι αμήχανο να μαθαίνεις για τη ζωή του άλλου. Δεν είναι σωστό να χάνεται το δικαίωμά του στην ιδιωτικότητα, δεν θα το ήθελε κι εκείνη, γράφουν οι φίλοι της. Ο θάνατος, το αμετάκλητο του τέλους, μοιάζει παράταιρος εκεί που όλα συνεχίζουν να υπάρχουν. Με τους ίδιους μηχανισμούς, τα social media ακόμα και μια τέτοια ανοίκεια στιγμή δημιουργούν την ψευδαίσθηση της οικειότητας – άνθρωποι μέχρι πρότινος άγνωστοι, λες και τους γνώρισες. Αναρτήσεις που γνωστοποιούν το συμβάν σε έναν ευρύτερο κύκλο ανθρώπων σαν τα κηδειόχαρτα στις κολόνες, αναρτήσεις που τιμούν τη μνήμη, αναρτήσεις που εκφράζουν θλίψη, σάστισμα, παγωμάρα, συντριβή –«δεν είναι δυνατόν να συνέβη κάτι τέτοιο, χθες ήμασταν μαζί, προχθές κάναμε σχέδια».

Δεν μπορείς να μην το σκεφτείς, η παράλογη αυτή στιγμή, ανάλογα και με το πού θα σε βρει, μερικές φορές μοιάζει πολύ άδικη, έρχεται πολύ νωρίς, απροειδοποίητα, την πιο ακατάλληλη ώρα. Κι έπειτα, όταν δεν γνωρίζεις τον θανόντα μπορεί και να ταυτιστείς μαζί του, αν έχετε κοινά χαρακτηριστικά, ηλικία, επάγγελμα, προσωπικά γούστα, να σε αγγίξει εξ αντανακλάσεως η υπαρξιακή αγωνία για την ευθραυστότητα της ζωής – σήμερα είμαστε, αύριο όχι. Όταν δεν πλημμυρίζεις από θλίψη, όταν μια απώλεια δεν σε συνθλίβει επειδή δεν ήταν κάποιος δικός σου αυτός που χάθηκε, αγαπημένος, οικογένεια, όταν δεν βιώνεις τον θάνατο σαν την απόλυτη εξαφάνιση κι όταν το πένθος δεν σκεπάζει τα πάντα, ίσως ανοίγει ευκολότερα ένας χώρος, εκεί που σκρολάρεις, να κάνεις μια παύση για να αισθανθείς την τραγικότητα του τέλους.

Είχαν προηγηθεί κι άλλες αναγγελίες θανάτων φίλων «φίλων» τελευταία. Έγραψα στην ανάρτησή μου: «Μα πώς πεθαίνουν έτσι οι άνθρωποι; σκέφτομαι κάθε φορά που διαβάζω μια τέτοια είδηση εδώ μέσα για ανθρώπους που δεν τους ήξερα προσωπικά. Και σκέφτομαι πόσο μικρή, εύθραυστη και απρόβλεπτη είναι η ζωή. Πόσο δεν έχουμε χρόνο για χάσιμο, για αναβλητικότητες, αμφιθυμίες, μικροπρέπειες, αμετροέπειες, ανωριμότητες και όλα όσα μας απομακρύνουν από αυτό που θα μπορούσε να είναι μια ζωή με δυνατότητες και στέρεες σχέσεις με τους ανθρώπους γύρω μας. Ο θάνατος των άλλων πρέπει να μας διδάσκει. Αλλά πόσο κρίμα να διακόπτεται η ζωή έτσι απροειδοποίητα. Και μιλάω βέβαια για την ειρηνική ζωή, τη δική μας».

Ίσως επειδή με αυτόν τον θάνατο ταυτίστηκα περισσότερο, αν μπορώ να το πω έτσι, το συναίσθημα αυτό το πήρα μαζί μου εκτός Facebook. Οι υπαρξιακές αγωνίες είναι χρήσιμο να μένουν μαζί μας, είναι χρήσιμο και να τις μοιραζόμαστε, αν μας βοηθάνε να σκεφτούμε ξανά και αν βοηθούν και τους άλλους. Αλλά και πάλι. Στην είδηση ενός ξαφνικού θανάτου ενός νέου ανθρώπου που μαθαίνεις στο Facebook το μόνο που αρμόζει είναι ίσως η σιωπή.