Πανελλήνια Ημέρα κατά της σχολικής βίας και του εκφοβισμού - Οι δράσεις στα ελληνικά σχολεία

Το υπουργείο Παιδείας έχει ορίσει την 6η Μαρτίου ως Πανελλήνια Ημέρα κατά της σχολικής βίας και του εκφοβισμού. 

Ο όρος «εκφοβισμός και βία στο σχολείο» ή όπως είναι ευρέως διαδεδομένος school bullying, είναι ένα φαινόμενο νεανικής βίας που εμφανίζεται σε πολλές χώρες του κόσμου.

Ο όρος «σχολικός εκφοβισμός» χρησιμοποιείται για να περιγράψει μια κατάσταση, κατά την οποία ασκείται εσκεμμένη, απρόκλητη, συστηματική και επαναλαμβανόμενη βία και επιθετική συμπεριφορά, με σκοπό την επιβολή, την καταδυνάστευση και την πρόκληση σωματικού και ψυχικού πόνου σε μαθητές και μαθήτριες από συμμαθητές και συμμαθήτριές τους, εντός και εκτός σχολείου.

Ως εκ τούτου ο σχολικός εκφοβισμός δεν αναφέρεται σε ένα μεμονωμένο περιστατικό, που θα συμβεί στα πλαίσιο του σχολικού περιβάλλοντος. Αντιθέτως, αναφέρεται σε συστηματική χρήση βίας από ένα πιο «ισχυρό» προς ένα πιο «αδύναμο» παιδί τόσο εντός, όσο και εκτός σχολείου.

Το φαινόμενο της σχολικής βίας εκδηλώνεται με διάφορες μορφές, οι οποίες αναλόγως την κατάσταση και τους χειρισμούς μπορούν να είναι πιο ήπιες ή και να κλιμακωθούν φτάνοντας ως και την φυσική βία ή την σεξουαλική παρενόχληση. Οι μορφές της σχολικής βίας είναι οι εξής:

Άμεση/Σωματική: Πρόκειται για την ίσως πιο εύκολα αντιληπτή από τον περίγυρο, αφού ασκείται σωματική βία στο μαθητή που υφίσταται τον εκφοβισμό, όπως κλωτσιές, χτυπήματα και γενικότερα επιθετική συμπεριφορά.

Άμεση/Λεκτική: Εκτός από τα χτυπήματα, μαθητές και μαθήτριες μπορούν να «επιτεθούν» σε άλλους μαθητές και μαθήτριες λεκτικά. Βρισιές, προσβλητικά σχόλια -ακόμη και σεξουαλικά υπονοούμενα- και χειρονομίες αποτελούν μορφές λεκτικής βίας.

Έμμεση / Κοινωνική: Η άσκηση βίας, ωστόσο, μπορεί να γίνει εμμέσως. Αυτό μπορεί να συμβεί με εκβιασμούς, απειλές για άσκηση σωματικής βίας, κοινωνική απομόνωση. Επιπλέον, μπορεί να διαδοθούν φήμες για κάποιον μαθητή/μαθήτρια ή άλλοι μαθητές/μαθήτριες να τον/την απειλούν απαιτώντας χρήματα ή άλλα πράγματα. Μπορεί να μην είναι άμεση σωματική ή λεκτική βία, αλλά παραμένει βία.

Ηλεκτρονική βία (cyber bullying): Στη σύγχρονη εποχή το διαδίκτυο και τα social media μπαίνουν στη ζωή των παιδιών από μικτή ηλικία. Έτσι, δυστυχώς τα περιστατικά βίας έχουν επεκταθεί και στο διαδίκτυο. Η ηλεκτρονική βία μπορεί να πραγματοποιηθεί μέσω κινητού τηλεφώνου ή διαδικτύου, απειλές και να εκφραστούν εις βάρος του μαθητή.μαθήτρια-θύματος προσβολές, δυσφήμιση, δημοσιοποίηση πληροφοριών και εικόνων χωρίς τη συγκατάθεσή του/της. Ακόμη, είναι εφικτό να χρησιμοποιηθεί ψεύτικη ταυτότητα για εκμαίευση πληροφοριών και γελοιοποίηση και κοινωνική απομόνωση.

Νομοσχέδιο για την αντιμετώπιση του bullying στα ελληνικά σχολεία

Προσφάτως η υπουργός Παιδείας, Νίκη Κεραμέως, κατέθεσε στη Βουλή το σχέδιο νόμου του υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων για το bullying στα σχολεία με τίτλο «Ζούμε Αρμονικά Μαζί – Σπάμε τη Σιωπή Ρυθμίσεις για την πρόληψη και αντιμετώπιση της βίας και του εκφοβισμού στα σχολεία και άλλες διατάξεις», προκειμένου να τεθεί σε επεξεργασία από τη Διαρκή Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων και στη συνέχεια προς ψήφιση στην Ολομέλεια της Βουλής.

