Σχόλιο για τον Αντώνη Σαμαρά και την τοποθέτησή του για τον θάνατο του τέως βασιλιά Κωνσταντίνου και την ταφή του ως ιδιώτη.
Η ουσία του -πολιτικού- μηνύματος του πρώην πρωθυπουργού κ. Σαμαρά συμπυκνώνεται σε μια παράγραφο της ανακοίνωσής του για τον θάνατο του τέως βασιλιά: «Ο θάνατος ενός πρώην Ανώτατου Άρχοντα όμως - πέρα από την ανθρώπινη πλευρά - έχει συμβολική σημασία. Δείχνει το πώς οι Έλληνες στέκονται απέναντι στην Ιστορία τους. Οι Δημοκρατίες δεν αποσιωπούν το παρελθόν τους. Μόνο τα αυταρχικά καθεστώτα συνηθίζουν να "σβήνουν φωτογραφίες" και σελίδες ολόκληρες...»
Ας μην γελιόμαστε. Η συζήτηση που γίνεται αυτές τις μέρες με αφορμή τον θάνατο του Κωνσταντίνου δεν αφορά γενικά και αόριστα ένα πολιτειακό ζήτημα που έχει όντως λυθεί οριστικά πριν από 49 χρόνια. Αφορά στους θεσμούς της δημοκρατίας που οικοδομούμε και υπερασπιζόμαστε σήμερα προκειμένου να συνεχίσουμε να γευόμαστε τους καρπούς της σταθερότητας που μας παρέχει στα χρόνια της μεταπολίτευσης. Ιδιαίτερα σε μια περίοδο κατά την οποία ο λαϊκισμός και αυταρχισμός απειλούν να επιβάλουν τους δικούς τους όρους στο παγκόσμιο πολιτικό σκηνικό.
Έχει δίκιο λοιπόν ο κ. Σαμαράς όταν λέει ότι δεν πρέπει οι Δημοκρατίες να αποσιωπούν το παρελθόν τους. Η λήθη είναι ο μεγαλύτερος εχθρός της δημοκρατίας. Η πρόσφατη δραματική περιπέτεια της «Χρυσής Αυγής» αποτελεί το πιο ηχηρό παράδειγμα για τους κινδύνους που παραμονεύουν όταν χαλαρώνει η δημοκρατική επαγρύπνηση και εξασθενεί η μνήμη. Μια μνήμη που σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να αφυπνίζεται επιλεκτικά, ακόμα και σε στιγμές που ο επιβαλλόμενος σεβασμός στον νεκρό συμβάλλει σε μια ευνοϊκή προς αυτόν στάση. Τα ιστορικά γεγονότα της πιο σκοτεινής ίσως μετεμφυλιακής περιόδου της χώρας δεν πρέπει να συμπαρασυρθούν στον ενταφιασμό.
Το 1964 η λαϊκή ετυμηγορία ανέδειξε πρωθυπουργό τον Γεώργιο Παπανδρέου ο οποίος, με ποσοστό 52,7%, εξασφάλισε την εντολή να κυβερνήσει αυτοδύναμα τη χώρα. Την καταλυτική αυτή εντολή δεν σεβάστηκε ο τότε βασιλιάς Κωνσταντίνος και απαίτησε να ορίσει ο ίδιος ως Υπουργό Άμυνας έναν πολιτικό της εμπιστοσύνης του προκειμένου να ελέγχει τις ένοπλες δυνάμεις, με ό,τι μπορούσε να σημαίνει αυτό εκείνη τη κρίσιμη περίοδο. Αφού οδήγησε τον εκλεγμένο πρωθυπουργό σε παραίτηση, επιχείρησε, με διαδοχικές δολοπλοκίες και εκβιασμούς, να σχηματίσει «δική του» κυβέρνηση βυθίζοντας την Ελλάδα στο απόλυτο χάος. Είναι υπεύθυνος για το πραξικόπημα των συνταγματαρχών που ακολούθησε και τη χουντική τραγωδία που βίωσε η Ελλάδα.
Στον δημόσιο διάλογο των ημερών διατυπώνεται από πολλές πλευρές -και από τον κ. Σαμαρά- η άποψη ότι ο τέως βασιλιάς θα έπρεπε να ταφεί με τιμές αρχηγού κράτους. Ωστόσο, οι «τιμές αρχηγού κράτους» δεν αποδίδονται εθιμικά παρά μόνο σε αρχηγούς του κράτους που ετίμησαν και οι ίδιοι την πατρίδα τους κατά την άσκηση των καθηκόντων τους. Ο ίδιος ο πρώην πρωθυπουργός μάλιστα στέκεται στη συμβολική σημασία του γεγονότος του θανάτου του τέως βασιλιά. Τι θα συμβόλιζε όμως η απόδοση τέτοιων τιμών σε έναν άνθρωπο που υπονόμευσε τους στοιχειώδεις δημοκρατικούς κανόνες και ευθύνεται για μια από τις πιο δραματικές ιστορικές περιόδους της χώρας;
Κι όσο για την άποψη ότι δήθεν «σεβάστηκε το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος» ας προσφύγουμε στα αρχεία του Κωνσταντίνου Καραμανλή που αφιερώνει ένα κεφάλαιο στις πυκνές επαφές που είχε ο τέως βασιλιάς και οι άνθρωποί του με αξιωματικούς των ενόπλων δυνάμεων την τριετία ‘75-‘78 προκειμένου να οργανωθεί ένα πραξικόπημα που θα επανέφερε τη βασιλεία. «Τη συνωμοτική αυτή δραστηριότητα», έγραφε ο Καραμανλής, «απέφυγα να τη φέρω στη δημοσιότητα, μολονότι είχα προς τούτο συμφέρον, τόσον από σεβασμό προς τη μνήμη του πατρός του, Παύλου, όσον και για να μη δημιουργηθεί διεθνώς η εντύπωση ότι η Δημοκρατία στην Ελλάδα εξακολουθεί να είναι επισφαλής». Ο Κωνσταντίνος δεν σεβάστηκε την απόφαση για την αποπομπή του παρά μόνο όταν δεν μπορούσε να κάνει αλλιώς.
Επομένως, σε καμιά περίπτωση η Ελλάδα δεν αποσιώπησε το παρελθόν της μη αποτίοντας τιμές αρχηγού κράτους στον εκλιπόντα μονάρχη. Αντιθέτως, το έκανε με απόλυτο σεβασμό στην ιστορία της. Ούτε βέβαια «έσβησε καμιά φωτογραφία ή κάποιες σελίδες» όπως αφήνει να εννοηθεί ο κ. Σαμαράς. Ο τέως βασιλιάς αποτελεί μέρος της ιστορίας της χώρας μας από την οποία ουδείς μπορεί να τον διαγράψει αλλά ούτε και να εξωραΐσει τη διαδρομή του. Θα ενταφιασθεί δίπλα στους τάφους των προγόνων του περιστοιχιζόμενος από τα μέλη της στενής και ευρύτερης βασιλικής οικογένειας, στην οποία ανήκε. Η χώρα θα συνεχίσει να πορεύεται, μέσα από δυσκολίες και προβλήματα, υπερασπιζόμενη σταθερά τις αρχές και τις αξίες της δημοκρατίας.
14°
