Γενιά Ζ: Θα υπερνικήσει η προσαρμοστικότητα την ανασφάλεια;

Οι νέοι της Γενιάς Ζ, θα αποτελούν για καιρό σημείο αναφοράς για έναν βασικό λόγο. Γεννήθηκαν στην εποχή του διαδικτύου και δεν έχουν ζήσει κανένα μέρος της ζωής τους χωρίς αυτό. Η ψηφιακή εποχή έχει καθορίσει τη ζωή και την εξέλιξη τους σε όλα τα επίπεδα και σε διαφορετικό βαθμό από τις προηγούμενες γενιές. Ανήκοντας στο μεταίχμιο της γενιάς Ζ με την προηγούμενη γενιά των millennials, διαπιστώνω ότι οι λέξεις που χαρακτηρίζουν τη γενιά μας είναι από τη μια η ανασφάλεια ως νέα “κανονικότητα” και από την άλλη η ευκολία προσαρμογής στα νέα δεδομένα. Τι τελικά θα επικρατήσει έναντι του άλλου;

Συνοπτικά θα αποτύπωνα ότι η Γενιά Ζ σπούδασε μέσα στην οικονομική κρίση, βίωσε τη μεταναστευτική κρίση τόσο ως προς τις εισροές όσο και ως προς τις εκροές ανθρώπινου κεφαλαίου στο εξωτερικό, ολοκλήρωσε τις σπουδές της και βγήκε στην αγορά εργασίας στην πανδημία της Covid-19, ενώ εξελίσσονται η περιβαλλοντική και ενεργειακή κρίση που απαιτούν ολιστική ανταπό-κρίση.

Αγορά εργασίας

Το επαγγελματικό περιβάλλον διαφοροποιεί τη Γενιά Ζ από τις προγενέστερες, καθώς για τους νέους της Ζ, η αναζήτηση της εργασίας καθίσταται δυσκολότερη παρά την υπερεξειδίκευση, τις γνώσεις και τα αυξημένα προσόντα που διαθέτουν σε σχέση με το παρελθόν. Οι εταιρείες γιγαντώνονται και η δυνατότητα να αναπτύξει ένας νέος το επιχειρείν είτε να ασκήσει ελεύθερο επάγγελμα μειώνονται. Παράλληλα, οι εξασφαλίσεις που έχει ένας νέος είναι όλο και λιγότερες καθώς οι ευέλικτες και οι νέες μορφές εργασίας δεν έχουν ένα επαρκές πλαίσιο προστασίας από αυθαιρεσίες. Χαρακτηριστική η περίπτωση του Twitter, όπου απολύθηκαν εντός μισής ώρας οι μισοί εργαζόμενοι του κολοσσού, μετά την εξαγορά της εταιρείας από τον νέο ιδιοκτήτη. Ποιά βεβαιότητα μπορεί να νιώσει ο νέος εργαζόμενος σήμερα;

Από την άλλη, πράγματι ένας νέος αν έχει μια πραγματικά καινοτόμα ιδέα, μπορεί να έχει μια απίστευτη εξέλιξη σε σχέση με το παρελθόν, ωστόσο αυτό δεν αποτελεί τον κανόνα για την πλειο-ψηφία των νέων.

Η εποχή των διεκδικήσεων

Μια ελπιδοφόρα εξέλιξη είναι ότι διανύουμε μια εποχή όπου οι διεκδικήσεις έχουν πάρει νέα μορφή και μπορούν να έχουν αποτέλεσμα στην πραγμάτωση δικαιωμάτων. Η γενιά μας θεωρεί δεδομένη την ισότητα των φύλων και μάχεται υπέρ αυτής όταν καταπατάται. Για έναν νέο της Γενιάς Ζ οι ίσοι όροι εργασίας σε κάθε είδος εργασίας, η συμμετοχή στην εκπαίδευση και η μείωση των διακρίσεων στη βάση της εθνικότητας ή της ταυτότητας του καθενός είναι εκ των ων ουκ άνευ.

Παράλληλα, σήμερα, μεγάλο ποσοστό των νέων τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρωπαϊκή Ένωση, δεν μπορεί να έχει επαρκή πρόσβαση στη στέγαση, δηλαδή να ανταπεξέλθει οικονομικά στα έξοδα μιας κατοικίας. Αυτό που διεκδικεί, συνεπώς, η νέα γενιά είναι ισχυρότερη έμφαση στην κοινωνική πολιτική. Αυτό περιλαμβάνει τη βελτίωση της ποιότητας των θέσεων εργασίας και των μισθών ως κορυφαία προτεραιότητα, καθώς και την εστίαση στο κράτος πρόνοιας, δηλαδή την υγειονομική περίθαλψη, την κοινωνική φροντίδα, την παιδική μέριμνα και την πρόσβαση σε επαρκή στέγαση.

