Η Αθήνα ως αρχαιολογική Ντίσνεϊλαντ

Τον κίνδυνο επισήμανε ο δήμαρχος Αθηναίων, Κώστας Μπακογιάννης, στη συνέντευξη Τύπου για την τύχη των ιστορικών κινηματογράφων Άστορ και Iντεάλ, η οποία εξελίχθηκε σε μια εκδήλωση συμπαράστασης υπέρ της σωτηρίας τους που έφτασε έως τη φυσιογνωμία της πόλης.

«Αυτή η συζήτηση ξεπερνά τους δύο ιστορικούς κινηματογράφους και έχει να κάνει με την ταυτότητα και την προσωπικότητα της Αθήνας» είπε. «Ναι, θέλουμε την οικονομική ανάπτυξη, ναι, θέλουμε επενδύσεις, ναι, θέλουμε επισκέπτες, ναι, θέλουμε τουρίστες. Αλλά δεν θέλουμε η Αθήνα να χάσει την ψυχή της. Δεν θέλουμε να μετατραπεί σε μια κλασική, αρχαιοελληνική Ντίσνεϊλαντ». Μπορεί να φανταστεί κανείς αυτήν την αρχαιοελληνική Ντίσνεϊλαντ στη γραφική της εκδοχή. Να δει εκείνους τους Αθηναίους που στέκουν ως αρχαίοι Έλληνες με χλαμύδες και περικεφαλαίες στα αρχαιολογικά μνημεία ως «live αναμνηστικό» για τους τουρίστες. Το ίδιο κάνουν και οι «Ρωμαίοι» στη Ρώμη όχι μόνο στο Κολοσσαίο αλλά σχεδόν όπου υπάρχει πέτρα και μάρμαρο.

Η Ντίσνεϊλαντ όμως δεν είναι μόνο αρχαίοι πολεμιστές ή ο Μίκι με τη Μίνι. Κυρίως, και πίσω από τη βιτρίνα, είναι οι υποδομές που φιλοξενούν τις ορδές των τουριστών για να μπορέσουν να ποζάρουν φρέσκοι από τον ύπνο και αφού έχουν καταναλώσει ένα περιποιημένο πρωινό. Δηλαδή, ευτυχείς και με το πιο ανέμελο χαμόγελο.

Από αυτήν την άποψη, η Ντίσνεϊλαντ δεν είναι μόνο ένα φυσικό ή φανταστικό σκηνικό που κόβει εισιτήρια μερικών εκατοντάδων χιλιάδων ή λίγων εκατομμυρίων τον χρόνο. Είναι ένα τεράστιο ξενοδοχείο που κάνει τζίρο δισεκατομμυρίων.

Είναι κάτι που εξηγεί αυτόν τον ξέφρενο χορό γύρω από το real estate της πόλης. Ακίνητα που ρήμαζαν και στο εσωτερικό τους φιλοξενούσαν μόνο φαντάσματα, όπως το Μέγαρο Σλήμαν - Μελά, φλερτάρουν πια με τη ζωή. Στην Αθήνα ακούς πια μόνο για projects, ανακαινίσεις και αρχιτεκτονικές μελέτες.

Είναι ένας οικονομικός κύκλος που άνοιξε δειλά δειλά με την άρση του καμποτάζ στην κρουαζιέρα το 2012, δηλαδή σε μια περίοδο που η χώρα χρεοκοπούσε και η Αθήνα ζούσε την ελληνική «Μεγάλη Υφεση» ως «μεγάλο λουκέτο». Ο οικονομικός κύκλος ζορίστηκε και την περίοδο της πανδημίας. Στο μεταξύ, όμως, η πόλη είχε ζήσει την εισβολή του Αirbnb. Μετά την πανδημία έζησε απλώς ένα νέο κύμα.

Το μαρτυρούν τα στοιχεία, της AirDNA, σύμφωνα με την οποία η διεθνής ζήτηση για βραχυχρόνιες μισθώσεις κατοικιών στην Αθήνα αυξήθηκε κατά 367,9% πέρυσι το καλοκαίρι σε σχέση με το 2021. Η βραδιά πέριξ της Ακρόπολης, λένε ακόμη τα στοιχεία, ξεπερνά τα 170 ευρώ. Ωραία, αλλά πού θα ζήσουν οι Αθηναίοι;

Από το ερώτημα προκύπτει ένα φαινομενικά οξύμωρο: Η άνοιξη του τουρισμού δεν ταυτίζεται υποχρεωτικά με την άνοιξη της ζωής στο κέντρο της πόλης που κινδυνεύει να μετατραπεί σε ένα ακριβό τουριστικό γκέτο. Δεν είναι, άλλωστε, τυχαίο ότι στην καρδιά της Αθήνας, το Κουκάκι, την Ομόνοια, το Μοναστηράκι και την Πλατεία Συντάγματος, συναντάμε περισσότερα από 350 ξενοδοχεία με 30.000 κλίνες.

Σύμφωνα με έρευνα της GBR Consulting, ο αριθμός κλινών στην Αθήνα σημείωσε αύξηση 19% από το 2015 έως και το 2022, με νέες επενδύσεις στον ξενοδοχειακό τομέα να αναμένονται τους επόμενους μήνες, αλλά και μέσα στο 2024. Τα στοιχεία για την τουριστική κίνηση στην Αθήνα τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο του 2023 επιβεβαιώνουν ακόμη ότι η πρωτεύουσα δεν αποτελεί έναν μεταβατικό, αλλά έναν τελικό προορισμό για πολλούς από τους τουρίστες.

Ήδη, από τις αρχές Μαρτίου ξεκίνησαν να έρχονται στην Αθήνα με απευθείας πτήσεις Αμερικάνοι, Καναδοί, Αυστραλοί, Κινέζοι, Ευρωπαίοι, Ισραηλινοί και ταξιδιώτες από τη Μέση Ανατολή. Η μέση πληρότητα των ξενοδοχείων Αθήνας-Αττικής τους δύο πρώτους μήνες του 2023 σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο το 2022 έχει καταγράψει αύξηση κατά 69,9%, ενώ ο Ιανουάριος του 2023, που είναι ένας «νεκρός» μήνας, «έκλεισε» με μέση πληρότητα 50,9%, αυξημένη κατά 90,2% έναντι του 2022.

Όλα αυτά σε ένα περιβάλλον «λούσου»: Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση Ανταγωνιστικότητας και Διαρθρωτικής Προσαρμογής στον Τομέα του Τουρισμού για την Αττική του ΙΝΣΕΤΕ, στην περιφέρεια Αττικής, την περίοδο 2010-2021, η αύξηση στα ξενοδοχεία πέντε αστέρων φτάνει το 19%, στα τεσσάρων αστέρων το 26%, ενώ καταγράφεται μείωση στα τριών αστέρων (-1%), δύο αστέρων (-22%) και ενός αστέρος (-8%).

Οι υποδομές της πόλης ανανεώνονται, εκσυγχρονίζονται, προσφέρουν καλύτερες υπηρεσίες και δεν ακούγεται καθόλου κακό. Αν όμως το αντίτιμο της αρχαιολογικής Ντίσνεϊλαντ είναι να χάσει η Αθήνα την ταυτότητά της; Γιατί είναι σε αυτό το σημείο που αρχίζεις να χάνεις και την ψυχή σου…