Ο Γιώργος Σταμάτης «διαβάζει» το ποίημα του Μπρεχτ που εξετάστηκε στις Πανελλαδικές

Ο εθελοντισμός είναι η βασική έννοια γύρω από την οποία «χτίστηκε» η εξέταση του μαθήματος των Νέων Ελληνικών στην έναρξη των Πανελλαδικών για τους υποψηφίους των ΕΠΑΛ. Είναι μια έννοια που στην καρδιά της έχει την ανιδιοτέλεια ως κοινωνική δράση. Δεν είναι τυχαίο που οι μαθητές κλήθηκαν να τοποθετηθούν τόσο για τα οφέλη αυτής της δράσης για τον ίδιο τον εθελοντή όσο και για το πώς θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν σύγχρονα προβλήματα. Ένα από αυτά είναι η αστεγία, στην οποία αναφέρεται με τον μοναδικό, βαθιά ανθρωπιστικό και μαχητικό λόγο του ο Μπέρτολντ Μπρεχτ στο ποίημα «Καταφύγια για τη νύχτα», που περιλαμβανόταν στο θέμα της εξέτασης.

Το ποίημα του Μπρεχτ και η «ανάγνωση» του Γιώργου Σταμάτη

Καταφύγια για τη νύχτα

Ακούω πως στη Νέα Υόρκη
Στη γωνιά της 26ης Οδού και του Μπροντγουαίη
Στέκει ένας άντρας κάθε βράδυ τους μήνες του χειμώνα
Και στους άστεγους που μαζεύονται βρίσκει ένα καταφύγιο για τη νύχτα
Κάνοντας εκκλήσεις στους διαβάτες.
Ο κόσμος έτσι δε θ’ αλλάξει.
Δε θα καλυτερέψουνε ανάμεσα στους ανθρώπους οι σχέσεις
Δε συντομεύει έτσι η εποχή της εκμετάλλευσης
Μα ωστόσο λίγοι άνθρωποι βρίσκουνε καταφύγιο για τη νύχτα
Για μια νύχτα τους φυλάγεις απ’ τον άνεμο
Το χιόνι που προορίζονταν γι’ αυτούς πέφτει στο δρόμο.
Σαν διαβάσεις τούτο ‘δω, μην κλείσεις το βιβλίο, άνθρωπε.
Λίγοι άνθρωποι βρίσκουνε καταφύγιο για τη νύχτα
Για μια νύχτα τους φυλάγεις απ’ τον άνεμο
Το χιόνι που προορίζονταν γι’ αυτούς πέφτει στο δρόμο
Μα ο κόσμος έτσι δε θ’ αλλάξει
Δε θα καλυτερέψουνε ανάμεσα στους ανθρώπους οι σχέσεις
Δε συντομεύει έτσι η εποχή της εκμετάλλευσης.

Πώς «διαβάζει» ο Γιώργος Σταμάτης το ποίημα του Μπρεχτ

Ο Γιώργος Σταμάτης, από τη θέση του Γενικού Γραμματέα Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Καταπολέμησης της Φτώχειας του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, έχει εργαστεί συστηματικά υπέρ των κοινωνικά αποκλεισμένων. Όντας ο ίδιος εθελοντής Διασώστης - Σαμαρείτης Α’ Τάξεως του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού γνωρίζει την ουσία της έννοιας του εθελοντισμού.

Δεν είναι πολύς καιρός που η Δήμητρα Γκρους και η ATHENS VOICE είχαν συνοδεύσει τον Γιώργο Σταμάτη σε ένα οδοιπορικό στα μέρη που ζουν οι άστεγοι, στο Λιμάνι, σε street work του Ερυθρού Σταυρού και άλλων εθελοντών. Ο ίδιος είχε φορέσει την κόκκινη στολή του Ερυθρού Σταυρού και έχει μοιράσει φαγητό και κουβέρτες σε μικρά παιδιά Ρομά.

Όπως μας λέει ο Γιώργος Σταμάτης:

«Η λέξη "νοιάζομαι" δεν γνωρίζει ηλικία, καταγωγή, θέση ή ιδιότητα. Η λέξη "νοιάζομαι" είναι μια λέξη η οποία μας ανοίγει έναν νέο κόσμο, διαφορετικό, που μας ενώνει με την κοινωνία, νιώθοντας έτσι αναπόσπαστο και σημαντικό κομμάτι της. Η λέξη αυτή, φέρει όμως και την μεγάλη ευθύνη της ανάληψης δράσης. Περπατώντας στον δρόμο, ζώντας ο καθένας την δύσκολη καθημερίνοτητα του, ερχόμαστε σε επαφή με ανθρώπους, πολλές φορές "αθέατους για την κοινωνία". Ανθρώπους που επιβιώνουν κάθε μέρα με μεγάλες δυσκολίες σε έναν "αόρατο κόσμο" που επιλέγουμε να μην βλέπουμε. Η λέξη αυτή όμως, το να νοιάζεσαι, υπάρχει για να υπενθυμίζει πως εμείς είμαστε Η Κοινωνία Των Πολιτών. Υπάρχει για να υπενθυμίζει την αξία και την τεράστια δύναμη του εθελοντισμού. Είναι εδώ και φωνάζει, πως απο τα πρώτα χρόνια της εκπαίδευσης, ως μέλη της κοινωνίας, έχουμε την ευθύνη να στεκόμαστε δίπλα στους συνανθρώπους μας που βρίσκονται σε ανάγκη. Να μάθουμε να βλέπουμε αληθινά και όχι απλά να κοιτάμε.»