Συναισθηματική και ψυχολογική ευημερία

Μια μεγάλη πρόκληση για τη Γενιά Ζ είναι η αντιμετώπιση προβλημάτων ψυχικής υγείας, τα οποία μπορεί να προέρχονται από την αβεβαιότητα που επικρατεί στην αγορά εργασίας, αλλά και στη σχέση των νέων με την τεχνολογία. Πράγματι, παρατηρούνται αυξημένα ποσοστά εξάρτησης των νέων από τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, γεγονός που τους προκαλεί αυξημένα επίπεδα άγχους. Εντύπωση μου προκάλεσε ένα πρόσφατο άρθρο των NYT για το Luddite Club στην Αμερική, μιας ομάδας νέων λυκείου που προωθεί έναν τρόπο ζωής αυτο-απεξάρτησης από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και την τεχνολογία, οι οποίοι προσπαθούν να βιομηχανοποιήσουν την πρωτοβουλία τους.

Παράλληλα, όπως επιβεβαιώνεται από την έκθεση του ΟΟΣΑ το 2021, η ψυχική υγεία των νέων επιδεινώθηκε δραματικά κατά τη διάρκεια της πανδημίας λόγω των δυσχερειών στην πρόσβαση σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας, των εκτεταμένων επιπτώσεων από το κλείσιμο των σχολείων και την κρίση στην αγορά εργασίας που επηρεάζει δυσανάλογα τους νέους.

Σχέση Γενιάς Ζ με Πολιτική και Συμμετοχή

Όσον αφορά τη συμμετοχή των νέων στα κοινά θεμελιώδης αρχή της φιλελεύθερης δημοκρατίας είναι ο πλουραλισμός, η δυνατότητα δηλαδή της εκπροσώπησης ενός ευρέος φάσματος ιδεών και απόψεων. Ωστόσο, είναι εξίσου σημαντικό να εκπροσωπούνται διακριτές κοινωνικές ομάδες όσο το δυνατόν πιο ισότιμα, ώστε να διασφαλίζεται η επαρκής εκπροσώπηση τους. Μια τέτοια ομάδα είναι η νέα γενιά, η οποία παραγκωνίζεται συχνά από τις παλαιότερες γενιές. Πως άλλωστε θα διαμορφωθεί το μέλλον για τους νέους, αν οι ίδιοι οι νέοι δεν εισακούγονται και δεν έχουν λόγο στις σημερινές αποφάσεις;

Η ανάδειξη των σύγχρονων μορφών δημοκρατικής συμμετοχής, όπως η συμμετοχή των νέων στην κατάρτιση του προϋπολογισμού, ώστε να έχουν λόγο στον προγραμματισμό των μελλοντικών προτεραιοτήτων, καθώς και η επιρροή του διαδικτύου σε κοινωνικά ζητήματα οφείλουν να εδραιωθούν. Ο κίνδυνος των νέων μορφών συμμετοχής είναι η παραπληροφόρηση και η ραγδαία διάδοση ψευδών ειδήσεων, γεγονός που συγχέει την πληροφορία και δυσκολεύει την εξακρίβωση της αλήθειας.

Η γενιά μας βρίσκεται μπροστά σε μεγάλες προκλήσεις όπως αυτές που αναφέρθηκαν. Πολλές φορές αναρωτιόμαστε εάν τελικά μπορούμε να αλλάξουμε τη νοοτροπία των παλαιότερων γενεών και να τους εμφυσήσουμε την αξία της διαγενεακής αλληλεγγύης. Η ανησυχία μας ως προς την κλιματική κρίση παραμένει μείζον θέμα και θα αμβλυνθεί διασφαλίζοντας μια δίκαιη μετάβαση σε ένα “βιώσιμο” μέλλον με τις λιγότερες δυνατές επιπτώσεις από τις ακραίες κλιματικές συνθήκες.

Βασιλική Καραμπούλη, 11/2/ 1996 - Επιστημονική Συνεργάτης του Δικτύου- Εθνική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης