Τι σχέση έχει ο κακομαθημένος ακτιβισμός με την παιδεία και το σχολείο;

Πολύς λόγος έγινε την προηγούμενη εβδομάδα για την πρωτοβουλία που συνδιοργανώθηκε από το Thessaloniki Pride, τις οικογένειες «Ουράνιο Τόξο» και φοιτητές από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας για εκδήλωση με τίτλο «Η Drag Queen που έσωσε τα Χριστούγεννα», στην οποία μία drag queen διάβασε παραμύθια σε παιδιά ενός νηπιαγωγείου στη Θεσσαλονίκη. Η εκδήλωση απευθυνόταν σε παιδιά ηλικιών από 3 έως και 13 ετών και βασικός σκοπός των διοργανωτών ήταν να μεταδοθεί στα παιδιά το μήνυμα πως μπορούν να είναι ο εαυτός τους, να δείχνουν όπως θέλουν και, κυρίως, να παίζουν με ό,τι παιχνίδια θέλουν, χωρίς να καταπιέζονται από τα έμφυλα στερεότυπα.

Θύελλα αντιδράσεων και συγκρούσεων προέκυψε μετά από τη συγκεκριμένη πρωτοβουλία, με δημόσιες τοποθετήσεις από πολιτικούς φορείς, εκπροσώπους των κομμάτων, «επαγγελματίες» influencers και τηλεπερσόνες, που έσπευσαν στην πλειονότητά τους να επικροτήσουν την εν λόγω δράση, ως δείγμα φωτισμένου προοδευτισμού που αν και αργοπορημένα επιτέλους κατέφθασε και στη χώρα μας. Η ένθερμη υπεράσπιση εδραζόταν στο επιχείρημα πως είναι καιρός να εξοβελιστούν τα έμφυλα στερεότυπα από τα μυαλά των παιδιών. Αποτελούν κατάλοιπα της πατριαρχίας που καταδυναστεύει μέχρι σήμερα τις δυτικές κοινωνίες, παράγοντας αποκλειστικά άβουλες θυματοποιημένες γυναίκες και κακοποιητικά αρσενικά, με τις μειονότητες να εγκαταλείπονται πάντοτε στο περιθώριο.

Η ιδέα να διαβάζουν drag queens παραμύθια σε παιδιά δεν είναι καινούρια, πρόκειται για μία «μόδα» που έχει καθιερωθεί εδώ και αρκετά χρόνια στο εξωτερικό και κυρίως στην Αμερική, στα πλαίσια κανονικοποίησης της ιδέας του “fluidity”, δηλαδή του ισχυρισμού πως η φύση των ταυτοτήτων φύλου και σεξουαλικού προσανατολισμού είναι απολύτως ρευστή σε όλους τους ανθρώπους ανεξαιρέτως. Για τους υποστηρικτές της θεωρίας πρόκειται για μία υπαρκτή αλλά καλά κρυμμένη στο σκοτάδι συνθήκη, που απλώς δεν είχε έως τώρα έρθει στην επιφάνεια εξαιτίας των έμφυλων στερεοτύπων που αναπαράγει η πατριαρχική δομή των κοινωνιών. Κανείς δεν πρέπει να θεωρείται απολύτως gay ή απολύτως straight, αγόρι ή κορίτσι, όλοι υπάγονται σε ένα ευρύ φάσμα επιμέρους ταυτοτήτων, τις οποίες μπορούν να εναλλάσσουν σε διαφορετικές φάσεις της ζωής τους. Στον χώρο του lifestyle, καλλιτεχνικές διασημότητες παγκόσμιου βεληνεκούς έχουν υπερασπιστεί και προωθήσει τη συγκεκριμένη θεωρία, είτε με λόγια είτε με πράξεις. Ο πασίγνωστος τραγουδιστής Harry Styles προκάλεσε λατρευτική μανία όταν πόζαρε πριν από μερικά χρόνια με φόρεμα για το εξώφυλλο της αμερικανικής Vogue, σε μία κίνηση που χαιρετίστηκε με φαντεζί τίτλους από ψυχαγωγικά ΜΜΕ της Αμερικής, τα οποία έκαναν λόγο για ένα «εμβληματικό» εξώφυλλο, που θα έμενε στην ιστορία. Ο ίδιος ο Styles έχει συνάψει σχέσεις με αρκετές διάσημες γυναίκες, αλλά η εικόνα του αυτή στο εξώφυλλο τον καθιστά όσο straight και cisgender πρέπει, αναδεικνύοντας το ρευστά ανδρόγυνο προφίλ που διαφημίζει πιστά τα τελευταία χρόνια: έχει αποτινάξει από πάνω του τα βαρίδια της τοξικής αρρενωπότητας, αποδεχόμενος και τη θηλυκή του πλευρά, άρα είναι straight σε αποδεκτό βαθμό.

