«Ποτέ Ξανά»: Πορεία μνήμης 80 χρόνια μετά την αναχώρηση του πρώτου συρμού για το Άουσβιτς

Κρατώντας λευκά μπαλόνια με το μήνυμα «Ποτέ Ξανά» και αφήνοντας κόκκινα γαρύφαλλα στις ράγες των τρένων στον παλαιό σιδηροδρομικό σταθμό της Θεσσαλονίκης, εκεί όπου πριν από 80 χρόνια ξεκίνησαν οι πρώτες αμαξοστοιχίες για τα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης μεταφέροντας χιλιάδες Εβραίους προς τον θάνατο, ολοκληρώθηκε η σιωπηρή πορεία μνήμης για τα θύματα του Ολοκαυτώματος, παρουσία της Προέδρου της Δημοκρατίας, Κατερίνας Σακελλαροπούλου.

Η πορεία μνήμης με τίτλο «Ποτέ Ξανά, Θεσσαλονίκη - Άουσβιτς - 80 χρόνια από την αναχώρηση του πρώτου συρμού», η οποία διοργανώθηκε από τον Δήμο Θεσσαλονίκης, την Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και το Διεθνές Πανεπιστήμιο της Ελλάδας, ξεκίνησε στις 11:30 από την Πλατεία Ελευθερίας και κατέληξε στη δυτική πλευρά της πόλης.

Πλήθος κόσμου συμμετείχε στην εκδήλωση θέλοντας να αποτίσει φόρο τιμής στους περίπου 50.000 Εβραίους Θεσσαλονικείς, οι οποίοι βρήκαν τον θάνατο στο Άουσβιτς, το Μπιργκενάου και στο Μπέργκεν - Μπέλσεν και να φωνάξει το σύνθημα «Ποτέ Ξανά». Ο πρώτος συρμός με τους Έλληνες Εβραίους αναχώρησε από τη Θεσσαλονίκη στις 15 Μαρτίου 1943, ενώ μόλις 2.000 άτομα επέστρεψαν και πάλι πίσω μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Εκτός από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας, το «παρών» έδωσαν -μεταξύ άλλων- ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Μαργαρίτης Σχοινάς, ο υφυπουργός Εσωτερικών, αρμόδιος για θέματα Μακεδονίας-Θράκης, Σταύρος Καλαφάτης, ο υπουργός Καινοτομίας, Επιστημών και Τεχνολογίας του Ισραήλ, Οφίρ Ακούνις, ο πρέσβης των ΗΠΑ στην Ελλάδα, Τζορτζ Τσούνης, ο περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας, Απόστολος Τζιτζικώστας, ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης, Κωνσταντίνος Ζέρβας, βουλευτές, εκπρόσωποι της ακαδημαϊκής κοινότητας, των προξενικών Αρχών, της αυτοδιοίκησης κ.ά.

Ενός λεπτού σιγή στη μνήμη των θυμάτων του Ολοκαυτώματος και των Τεμπών

Λίγο πριν οι συμμετέχοντες εναποθέσουν στις ράγες των τρένων τα κόκκινα γαρύφαλλα τηρήθηκε ενός λεπτού σιγής στη μνήμη των θυμάτων του Ολοκαυτώματος αλλά και των 57 θυμάτων του μοιραίου σιδηροδρομικού δυστυχήματος των Τεμπών.

Νωρίτερα, ο κ. Καλαφάτης, σε σύντομη ομιλία, δήλωσε πως «κρατούμε ασβέστη τη μνήμη 50.000 Εβραίων της πόλης μας που οδηγήθηκαν από τους Ναζί στα στρατόπεδα της παραφροσύνης. Δεν ξεχνούμε τι σημαίνει ναζισμός, φασισμός, ολοκληρωτισμός. Ανανεώνουμε τη δέσμευσή μας να ολοκληρώσουμε το συντομότερο δυνατό το Μουσείο Ολοκαυτώματος. Την ίδια στιγμή, διατρανώνουμε τη δέσμευσή μας ώστε να προσπαθήσουμε να μη συμβεί ποτέ τέτοιο έγκλημα κατά της ανθρωπότητας. Έχουμε ευθύνη για το αύριο και βαθιά ενσυναίσθηση για το χθες».