Ζητήσαμε την «ανάγνωση» που κάνει ένας άνθρωπος, που έχει αφιερώσει τη ζωή του σε αυτού του είδους τη δράση, στο ποίημα του Μπέρτολντ Μπρεχτ που αξιοποιήθηκε στο θέμα των Πανελλήνιων Εξετάσεων.

«Μέσα από το ποίημα αυτό του Μπρεχτ, αναδεικνύεται η ανάγκη μιας ισχυρής κοινωνίας ενεργών πολιτών, που δε θα αδιαφορεί για το συνάνθρωπο, αλλά θα νοιάζεται και θα ενσωματώνει και τα πλέον ευάλωτα μέλη της, που διαβιούν σε συνθήκες αστεγίας και ακραίας φτώχειας. Η κοινωνία των πολιτών μπορεί να συμβάλλει ουσιαστικά στην ενίσχυση της ορατότητας και την οικοδόμηση μιας συμπεριληπτικής κοινωνίας, μέσω του εθελοντισμού, της ανιδιοτελούς προσφοράς και της αλληλεγγύης» λέει. Και ως εκπρόσωπος της πολιτείας προσθέτει αμέσως μετά: «Οι δομές και τα υπνωτήρια αστέγων λειτουργούν ως προσωρινά καταφύγια, όμως ο σχεδιασμός των πολιτικών πρέπει να είναι συνολικότερος και να προσφέρει βιώσιμες λύσεις που εγγυώνται κατάλληλη στέγαση, με όρους αξιοπρέπειας και συμπερίληψης».

Σε πιο πρακτικό επίπεδο, αναφέρεται στις πολιτικές που υλοποίησε η κυβέρνηση για την αντιμετώπιση του φαινομένου της αστεγίας. «Έχει θεσπιστεί ένα προοδευτικό, συνεκτικό και ρεαλιστικό εθνικό σχέδιο δράσης για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της αστεγίας. Με ένα πλέγμα στοχευμένων δράσεων και πολιτικών, προκρίνουμε όχι μόνο την παροχή επαρκούς και αξιοπρεπούς στέγης, αλλά δίνουμε έμφαση και στη διασύνδεση των αστέγων με την εργασία, καθώς και στην ενδυνάμωση τους μέσω της αναγκαίας ψυχοκοινωνικής υποστήριξης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα των πολιτικών μας επιλογών αποτελεί το πρόγραμμα «στέγαση και εργασία», που παρέχει στους συμπολίτες μας όχι μόνο μια κατάλληλη κατοικία, αλλά και την ευκαιρία να εργαστούν, να ενταχθούν στον κοινωνικό ιστό και κάνουν μια δυναμική επανεκκίνηση της ζωής τους».

Στο πνεύμα του πάντα επίκαιρου Μπρεχτ, ο Γιώργος Σταμάτης επισημαίνει ότι η κοινωνία των ενεργών πολιτών και η πολιτεία πρέπει να βαδίζουν χέρι - χέρι για να υπάρχει το επιθυμητό αποτέλεσμα, για να αρθεί ο κοινωνικός αποκλεισμός. «Η διαρκής συνεργασία και οι απαιτούμενες συνέργιες της κυβέρνησης με τους φορείς της κοινωνίας των πολιτών που δραστηριοποιούνται στο πεδίο, δημιουργούν ένα δίχτυ κοινωνικής προστασίας, με στόχο την άρση του κοινωνικού αποκλεισμού, την άμβλυνση των κοινωνικών ανισοτήτων, και τη διαμόρφωση μιας ανοιχτής κοινωνίας συμπερίληψης και αποδοχής».

Δεν πρέπει να υπάρχουν αόρατοι άνθρωποι τονίζει ο Γιώργος Σταμάτης και μας θυμίζει το αγαπημένο του ρητό, μια φράση του Τζον Στάινμπεκ: «Δεν θέλω στο τέλος να πω "Πόσους ανθρώπους είδα στη ζωή μου χωρίς τελικά να τους δω ποτέ". Το αντίθετο, αυτό που θέλω είναι να δω όσους περισσότερους μπορώ και να τους βοηθήσω με όποιον τρόπο μπορώ να γίνουν ορατοί. Κοινωνία της συμπερίληψης δεν μπορεί να υπάρξει με αθέατους πολίτες».