Τι επίδραση θα έχει στα παιδάκια του νηπιαγωγείου η εμπειρία που είχαν; Απολύτως καμία. Θα είναι ένα γεγονός το οποίο δεν θα επηρεάσει κατά κανέναν τρόπο ούτε τη μετέπειτα εφηβική τους αφύπνιση, ούτε τον σεξουαλικό τους προσανατολισμό. Οι άμεσες επευφημίες που ακολούθησαν όμως, με τον βαθμό και την έντασή τους, γεννούν αυτομάτως το ερώτημα του κατά πόσο πιο χρήσιμα θα ήταν αυτά τα ηλεκτρισμένα αντανακλαστικά για άλλα ζητήματα σχετιζόμενα με τον χώρο της εκπαίδευσης ευρύτερα. Ζητήματα που έχουν να κάνουν με την ορθή διδασκαλία της γραμματικής και της ορθογραφίας, την κατανόηση κειμένου, την προώθηση των κλασικών σπουδών, ακόμη και την καθιέρωση της διδασκαλίας της σεξουαλικής αγωγής στον κατάλληλο τόπο και χρόνο. Μαθητές του γυμνασίου και του λυκείου παραλύουν μπροστά στον μακροπερίοδο λόγο και γνωρίζουν μόνο την αργκό των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, δεν διαβάζουν λογοτεχνία, ούτε διαθέτουν το εύρος προσοχής για να το πράξουν. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η εντονότερη συζήτηση που έγινε πρόσφατα για κάποιο θέμα που αφορά τα παιδιά και το σχολικό περιβάλλον, στράφηκε στο αν το μπλε και το ροζ θρέφουν τη Λερναία Ύδρα της πατριαρχίας.

Η παιδεία και ο διαπλαστικός της ρόλος χάνονται έτσι μέσα στον δικαιωματιστικό κυκεώνα της εποχής, σε συζητήσεις και διαφωνίες με μηδενική βαρύτητα. Δεν διατυπώνεται καν μία σοβαρή πρόταση για την καλλιέργεια επίγνωσης της διαφορετικότητας κάθε είδους στο πλαίσιο των μαθημάτων μεγαλύτερων τάξεων, η οποία θα συνδεόταν και με τον σχολικό εκφοβισμό, ίσως τη μεγαλύτερη παθογένεια του ελληνικού σχολείου, που αφήνει στο διάβα της πλήθος από τραυματισμένα παιδιά, ψυχικά και σωματικά. Αντίθετα ο άνευ όρων ιδεολογικός εναγκαλισμός με έναν διασκεδαστή ενηλίκων με βαρύ μακιγιάζ, που βρέθηκε σε μία σχολική αίθουσα για λίγη ώρα, αξίζει τόνους μελάνι και πλήθος δημόσιων τοποθετήσεων ανοιχτομυαλιάς.

Το βέβαιο είναι πως η κατανόηση και ο σεβασμός στη διαφορετικότητα δεν μαθαίνονται μέσα από  πυροτεχνήματα ενός δήθεν πολύχρωμου, κακομαθημένου ακτιβισμού ο οποίος πλέον το μόνο που θέλει κατά βάθος είναι να αποδείξει ότι, ναι, μπορεί να κάνει και αυτό, και όποιος διαφωνεί ή έχει ενδοιασμούς θα χρεωθεί χαρακτηρισμούς που λήγουν σε -φοβικός, ως ένας κοινωνικός παρίας που βαριανασαίνει αφημένος στον πνευματικό βόθρο μίας άλλης εποχής. Η ουσιαστική, αληθινή παιδεία, που έχει ερείσματα σε βάθος χρόνου και συμβάλλει καθοριστικά στη διαμόρφωση χαρακτήρων και στον τρόπο που βλέπει κανείς τον κόσμο, μπορεί εκτός από ορθή γραμματική και μαθηματικές εξισώσεις να καλλιεργήσει και την αγάπη και τον σεβασμό. Αρκεί κανείς να αποφασίσει να της δώσει –επιτέλους– τον χώρο και τα μέσα που της αξίζουν για να ευδοκιμήσει.