Οι γυναικοκτονίες και τα στερεότυπα που σκοτώνουν

Δεν χρειάζεται να είσαι ούτε ψυχίατρος, ούτε εγκληματολόγος, ούτε να έχεις μάστερ στην κοινωνιολογία, για να αντιληφθείς ότι η συχνότητα με την οποία μας χαστουκίζει κάθε τόσο η είδηση της δολοφονίας μιας γυναίκας, από το ταίρι της, αποτελεί φαινόμενο μιας εποχής, και σχετίζεται σε ένα βαθμό με λάθος στερεότυπα.

Στο συλλογικό μας ασυνείδητο, εδώ και χρόνια, είναι εγκατεστημένος ο τύπος της γυναίκας γλωσσούς, μιας γυναίκας που δεν αντέχεται και κάνει τους άντρες να θέλουν να την πνίξουν ή να την πετάξουν από το παράθυρο. Δεν είναι τυχαίο ότι ένας εκλιπών ηθοποιός, πολύ συμπαθής και αξιόλογος, προοδευτικός και ανοιχτόμυαλος, σε μια άτυχη στιγμή, χρησιμοποίησε εν είδει αστεϊσμού τη γυναικεία φλυαρία σαν αιτία του κακού. Τότε πέσαν όλοι να τον φάνε. Κακώς όμως. Προφανώς ξεχάσαμε εκείνο το «εσένα δεν θα σε πάρει κανένας, τέτοια γλωσσού που είσαι» που εκστόμιζαν όχι οι πατεράδες μας, αλλά οι μανάδες μας, για σωφρονισμό προς τα κορίτσια τους, μελλοντικές γυναίκες. Το στερεότυπο είναι ότι οι γυναίκες δεν βγάζουν γλώσσα στους άντρες.

Κι επειδή έλκουμε σε μεγάλο βαθμό τις συνιστώσες της γυναικείας συμπεριφοράς από την Ανατολή, ας ρίξουμε μια ματιά στη λογοτεχνία που γράφτηκε από γυναίκες, με προεξέχουσα περίπτωση τις «Μάγισσες της Σμύρνης» που έγινε μπεστ σέλερ, στο οποίο όλες οι έξυπνες και φιλόδοξες γυναίκες δεν χρησιμοποίησαν ανοιχτά τα ταλέντα τους, δεν κοίταξαν κατά πρόσωπο τους άντρες, παρά τους επιβλήθηκαν με κόλπα και μαγγανίες, ψευδόμενες και συνωμοτώντας. Δεν είναι τυχαίο που τις φαρμακερές γυναίκες τις ονόμαζαν φίδια.

Στην ελληνική κοινωνία, μπορεί σήμερα μέσα στα σπίτια να λένε για ένα κορίτσι που έχει γλώσσα κοφτερή «αυτήν θα την κάνουμε δικηγόρο», όμως την ίδια στιγμή μόλις το κορίτσι γίνει δικηγόρος, την προτρέπει το οικογενειακό περιβάλλον, με προεξέχουσα τη μάνα, να βρει μια θέση με ωράριο, επειδή «αύριο, μεθαύριο θα κάνεις παιδιά και πώς θα τα μεγαλώσεις». Η ίδια προτροπή αντίστοιχα δεν υπάρχει για τον συνάδελφο ή σύζυγό της δικηγόρο. Ας μη γελιόμαστε, θα πάρει χρόνια να ξεριζωθεί εκείνο το «η γυναίκα μεγαλώνει τα παιδιά, ο άντρας φέρνει τα λεφτά». Η δολοφονία στην Καβάλα της πετυχημένης επαγγελματικά  φαρμακοποιού μάς απέδειξε ότι ο σύζυγος, που δεν κατάφερε να σταθεί ισότιμα απέναντί της, ή απέναντι στην κοινωνία, καθώς δεν έφερνε λεφτά, όντας ο ίδιος άνεργος, αποφάσισε να φέρει με τον δικό του τα πράγματα στη θέση τους.

Επιπλέον εδώ και χρόνια οι γυναίκες υποδαύλιζαν την αντρική υπεροχή έναντι του εαυτού τους, αποφεύγοντας να τους κάνουν υποδείξεις, όπως δικαιωματικά τους έκαναν εκείνοι. Δόθηκε το δικαίωμα στους άντρες να γίνονται θηρία στις υποδείξεις των γυναικών. Και επιβλήθηκε κοινωνικά η υποχρέωση στις γυναίκες να μαζεύονται, όταν οι άντρες γίνονται θηρία. «Μην τον κουρδίζεις» συμβούλευε η μάνα την κόρη. «Κάνε λίγο πίσω, άντρας είναι», ήταν επίσης η μητρική συμβουλή σε περίπτωση διαφωνίας. Κι έτσι φτάσαμε στη δολοφονία της Γαρυφαλλιάς στη Φολέγανδρο. Ο άντρας που τη δολοφόνησε απολογούμενος είπε ότι ο καβγάς ξεκίνησε επειδή εκείνη επέμενε για το ποιον δρόμο έπρεπε να πάρουν. Τόσο απλά το θυμικό ενός άντρα εξεγείρεται. Υπάρχει ένα ανέκδοτο σχετικό που ρωτάει «γιατί χρειάζονται εκατομμύρια σπερματοζωάρια, για να γονιμοποιήσουν ένα και μόνο ωάριο» και η απάντηση είναι: «επειδή κανένα δεν καταδέχεται να ρωτήσει το δρόμο». Στερεότυπο κι αυτό, εννοείται.

