Πέθανε ο τέως βασιλιάς Κωνσταντίνος

Ο τέως βασιλιάς Κωνσταντίνος πέθανε σε ηλικία 83 ετών. Σύμφωνα με πληροφορίες, είχε υποστεί οξύ εγκεφαλικό επεισόδιο και νοσηλευόταν στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας. 

Τον περασμένο Νοέμβριο, σε μια σπάνια εμφάνιση, εθεάθη να κάνει βόλτα με καροτσάκι στο κέντρο της Αθήνας, συνοδευόμενος από μέλη της οικογένειας του, αρκετά καταβεβλημένος. Τα τελευταία χρόνια ζούσε στην Ερμιονίδα.

«Έργα και ημέρες» του τέως βασιλιά Κωνσταντίνου

Ο Κωνσταντίνος  ήταν «βασιλέας των Ελλήνων» από το 1964 έως το 1973, όταν με δημοψήφισμα καταργήθηκε η μοναρχία. Με το δημοψήφισμα του 1974 εξέπεσε οριστικά του αξιώματός του,  καθώς οι πολίτες επέλεξαν με ποσοστό 69,2% την Αβασίλευτη Δημοκρατία ως μορφή του πολιτεύματος.

Από το 1967, μετά το αποτυχημένο αντικίνημα κατά της δικτατορίας που οργάνωσε στις 13 Δεκεμβρίου, ζούσε αυτοεξόριστος στην Ιταλία και το Ηνωμένο Βασίλειο, ενώ τα τελευταία χρόνια εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα αφού είχε αποδεχθεί την ετυμηγορία του ελληνικού λαού. Το 1994 του αφαιρέθηκε η ελληνική υπηκοότητα, ενώ το 2003 έλαβε ως αποζημίωση από το ελληνικό κράτος το πόσο των 13,7 εκατ. ευρώ για την απαλλοτρίωση της βασιλικής περιουσίας.

Ως βασιλιάς διαδραμάτισε κρίσιμο ρόλο στα πολιτικά πράγματα, με κομβικής σημασίας γεγονός τη σύγκρουση το 1965 με τον τότε πρωθυπουργό, με αποτέλεσμα την παραίτηση της «λαοπρόβλητης κυβέρνησης» του Γεωργίου Παπανδρέου -τα λεγόμενα Ιουλιανά. Ακολούθησε μια περίοδος έντονης πολιτικής ανωμαλίας, η Αποστασία, και τελικά το πραξικόπημα των συνταγματαρχών στις 21 Απριλίου 1967. Ο Κωνσταντίνος όρκισε την κυβέρνηση που όρισε η χούντα, ενώ όταν απέτυχε το αντικίνημα του 1967, αναγκάστηκε να διαφύγει με την οικογένειά του στο εξωτερικό.

Ποιος ήταν ο τέως βασιλιάς Κωνσταντίνος

Γεννήθηκε στις 2 Ιουνίου 1940 στα Ανάκτορα του Παλαιού Ψυχικού. Γονείς του ήταν ο πρίγκιπας Παύλος, αδελφός και διάδοχος του βασιλιά Γεωργίου Β΄, και η πριγκίπισσα της Ελλάδας, του Αννοβέρου, της Μεγάλης Βρετανίας και της Ιρλανδίας, Φρειδερίκη. Αδελφές του είναι η Σοφία (βασίλισσα της Ισπανίας από το 1975 έως την παραίτηση από το θρόνο  του συζύγου της βασιλιά Χουάν Κάρλος της Ισπανίας, το 2014) και η Ειρήνη. Ήταν παντρεμένος με την Άννα Μαρία, κόρη του βασιλιά της Δανίας Φρειδερίκου, και είχε πέντε παιδιά: την Αλεξία, τον Παύλο, τον Νικόλαο, τη Θεοδώρα και τον Φίλιππο. Είχε συγγενική σχέση με αρκετές βασιλικές οικογένειες, ενώ ήταν δεύτερος ξάδελφος του Βασιλιά Καρόλου Γ’ του Ηνωμένου Βασιλείου και ένας από τους αναδόχους του διαδόχου της Βρετανίας Πρίγκιπα Ουίλιαμ.

Φοίτησε στο Εθνικό Εκπαιδευτήριο Αναβρύτων στο Μαρούσι και παρακολούθησε μαθήματα στις στρατιωτικές σχολές Ευελπίδων, Δοκίμων και Ικάρων και στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Έλαβε τους βαθμούς του ανθυπολοχαγού του Πεζικού, του σημαιοφόρου του Πολεμικού Ναυτικού και του ανθυποσμηναγού. Είχε ασχοληθεί με τον αθλητισμό και είχε λάβει το χρυσό μετάλλιο στην ιστιοπλοΐα στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Ρώμης το 1960.

Η οικογένειά του κατά τις παραμονές της ναζιστικής προέλασης στην Αθήνα, μαζί με την κυβέρνηση και την ηγεσία των Ενόπλων Δυνάμεων της χώρας κατέφυγαν στην Αίγυπτο, όπου και σχημάτισαν τη λεγόμενη «Κυβέρνηση της Αιγύπτου». Επέστρεψαν στην Ελλάδα το 1946 με την παλινόρθωση της μοναρχίας και την επιστροφή του βασιλιά Γεωργίου Β΄.

Ένα χρόνο αργότερα, το 1947, μετά τον αιφνίδιο θάνατο του Γεωργίου Β΄, ο πατέρας του ανέβηκε στον θρόνο και ο Κωνσταντίνος ορίστηκε διάδοχος. Στις 20 Φεβρουαρίου 1964 εξαιτίας της επιδείνωσης της υγείας του βασιλιά Παύλου, ο Κωνσταντίνος ανέλαβε Αντιβασιλέας της Ελλάδας και στις 6 Μαρτίου 1964, όταν ο πατέρας του πέθανε τον διαδέχτηκε στον θρόνο.

