Γιάννης Τσιάντης - Εις Μνήμην

Έφυγε εχθές από την καθημερινότητά μας ο φίλος και συνάδελφος Γιάννης Τσιάντης, εμβληματική μορφή της σύγχρονης Παιδοψυχιατρικής στην Ελλάδα. Καθώς απομακρύνεται, όσοι γνωρίζουμε πόσο μόχθησε για να γίνει καλύτερος και πιο όμορφος ο τόπος, σιγοτραγουδάμε το παλιό άσμα (1793) της ελβετικής φρουράς:

«Η ζωή μας είναι ένα ταξίδι
Μέσα στο Χειμώνα και μέσα στην Νύχτα,
Ψάχνουμε το μονοπάτι μας
Μέσα στον Ουρανό που τίποτα δεν φωτίζει»…

Ο Γιάννης Τσιάντης θρέμμα της ηπειρώτικης γης, προικισμένος με την κουλτούρα και την κοινωνική υπευθυνότητα που διακρίνει αυτόν τον τόπο σπούδασε στην Ιατρική Αθηνών και μετεκπαιδεύτηκε στην ψυχοδυναμική παιδοψυχιατρική στην Μεγάλη Βρετανία κοντά σε σπουδαίους δασκάλους. Εκεί γνώρισε και την μεγάλη μορφή της Ψυχανάλυσης Ντόναλντ Βίνικοτ, ο οποίος πάντα τον ενέπνεε. Επέστρεψε στην πατρίδα γεμάτος πάθος για προσφορά, να εφαρμόσει στην Ελλάδα όσα έμαθε για μια  ψυχοδυναμική παιδοψυχιατρική, ταγμένη να απελευθερώσει το παιδί και τον έφηβο από τις φυλακές του. Ο παιδίατρος και πολιτικός Σπύρος Δοξιάδης, πρωτοπόρος της κοινωνικής παιδιατρικής στην Ελλάδα αντιλήφθηκε τις δυνατότητες του νέου παιδοψυχίατρου και τον συνέδραμε στο έργο του. Από το τίποτα ο Γιάννης Τσιάντης ίδρυσε την παιδοψυχιατρική κλινική στο νοσοκομείο Παίδων «Αγία Σοφία», της οποίας για δεκαετίες διατέλεσε διευθυντής. Εργάστηκε άοκνα για την πρόληψη των ψυχιατρικών διαταραχών και την προαγωγή της ψυχοκοινωνικής υγείας των βρεφών, των νηπίων, των παιδιών και των εφήβων, μέσω των υπηρεσιών της πρωτοβάθμιας περίθαλψης και την καλύτερη παροχή υπηρεσιών που εμπνέονταν από το ψυχαναλυτικό μοντέλο.

Εκεί είχα την χαρά να συνεργαστώ μαζί του για πολλά χρόνια, όταν μου ζήτησε να κάνω εποπτεία στο κλειστό τμήμα της παιδοψυχιατρικής κλινικής, το πρώτο που δημιουργήθηκε στην Ελλάδα. Έδινε στους συνεργάτες του την δυνατότητα να δημιουργήσουν, να σκεφτούν ελεύθερα να χειραφετηθούν ως επαγγελματίες της ψυχικής υγείας. Επετέλεσε πολλές καινοτομίες στο χώρο της Παιδοψυχιατρικής. Η Παιδοψυχιατρική στην Ελλάδα έπαψε να είναι ο φτωχός συγγενής, απέκτησε φωνή που την εκτιμούσαν, την σέβονταν διεθνώς. Υπήρξε επίσης ιδρυτικό μέλος και διετέλεσε πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Ψυχαναλυτικής Ψυχοθεραπείας Παιδιού και Εφήβου, έναν θεσμό που προσέφερε και προσφέρει ανεκτίμητη υπηρεσία στην εκπαίδευση νέων συναδέλφων στην ψυχαναλυτική προσέγγιση αυτού του πεδίου. Έδωσε ώθηση όχι μόνο στην κλινική εργασία αλλά και στην επιστημονική έρευνα των συνεργατών του, με σημαντικές θετικές επιπτώσεις στην δημόσια υγεία. Έντονη ήταν η παρουσία του Γιάννη Τσιάντη και στην διεθνή επιστημονική κοινότητα. Διετέλεσε πρόεδρος του τμήματος ψυχοθεραπείας της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Παιδικής και Εφηβικής Ψυχιατρικής. Ίδρυσε επίσης την Εταιρεία Ψυχοκοινωνικής Υγείας του Παιδιού και του Εφήβου (Ε.Ψ.Υ.Π.Ε) έναν από τους πρώτους φορείς που είχαν ως στόχο την προώθηση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης και την ανάπτυξη του μοντέλου της κοινοτικής φροντίδας της ψυχικής υγείας όχι μόνον του παιδιού και του εφήβου, αλλά και ενηλίκων που στο παρελθόν στοιβάζονταν σε άσυλα. Είχα την χαρά και την τιμή να συνεργαστώ μαζί του και σ’ αυτό το πλαίσιο κάνοντας εποπτεία στον ξενώνα Αριάδνη. 

Κάθε δομή που συνέβαλε να ιδρυθεί αποτέλεσε φυτώριο για την εκπαίδευση εκατοντάδων επαγγελματιών της ψυχικής υγείας (ψυχιάτρους, ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς, εργοθεραπευτές, νοσηλευτές κλπ.) για παιδιά και εφήβους. Τώρα, ο καθένας από το πόστο προσφέρει φροντίδα σε χιλιάδες παιδιά και  εφήβους, όπως και στις οικογένειες τους, τελικά στην ελληνική κοινωνία.

Θεωρώ ότι στη χώρα μας τρεις είναι οι επαγγελματίες της ψυχικής υγείας που πρόσφεραν πολύτιμες υπηρεσίες στην Παιδοψυχιατρική, στην Ψυχιατρική και την Ψυχανάλυση, ιδιαίτερα στο να βγει η ψυχιατρική από την ασυλιακή ιδεολογία που την αλλοτρίωνε. Ο Γιάννης Τσιάντης ήταν ένας από αυτούς. Σήμερα τον αποχαιρετούμε με μεγάλη λύπη καθώς πάει να συναντήσει στην «μεγάλη νύχτα» τους δύο άλλους «φωτισμένους», που ήδη βρίσκονται εκεί: την Άννα Ποταμιάνου και τον Τάκη Σακελλαρόπουλο.

Καλό δρόμο, Γιάννη…