Όταν τα παιδιά μου ήταν μικρά, άκουγα στο πάρκο μανάδες που αποκαλούσαν τα μικρά τους αγόρια «άντρα μου». Η λέξη άντρας φούσκωνε στο στόμα τους, σαν μια υπερτροφία της ίδιας τους της γέννας. Αυτό για να μη ρίχνουμε το βάρος μόνο στους άντρες. Είναι οι γυναίκες που διατήρησαν μέσα στους αιώνες τα προνόμια των ανδρών, πριονίζοντας μεθοδικά τα δικά τους.

Το «πού πας, παιδί μου, ντυμένη έτσι, θα σε βιάσουν» συντηρεί επίσης ένα στερεότυπο. Το στερεότυπο ότι τα κορίτσια φταίνε όταν βιάζονται, κακοποιούνται, δολοφονούνται. Κι όμως όσοι ξεστομίζουν αυτή τη φράση δεν απορούν που μέχρι τώρα κανένας άντρας δεν βιάστηκε επειδή έβγαλε τη μπλούζα που φορούσε ακόμα και σε ώρα εργασίας (βλέπε υδραυλικός, οικοδόμος κ.λπ.), ούτε επειδή φορούσε κοντό σορτσάκι. Καμιά γυναίκα δεν του όρμηξε επειδή της γυάλισαν τα μπράτσα ή οι κοιλιακοί του. Αντίθετα οι άντρες ορμούν. Μόλις του γυαλίσουν τα στήθια, οι μηροί, τα οπίσθια. Και οι γυναίκες-μανάδες εμμέσως τους δικαιολογούμε με εκείνο το «μην τα βγάζεις όλα στη φόρα, δεν βλέπεις τι γίνεται», εννοώντας τους βιασμούς.  

Το στερεότυπο αυτό, του κοριτσιού που ευθύνεται για το βιασμό του, είναι συμμέτοχο στο έγκλημα της Ρόδου, με θύμα την Τοπαλούδη. Το κορίτσι ήταν στον πάνω όροφο. Η γυναίκα-γιαγιά του δολοφόνου στον κάτω. Προφανώς άκουγε τις οιμωγές, τη φασαρία, όμως σύμφωνα με το παλιακό στερεότυπο που κουβαλούσε στο κεφάλι της δεν ανακατεύτηκε, πιθανόν να σκέφτηκε κιόλας «τα ‘θελε και τα 'παθε», όπως δυστυχώς σκέφτονται πολλές γυναίκες της προηγούμενης γενιάς. Για να είμαστε δίκαιοι, αυτό προφανώς το σκέφτηκε, αν το σκέφτηκε, πριν μάθει ότι η κακοποίηση εξελίχθηκε σε δολοφονία.

Κάποτε σε μια δίκη όπου αυτοκίνητο ανέκοψε την πορεία μιας μηχανής με αποτέλεσμα να συγκρουστούν, ο οδηγός του αυτοκινήτου απολογούμενος είπε, νόμισα ότι προλάβαινα. Ο πολύ εύστοχος εισαγγελέας του απάντησε από την έδρα: «Αν στη θέση της μηχανής ερχόταν νταλίκα, πάλι θα νόμιζες ότι προλάβαινες;» Η απάντηση είναι όχι, και την ξέρουμε όλοι. Το γράφω αυτό επειδή έχει επικρατήσει η άποψη ότι εκ φύσεως οι άντρες είναι ασυγκράτητοι. Όχι, δεν είναι έτσι. Οι άντρες ξέρουν ότι τους παίρνει. Υπερτερούν σε σωματική ισχύ από τις γυναίκες. Σε έναν κλειστό χώρο οι γυναίκες είναι στο έλεός τους, όπως η μηχανή ήταν το έλεος του αυτοκινήτου στο παράδειγμά μας. Αν οι γυναίκες ήταν σωματικά πιο εύρωστες από τους άντρες, προφανώς οι άντρες θα ήταν σε θέση να ελέγξουν τις ορμές τους καλύτερα.

Ας μην τα ισοπεδώνουμε όλα, λοιπόν. Το «πού πας, παιδί μου, ντυμένη έτσι, θα σε βιάσουν» κάποτε πρέπει να τελειώνει. Το «η γυναίκα μεγαλώνει τα παιδιά, ο άντρας φέρνει τα λεφτά να τελειώνει επίσης». Τα λεφτά τα φέρνει όποιος έχει καλύτερη δουλειά. Το «μην τον κουρδίζεις» πρέπει να σταματήσει. Οι άντρες δεν είναι ωρολογιακές βόμβες. «Το εσένα ποιος θα σε πάρει τέτοια γλωσσού που είσαι» να κλειδαμπαρωθεί στα χρόνια της φεουδαρχίας όπου οι γυναίκες εκλιπαρούσαν κάποιον να τις παντρευτεί. Τα φύλα, όπως και όλα τα ανθρώπινα πλάσματα, μόνο έναν τρόπο έχουν για να πάψουν να είναι αντίπαλοι. Την κατανόηση. Το γιατί εγώ κι όχι εσύ. Το γιατί εσύ κι όχι εγώ. Έξω από αρχηγιλίκια και ετικέτες.