Επιχείρηση «καθαρά χέρια» στα νοσοκομεία

Ιδιαιτέρως χαμηλή φαίνεται ότι είναι η συμμόρφωση των γιατρών και των νοσηλευτών της χώρας μας ως προς τους κανόνες για την υγιεινή των χεριών τους, σύμφωνα με σχετική μελέτη, την οποία διενήργησε ο Εθνικός Οργανισμός Δημοσίας Υγείας (ΕΟΔΥ) σε δέκα νοσοκομεία του ΕΣΥ, με ό,τι μπορεί να συνεπάγεται αυτή η πρακτική για την ανάπτυξη των νοσοκομειακών λοιμώξεων.

Βεβαίως, εντελώς διαφορετική είναι η επίσημη «ανάγνωση» και άποψη εκ μέρους των εκπροσώπων των νοσοκομειακών γιατρών της χώρας μας, όπως προκύπτει, άλλωστε, και από τη σχετική δήλωση του γενικού γραμματέα του Πανελληνίου Ιατρικού Συλλόγου (ΠΙΣ) και διευθυντή οφθαλμίατρου του νοσοκομείου Πολυγύρου Χαλκιδικής, Δημήτρη Βαρνάβα, στην ATHENS VOICE. 

Πάντως, σύμφωνα με την ερμηνεία επί των σχετικών δεδομένων, εκ μέρους των ειδικών του ΕΟΔΥ, η συντριπτική πλειονότητα των γιατρών και των νοσηλευτών της χώρας μας θεωρεί λανθασμένα ότι η χρήση των ειδικών γαντιών μπορεί να λειτουργήσει εναλλακτικά ως προς την αυστηρή και πιστή υγιεινή των χεριών τους, σε όλες τις στιγμές της επαφής τους με τους ασθενείς…

Εντούτοις, οι διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες είναι ξεκάθαρες και υποδεικνύουν ότι η χρήση των ειδικών γαντιών δεν πρέπει, σε καμία περίπτωση, να αντικαθιστά την απολύμανση  των χεριών, όπως αυτή ορίζεται από τις «πέντε στιγμές της υγιεινής των χεριών», του Παγκοσμίου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ).

Αξίζει να σημειωθεί ότι, παγκοσμίως, η εμφάνιση ανεπιθύμητων ενεργειών λόγω παροχής μη ασφαλούς φροντίδας υγείας είναι μία από τις 10 κύριες αιτίες θανάτου και αναπηρίας. Στις χώρες του ΟΟΣΑ εκτιμάται ότι το 15% της συνολικής νοσοκομειακής δραστηριότητας και δαπανών είναι άμεσο αποτέλεσμα αυτών των ανεπιθύμητων ενεργειών, συμπεριλαμβανομένων των νοσοκομειακών λοιμώξεων και της αντοχής στα αντιβιοτικά.

Έτσι, στα 10 μεγάλα νοσοκομεία του ΕΣΥ της χώρας μας, τα οποία ελέγχθηκαν από τον ΕΟΔΥ, βρέθηκε ότι, στο 70% των περιπτώσεων στις οποίες δεν εφαρμόζεται η υγιεινή των χεριών, αυτή αντικαθίσταται, λανθασμένα, από τη χρήση των ειδικών γαντιών…

Υγιεινή χεριών: Οι «πέντε στιγμές» του ΠΟΥ στα 10 νοσοκομεία του ΕΣΥ

1. Πριν από την επαφή́ με τον ασθενή́ (Για πρόληψη μετάδοσης στον ασθενή́) 37.4%
2. Πριν από καθαρό ή άσηπτο χειρισμό (Για πρόληψη μετάδοσης στον ασθενή́) 42.7%
3. Μετά από κίνδυνο έκθεσης σε βιολογικά υγρά του ασθενούς (Για πρόληψη μετάδοσης στον γιατρό́/νοσηλευτή) 61.5%
4. Μετά από την επαφή́ με τον ασθενή́ (Για πρόληψη μετάδοσης στον γιατρό́/νοσηλευτή́ ή άλλο ασθενή) 59.9%
5. Μετά από την επαφή με το άμεσο περιβάλλον του ασθενούς (σκεπάσματα, κρεβάτι, κομοδίνο κ.α.) (Για πρόληψη μετάδοσης στον γιατρό́/νοσηλευτή́ ή άλλο ασθενή) 37.4%

Δημήτρης Βαρνάβας: «Στρεβλή εικόνα να κατηγορούνται οι υγειονομικοί για τις νοσοκομειακές λοιμώξεις»

Σε άλλο μήκος κύματος και χωρίς να παραγνωρίζει την ανάγκη για πιστή και ευλαβική τήρηση των κανόνων υγιεινής εκ μέρους των γιατρών και των νοσηλευτών, κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους στις μονάδες Υγείας, ο γενικός γραμματέας του Πανελληνίου Ιατρικού Συλλόγου (ΠΙΣ), Δημήτρης Βαρνάβας, θεωρεί ότι αποτελεί μία στρεβλή εικόνα για το θέμα να εκλαμβάνονται οι υγειονομικοί ως οι κύριοι υπεύθυνοι για την ανάπτυξη των νοσοκομειακών λοιμώξεων.