Ο πρόεδρος του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου και της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης, Δαυίδ Σαλτιέλ, από την πλευρά του, ανέφερε πως «η σημερινή επέτειος διαφέρει από όλες τις άλλες. Διαφέρει γιατί έμπρακτα ο κόσμος δηλώνει την αντίθεσή του, την κατακραυγή του σε αυτό το έγκλημα. Πέρασαν 80 χρόνια από το πρώτο βαγόνι που έφυγε για το Άουσβιτς. Όπως βαδίζουμε εμείς τώρα, έτσι και τότε οι Εβραίοι βάδισαν αυτόν τον τρόπο σε έναν δρόμο που δεν είχε γυρισμό. Η συμμετοχή μάς κάνει πιο δυνατούς και θα συνεχίσουμε τη μάχη για τον αντισημιτισμό, τον ρατσισμό».

«Σήμερα η πόλη είναι εδώ. Η καρδιά και η ψυχή της είναι εδώ», ήταν τα πρώτα λόγια του δημάρχου Θεσσαλονίκης από το βήμα της εκδήλωσης που διοργανώθηκε στον παλαιό σιδηροδρομικό σταθμό. «Σήμερα αλλά και κάθε μέρα τιμούμε τη μνήμη των Εβραίων μαρτύρων του Ολοκαυτώματος. Σήμερα αλλά και κάθε μέρα όλοι μαζί θα σκεφτόμαστε, θα φωνάζουμε, ώστε να μην υπάρξει ποτέ ολοκληρωτισμός, θηριωδία, ποτέ ξανά», πρόσθεσε ο κ. Ζέρβας. Επίσης, αναφέρθηκε στις τελευταίες εξελίξεις για τη δημιουργία του Μουσείου Ολοκαυτώματος στην πόλη, στην αποδοχή της πρότασης από την πλευρά του δήμου για μετονομασία κεντρικής οδού της Θεσσαλονίκης σε Λεωφόρο Εβραίων Μαρτύρων, ενώ για μία ακόμη φορά επανέλαβε τη δέσμευσή του για μετατροπή της Πλατείας Ελευθερίας σε πάρκο μνήμης.

Ο κ. Τζιτζικώστας σημείωσε πως «σήμερα κάνουμε μία πορεία που ξεκινάει από το παρελθόν, όμως τα βήματά της εκτείνονται στο μέλλον, στέλνουμε προς κάθε κατεύθυνση το ισχυρό μήνυμα, ότι μαζί, ενωμένοι όσο ποτέ, υψώνουμε ένα αδιαπέραστο τοίχος απέναντι στην επανάληψη οποιασδήποτε θηριωδίας, απέναντι στους θιασώτες του μίσους και της βίας, απέναντι στους εχθρούς της δημοκρατίας, της ελευθερίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων». Παράλληλα, διαβεβαίωσε ότι η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας στηρίζει και θα συνεχίσει να στηρίζει με όλες τις δυνάμεις της τις πρωτοβουλίες και τις δράσεις που κρατούν ζωντανή τη μνήμη και αναδεικνύουν την ιστορία του τόπου.

Πορεία Μνήμης: «Νικήσαμε το φοβερό Ολοκαύτωμα», είπε η 81 ετών Εστέρ Σολ

«Νικήσαμε το φοβερό Ολοκαύτωμα που ήθελαν να κάνουν οι Ναζί εναντίον μας. Στέκομαι εδώ, όπου τα αδέλφια μας, οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης, έφυγαν για τον θάνατο για να ανάψω ένα κερί στη μνήμη τους. Στη μνήμη όλων των Εβραίων της Ελλάδας που εξοντώθηκαν στα στρατόπεδα θανάτου. Και στη μνήμη όλων των Ελλήνων, ηρώων, πατριωτών και αντιστασιακών που αγωνίστηκαν υπέρ των Εβραίων της Ελλάδας. Στη μνήμη του ελληνικού λαού που στάθηκε στις δύσκολες στιγμές της Κατοχής», είπε, φανερά συγκινημένη, αλλά με ιδιαίτερα βροντερή φωνή, η 81 ετών σήμερα Εβραία, Εστέρ Σολ.