Σύμφωνα με το Υπ. Παιδείας, το εν λόγω σχέδιο νόμου συγκέντρωσε 259 σχόλια στη δημόσια διαβούλευση, όπου παρέμεινε για 2 περίπου εβδομάδες.

Το Πρόγραμμα «Ζούμε Αρμονικά ΜΑΖΙ, Σπάμε τη Σιωπή!» εντάσσεται στην προσπάθεια του Υπουργείου για την πρόληψη και αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού και της βίας, που περιλαμβάνει μέτρα όπως ο διπλασιασμός ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών, η ενίσχυση των υποστηρικτικών φορέων όπως τα ΚΕΔΑΣΥ, οι επιμορφώσεις εκπαιδευτικών, η εισαγωγή σχετικών θεματικών στα Εργαστήρια Δεξιοτήτων (σεξουαλική αγωγή, σεβασμός στη διαφορετικότητα κτλ) και ο εμπλουτισμός των Νέων Προγραμμάτων Σπουδών κ.ά.

Σκοπός του Προγράμματος είναι η πρόληψη, εκπαιδευτική προσέγγιση, αντιμετώπιση και προστασία παιδιών και εφήβων από κάθε μορφή βίας και σχολικού εκφοβισμού και η δημιουργία ασφαλών, ενταξιακών σχολικών και εκπαιδευτικών περιβαλλόντων ικανών να προάγουν την αρμονική ψυχοκοινωνική ανάπτυξη και πρόοδο όλων των μαθητών/τριών και εκπαιδευμένων. Το πρόγραμμα απευθύνεται σε ολόκληρη την εκπαιδευτική κοινότητα: στελέχη εκπαίδευσης, εκπαιδευτικούς, μαθητές και γονείς.

Όσα προβλέπονται – Οι ρυθμίσεις στο νομοσχέδιο

Στο πλαίσιο του νέου προγράμματος προβλέπονται για την αντιμετώπιση της σχολικής βίας τα εξής:

1. Νέες δομές για την αντιμετώπιση της σχολικής βίας, σε κεντρικό επίπεδο, σε επίπεδο Διεύθυνσης Εκπαίδευσης και σχολικής μονάδας.
2. Συστηματικές επιμορφώσεις εκπαιδευτικών.
3. Πλατφόρμα για αναφορές περιστατικών ενδοσχολικής βίας, ακόμη και ανώνυμες εκ μέρους των μαθητών.

Στο νομοσχέδιο προστέθηκαν βέβαια και περαιτέρω ρυθμίσεις που αφορούν άλλα εκπαιδευτικά ζητήματα, όπως η παιδαγωγική και διδακτική επάρκεια, τα διδακτορικά, το φοιτητικό πάσο, η επέκταση της δυνατότητας ακαδημαϊκής αναγνώρισης των τίτλων σπουδών από τα τηρούμενα Μητρώα του ΔΟΑΤΑΠ κλπ.

Υπουργείο Παιδείας: Εβδομάδα δράσεων στα σχολεία κατά της σχολικής βίας

Η 6η Μαρτίου έχει καθιερωθεί ως Πανελλήνια Ημέρα κατά της Βίας στα σχολεία.

Σύμφωνα με το υπουργείο Παιδείας, η ημέρα αυτή αποτελεί μια αφορμή για εκπαιδευτικούς, μαθητές/τριες και γονείς των σχολείων όλης της χώρας να ανταλλάξουν σκέψεις, πληροφορίες και ιδέες και να ενεργοποιηθούν δράσεις ευαισθητοποίησης για την πρόληψη και αντιμετώπιση της σχολικής βίας και εκφοβισμού που εκδηλώνεται μεταξύ και εναντίον των μαθητών/τριών.

Στόχος είναι να περιοριστεί το φαινόμενο της βίας στη ζωή των ανηλίκων και να αποτραπούν οι αρνητικές συνέπειες στις διαπροσωπικές τους σχέσεις.

Με αφορμή την ημέρα αυτή, με σχετική εγκύκλιο του Υπουργείου, καλούνται οι σχολικές μονάδες της χώρας να αφιερώσουν χρόνο, από τη Δευτέρα 6 Μαρτίου έως και την Παρασκευή 10 Μαρτίου 2023, (δύο ή περισσότερες διδακτικές ώρες με απόφαση του Συλλόγου Διδασκόντων/ουσών) σε δράσεις-συζητήσεις- εκδηλώσεις (π.χ. βιβλιοπαρουσιάσεις, προβολές ταινιών, εικαστικά εργαστήρια, διαδραστικές ομιλίες, κ.α.) με στόχο την ευαισθητοποίηση σε θέματα βίας και σχολικού εκφοβισμού.

Οι ανωτέρω δράσεις θα πραγματοποιηθούν σύμφωνα με τις εκάστοτε ισχύουσες υγειονομικές διατάξεις για την προστασία από τη διάδοση του κορωνοϊού COVID-19 και την υπ’ αρ. Δ1α/Γ.Π.οικ.50908/07-09-2022 Κ.Υ.Α.(Β΄4695).