Συγκεκριμένα, ο Δημήτρης Βαρνάβας αναφέρει τα εξής στην ATHENS VOICE:

«Σωστές οι διαπιστώσεις του Προέδρου του ΕΟΔΥ, κ. Ζαούτη, για την ανάγκη πλυσίματος των χεριών από γιατρούς και νοσηλευτές στα Νοσοκομεία, διότι αποτρέπουν ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις. Όταν όμως ο επικεφαλής του ΕΟΔΥ, τουτέστιν του Οργανισμού για τη Δημόσια Υγεία, απευθύνεται στην κοινωνία ισχυριζόμενος πως οι ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις προέρχονται σχεδόν αποκλειστικά από υπαιτιότητα του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού, προκαλεί στρεβλές εντυπώσεις, αποσιωπώντας όλα τα υπόλοιπα προβλήματα και τις ευθύνες της κυβέρνησης, καθώς και του υπουργού Υγείας.

»Τα δημόσια Νοσοκομεία βρίσκονται πλέον σε καθεστώς κατάρρευσης. Η πανδημία αποτέλεσε έναν σεισμό που έπληξε καταστροφικά το δημόσιο σύστημα υγείας, ενώ –με τις ευλογίες της κυβέρνησης- ευνόησε τις ιδιωτικές κλινικές και τις διαγνωστικές αλυσίδες. Ήδη το αποψιλωμένο προσωπικό των Νοσοκομείων βρίσκεται σε κατάσταση εργασιακής εξουθένωσης, πράγμα που ο κ. Πλεύρης επιμένει να αγνοεί.

»Είναι γνωστό πως σε τέτοιες καταστάσεις, ακόμη και τα πιο οργανωμένα και εκπαιδευμένα κοινωνικά σύνολα, τείνουν να παραβλέπουν βασικές αρχές που τηρούσαν όλο το προηγούμενο διάστημα. Η πολιτεία οφείλει να ενισχύσει με πολλαπλούς τρόπους το ανθρώπινο δυναμικό που εργάζεται στην υγεία. Αντ' αυτού βλέπουμε τη σημερινή κυβέρνηση να δίνει 5% αύξηση στους μισθούς των γιατρών ΕΣΥ, να κρατά 350 θέσεις χωρίς προκήρυξη ενώ υπάρχει έγκριση και χρηματοδότηση για την προκήρυξη, να εμπαίζει με το ανθυγιεινό επίδομα, από το οποίο εξαιρεί τους γιατρούς.

»Δεν ισχυριζόμαστε πως πρέπει να λυθούν όλα τα προβλήματα ώστε να ληφθούν μέτρα για τις ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις. Δεν είναι όμως δυνατό ορισμένοι να συμπεριφέρονται ως να έχουν λυθεί τα πάντα και το μόνο που απομένει είναι το πλύσιμο των χεριών».

Ποια δημόσια νοσοκομεία έχουν ενταχθεί στο πρόγραμμα

Τα δέκα μεγάλα νοσοκομεία του ΕΣΥ της χώρας μας, τα οποία έχουν ενταχθεί στο πρόγραμμα του ΕΟΔΥ και στα οποία διενεργήθηκε η ως άνω μελέτη, είναι τα εξής:

1. Νοσοκομείο Παίδων Αθηνών «Π. και Α. Κυριακού» (1η ΥΠΕ)
2. Νοσοκομείο Παίδων «Η Αγία Σοφία» (1η ΥΠΕ)
3. Νοσοκομείο Αθηνών «Ο Ευαγγελισμός» (1η ΥΠΕ)
4. Αντικαρκινικό – Ογκολογικό Νοσοκομείο Αθηνών «Άγιος Σάββας» (1η ΥΠΕ)
5. Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο «Αττικόν» (2η ΥΠΕ)
6. Νοσοκομείο «Παπαγεωργίου» Θεσσαλονίκης (3η ΥΠΕ)
7. Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Αλεξανδρούπολης (4η ΥΠΕ)
8. Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Λάρισας (5η ΥΠΕ)
9. Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Πατρών (Ρίου) (6η ΥΠΕ)
10. Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ηρακλείου ΠΑΓΝΗ (7η ΥΠΕ)

Για την ως άνω επιλογή προκρίθηκε η συμμετοχή στο πρόγραμμα εκείνων των νοσοκομείων με τη μεγαλύτερη ανάγκη, βάσει κριτηρίων όπως η δυναμικότητα κλινών, η βαρύτητα των περιστατικών που νοσηλεύουν, οι μονάδες εντατικής θεραπείας, οι ογκολογικές και οι χειρουργικές μονάδες που περιλαμβάνουν, εξασφαλίζοντας, όμως, ταυτόχρονα τη βέλτιστη γεωγραφική κατανομή, ώστε να καλύπτεται κατά το δυνατόν το σύνολο της ελληνικής επικράτειας.