Η κ. Σολ, γεννημένη τον Απρίλιο του 1942 στη Δράμα, ζήτησε να λάβει τον λόγο στην εκδήλωση που τελέστηκε σήμερα στον παλαιό σιδηροδρομικό σταθμό της Θεσσαλονίκης, για τη συμπλήρωση των 80 χρόνων από την αναχώρηση των πρώτων συρμών προς τα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, προκειμένου να εξηγήσει ενώπιον της Προέδρου της Δημοκρατίας, Κατερίνας Σακελλαροπούλου, πώς σώθηκαν η ίδια, η μητέρα και ο πατέρας της, ενώ ξεκληρίστηκαν όλοι οι υπόλοιποι συγγενείς τους.

Η 81 ετών Εβραία ανέφερε πως ο πατέρας της, Μοσέ, αγωνιζόταν μαζί με τους 'Ελληνες αντιστασιακούς ενάντια στους Γερμανούς πριν ακόμη η ίδια γεννηθεί. «Με είδε για πολύ λίγο όταν ήμουν μόλις δύο μηνών. Η μητέρα μου, Μιριάμ, έχοντας εμένα μωρό στην αγκαλιά κυνηγήθηκε και πέρασε δύσκολα στην προσπάθειά της να σωθεί και να σώσει κι εμένα. Με πολλά προβλήματα φτάσαμε στη Θεσσαλονίκη, όπου μας οδήγησαν στο γκέτο του Βαρώνου Χιρς. Από εκεί, με τη βοήθεια των Ελλήνων αντιστασιακών, καταφέραμε να σωθούμε και να πάμε στην Αθήνα», συνέχισε την εξιστόρηση μιλώντας στα εβραϊκά.

Η ηλικιωμένη γυναίκα, φορώντας ένα γαλάζιο μπουφάν με το μήνυμα «Ποτέ Ξανά», συμπλήρωσε πως δυστυχώς οι οικογένειες του πατέρα και της μητέρας της δολοφονήθηκαν από τους Γερμανούς, ενώ η ίδια με τους γονείς της κατάφεραν λίγα χρόνια αργότερα να μεταβούν στο Ισραήλ, εκεί όπου η οικογένειά της μεγάλωσε και πάλι. «Ο Θεός μάς αξίωσε να κάνουμε μία καινούργια οικογένεια. Στη γη του Ισραήλ, η οικογένειά μας κατάφερε να δει εννέα εγγόνια και 25 δισέγγονα. Πραγματικά, η οικογένειά μου είναι το κυριότερο παράδειγμα ότι νικήσαμε το φοβερό Ολοκαύτωμα που ήθελαν να κάνουν οι Ναζί εναντίον μας», πρόσθεσε καταχειροκροτούμενη από το πλήθος.

Πορεία μνήμης: Ο Σλόμο Σεβί μοιράστηκε την ιστορία των γονιών του

Με χαραγμένο το νούμερο 116244 στο αριστερό του χέρι και το νούμερο 77029 στο δεξί, ο 75χρονος Σλόμο Σεβί, από το Ρεχοβότ του Ισραήλ, αφηγείται την ιστορία των γονιών του, που κατάφεραν να επιβιώσουν της φρίκης του Ολοκαυτώματος. Μια ιστορία που εκτός από την ψυχή του έχει χαραχθεί και στα δυο του χέρια, με τα νούμερα που έφεραν οι γονείς του ως κρατούμενοι στα στρατόπεδα-κολαστήρια του Γ' Ράιχ. Καθισμένος στις ράγες του παλαιού σιδηροδρομικού σταθμού της Θεσσαλονίκης, εκεί όπου πριν από 80 χρόνια αναχωρούσε ο πρώτος συρμός για το Άουσβιτς, ο Σλομό Σεβί θεωρεί χρέος του, όσο ζει, να συμμετέχει σε πορείες μνήμης για τα θύματα του Ολοκαυτώματος, όπως η σημερινή στη Θεσσαλονίκη, ώστε να συμβάλει κι αυτός όσο μπορεί στη διατήρηση της μνήμης.