Ήδη έχουν δρομολογηθεί οι διαδικασίες, προκειμένου στα ως άνω δέκα νοσοκομεία του ΕΣΥ να πραγματοποιούνται:

• η συλλογή δεδομένων από τους νοσηλευτές λοιμώξεων, με διαρκείς ελέγχους για την εξασφάλιση της ορθής συλλογής,
• η καταχώρηση σε πραγματικό χρόνο (real-time) των δεδομένων στο σύστημα,
• ο έλεγχος της ποιότητας των δεδομένων,
• η ανάλυσή τους,
• η δημιουργία εκθέσεων προς τις διοικήσεις των νοσοκομείων και προς τις αρμόδιες Υπηρεσίες Υγείας,
• η υλοποίηση εκπαιδευτικών κύκλων του προγράμματος e-learning και η συλλογή δεδομένων μετά την ολοκλήρωση κάθε κύκλου κ.ά.

Συμβάσεις για τη μείωση των ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων σε ιδιωτικές κλινικές

Την ίδια στιγμή, έτοιμη προς υπογραφή από τον υπουργό Υγείας, Θάνο Πλεύρη, είναι ήδη η υπουργική απόφαση, με την οποία θα προσδιορίζονται τα ποιοτικά κριτήρια, βάσει των οποίων θα αποζημιώνονται οι ιδιωτικές κλινικές όλης της χώρας από τον Εθνικό Οργανισμό Παροχής Υπηρεσιών Υγείας (ΕΟΠΥΥ), σύμφωνα με τον βαθμό τήρησης των σχετικών κανόνων για τη μείωση των ποσοστών των ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων, οι οποίες αναπτύσσονται στους χώρους τους.

Με άλλα λόγια, οι ιδιωτικές κλινικές της χώρας μας θα αποζημιώνονται από τον ΕΟΠΥΥ, αναλόγως της τήρησης των κανόνων και αναλόγως της μείωσης των ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων στους χώρους τους, ενώ, εάν τα σχετικά στοιχεία δείχνουν αύξηση των παθογόνων οργανισμών στους χώρους μίας κλινικής, τότε η σύμβαση της εν λόγω κλινικής με τον ΕΟΠΥΥ θα διακόπτεται αυτομάτως.

Σημειώνεται ότι για την κατάρτιση της συγκεκριμένης υπουργικής απόφασης αποφασιστικός ήταν ο ρόλος του προέδρου του Εθνικού Οργανισμού Δημοσίας Υγείας (ΕΟΔΥ), Θεοκλή Ζαούτη.

Στο πλαίσιο αυτό, ο Θάνος Πλεύρης, σε συνεργασία με τον Θεοκλή Ζαούτη, ετοιμάζουν ένα ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης για την αντιμετώπιση των ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων, με την αυστηρή εφαρμογή μέτρων, όπως:

- Την καλύτερη εκπαίδευση του ιατρικού και του νοσηλευτικού προσωπικού, με τη δημιουργία Εθνικού Προγράμματος εκπαίδευσης και κατάρτισης, με διαπίστευση, πάνω στις βασικές αρχές πρόληψης και ελέγχου των ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων και της μικροβιακής αντοχής

- Την ανάπτυξη εθνικού συστήματος για την παρακολούθηση των λοιμώξεων που σχετίζονται με την υγειονομική περίθαλψη, καθώς και συστήματος παρακολούθησης της μικροβιακής αντοχής, που θα παρέχει σε υποδομές υγείας, αρμόδιες τοπικές και εθνικές Αρχές και συνολικά στη χώρα τα δεδομένα που απαιτούνται για τον εντοπισμό των προβληματικών περιοχών, την παρακολούθηση της προόδου των πολιτικών πρόληψης και, τελικά, για την εξάλειψη των λοιμώξεων που σχετίζονται με την υγειονομική περίθαλψη και για τη μείωση της μικροβιακής.

- Την αύξηση των νοσηλευτών λοιμώξεων, με στόχο να υπάρχει τελικά αναλογία ενός (1) νοσηλευτή λοιμώξεων ανά 250 κλίνες, σύμφωνα με τις διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες.

- Την υπογραφή και την έκδοση νέας υπουργικής απόφασης, η οποία θα προσδιορίζει τα κίνητρα για την αυστηρή και πιστή τήρηση των σχετικών με τις ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις πρωτοκόλλων,

- Την εφαρμογή της αξιολόγησης των διοικήσεων όλων των νοσοκομείων του ΕΣΥ της χώρα μας και με βάση τον βαθμό της μείωσης των ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων,

- Την εφαρμογή καθεστώτος διαφάνειας, με την διαρκή ενημέρωση των πολιτών για τα ποσοστά των νοσοκομειακών λοιμώξεων στις κλινικές των δημοσίων νοσοκομείων και των ιδιωτικών θεραπευτηρίων.