Κρατά ένα χαρτόνι με τις ασπρόμαυρες φωτογραφίες των οικογενειών των γονιών του -στη δεξιά και την αριστερή γωνία- και μια φωτογραφία της χαρακτηριστικής ριγέ φόρμας που φορούσαν οι κρατούμενοι στα στρατόπεδα-κολαστήρια του Γ' Ράιχ στη μέση. Έχοντας τις τρεις κόρες του στο πλευρό του, εξιστορεί πως παρά το γεγονός ότι πολλοί από τους επιζώντες δεν μιλούσαν για χρόνια -κάποιοι και ποτέ- για όσα βίωσαν, οι γονείς του (η Μάλκα-Κούλα και ο Μιχαήλ-Όσκαρ) είπαν τα πάντα στον ίδιο και τον αδελφό του. Θυμάται τον πατέρα του να τους λέει ότι «οι Εβραίοι από την Ελλάδα, που οδηγήθηκαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, ήταν πιο δεμένοι, πιο δυνατοί». «Έμεναν πάντα όλοι μαζί γι' αυτό και μπόρεσαν να επιβιώσουν. Έδιναν βοήθεια ο ένας στον άλλον. Ακόμη και οι ναζί των SS "φοβόντουσαν" αυτή την ενότητα των Ελλήνων Εβραίων», αναφέρει χαρακτηριστικά.

Ο Σλόμο Σεβί γεννήθηκε στο Ισραήλ αφού εκεί έβαλαν τα θεμέλια της νέας τους ζωής, μετά το Ολοκαύτωμα, οι γονείς του. «Η οικογένεια της μητέρας μου (Shemo) ήταν από την 'Αρτα και η οικογένεια του πατέρα μου (Sevi) από το Θεσσαλονίκη. Από το σύνολο των μελών των δύο οικογενειών επέζησαν μόνο η μητέρα μου και ο πατέρας μου. Ήταν 16-17 ετών όταν απελευθερώθηκαν και πήγαν να ψάξουν τις οικογένειές τους, στη Θεσσαλονίκη και την 'Αρτα. Δεν βρήκαν τίποτα και κανέναν. Γνωρίστηκαν μέσω γνωστών και παντρεύτηκαν. Ύστερα από έναν χρόνο πήγαν από το Σούνιο και από εκεί έφτασαν, τον Ιούνιο του '46, στη Χάιφα, όπου τους έπιασαν οι Εγγλέζοι και τους έβαλαν αρχικά στη φυλακή».

Τα χρόνια πέρασαν και η οικογένεια Σεβί έβαλε τις βάσεις της στη Ρεχοβότ, με τους γονείς να μιλούν στα παιδιά τους για όσα βίωσαν και να τους μαθαίνουν τα ελληνικά, τα οποία δεν ξέχασε ποτέ ο Σλομό Σεβί. «Όσα μας έλεγαν οι γονείς μας πότισαν το αίμα μας. Να μην πετάμε ψωμί, να βοηθάμε τους ανθρώπους σε ανάγκη, να κάνουμε καλό στη ζωή και ο Θεός θα μας τα επιστρέψει όλα αυτά», θυμάται ο 75χρονος, ο οποίος έχει συμμετάσχει και σε άλλες πορείες μνήμης στο παρελθόν. 'Άλλωστε, όπως λέει, έχει ακόμα συγγενείς εδώ.

Η πρώτη φορά που επισκέφθηκε, ωστόσο, την Ελλάδα ήταν πολλά χρόνια πριν, το μακρινό 1955, μαζί με τη μητέρα του. «Πέρασαν τόσα χρόνια κι όμως τα θυμάμαι όλα σαν να ήταν χθες», λέει, με έκδηλη τη συγκίνηση στη φωνή. Με την ίδια συγκίνηση και με τη ριγέ φόρμα του πατέρα του στα χέρια -αυτή που έχει ως φωτογραφία στο χαρτόνι που κρατά στα χέρια- ο Σλομό Σεβί πηγαίνει όπου τον καλούν για να μιλήσει για όσα έζησαν οι δικοί του. «Για να μην σβήσει η μνήμη», μας λέει, λίγο προτού ανανεώσουμε το ραντεβού μας για την πορεία της ερχόμενης χρονιάς.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