Πολιτικές συγκρούσεις

Ο 24χρονος Κωνσταντίνος, αν και δημοφιλής εκείνη την περίοδο, επικρίθηκε ως άπειρος και ότι τελούσε υπό την επιρροή της μητέρας του βασίλισσας Φρειδερίκης. Το καλοκαίρι του 1965 εκδηλώθηκε η πρώτη σοβαρή κρίση της βασιλείας του, καθώς ήθελε να έχει τον τελευταίο λόγο στον διορισμό του υπουργού Εθνικής Άμυνας και της ηγεσίας του στρατεύματος, κάτι που οδήγησε στην σύγκρουση με τον πρωθυπουργό Γεώργιο Παπανδρέου.

Η πολιτική κατάσταση την περίοδο της βασιλείας του Κωνσταντίνου ήταν ιδιαίτερα πολωμένη μεταξύ του πρωθυπουργού και αρχηγού της Ενώσεως Κέντρου Γεωργίου Παπανδρέου και του αρχηγού της Ε.Ρ.Ε. Παναγιώτη Κανελλόπουλου, ο οποίος ουσιαστικά υποκαθιστούσε τον αυτοεξόριστο ιδρυτή του κόμματος Κωνσταντίνο Καραμανλή.

Η σχέση με τη Χούντα

Επί χούντας και αφού εγκατέλειψε την Ελλάδα, ο Κωνσταντίνος επιχείρησε να αποστασιοποιηθεί από τους συνταγματάρχες, ισχυριζόμενος ότι πλαστογράφησαν την υπογραφή του και υποστηρίζοντας ότι είχε εκφράσει την αντίθεσή του, ποζάροντας συνοφρυωμένος στη φωτογραφία της ορκωμοσίας της χουντικής κυβέρνησης. Την ίδια ώρα όμως εξακολουθούσε να εισπράττει τη βασιλική επιχορήγηση, ενώ είχε στείλει και συγχαρητήριο τηλεγράφημα στον Γεώργιο Παπαδόπουλο «επί τη διασώσει» του μετά την αποτυχημένη απόπειρα εναντίον του από τον Αλέκο Παναγούλη. Αργότερα, στον ελληνικό Τύπο δημοσιεύθηκαν αποχαρακτηρισμένες αναφορές Γερμανών και Αμερικανών αξιωματούχων, σύμφωνα με τις οποίες είχε επικοινωνία με τον Παπαδόπουλο προκειμένου να επιστρέψει στην Ελλάδα.

Το δημοψήφισμα καθαίρεσής του

Την 1η Ιουνίου 1973 έπαψε και τυπικά να είναι ο βασιλιάς της Ελλάδας, με τον Παπαδόπουλο να αναλαμβάνει Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Οι πολιτικοί δεν αναγνώρισαν την αλλαγή πολιτεύματος και δεσμεύθηκαν για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος όταν αποκατασταθεί η Δημοκρατία στη χώρα. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής προκήρυξε δημοψήφισμα για τη λύση του πολιτειακού ζητήματος, ενώ απαγορεύθηκε στον Κωνσταντίνο να επιστρέψει στην Ελλάδα μέχρι τη διενέργειά του, στις 8 Δεκεμβρίου 1974. Η αβασίλευτη Δημοκρατία συγκέντρωσε 69,2%, έναντι 30,8%. «Ένα καρκίνωμα αποκόπηκε σήμερα από το σώμα του έθνους» φέρεται να δήλωσε ο Καραμανλής για το αποτέλεσμα.

Ο Κωνσταντίνος απηύθυνε την επομένη της ψηφοφορίας το ακόλουθο μήνυμα: «Έλληνες και Ελληνίδες. Πιστός στη διακήρυξή μου, επαναλαμβάνω ότι προέχει η εθνική ενότητα χάριν της ομαλότητας, της προόδου και της ευημερίας της χώρας και εύχομαι ολόψυχα οι εξελίξεις να δικαιώσουν το αποτέλεσμα που προέκυψε από τη χθεσινή ψηφοφορία».

Οι επισκέψεις του στη χώρα

Μετά το δημοψήφισμα, ο Κωνσταντίνος παρέμεινε στο εξωτερικό, ενώ βρέθηκε στην Ελλάδα για πρώτη φορά τον Φεβρουάριο 1981 για να παρακολουθήσει τη νεκρώσιμη ακολουθία της μητέρας του. Το γεγονός ότι δεν είχε παραιτηθεί από το δικαίωμα να διεκδικήσει τον θρόνο ξανά προκαλούσε πολιτικά «πάθη» επί χρόνια στη χώρα. Πάντως ο ίδιος δεν αμφισβήτησε ευθέως το πολίτευμα, πχ με τη δημιουργία ενός κόμματος.

Η διαμάχη για τη «βασιλική περιουσία»

Είχε ωστόσο διαφορές με το ελληνικό κράτος για την πρώην βασιλική περιουσία που έφθασαν στα δικαστήρια. Το 1992 μετά από συμφωνία μεταφέρθηκε με κοντέινερ η κινητή περιουσία που βρισκόταν στα παλαιά ανάκτορα Τατοΐου, προκαλώντας αντιδράσεις στην κοινή γνώμη.

Το 1993 ο Κωνσταντίνος πραγματοποίησε επίσκεψη στην Ελλάδα, προκαλώντας αναστάτωση και διαμαρτυρίες, ενώ το 1994 η κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου ακύρωσε τη συμφωνία για τη βασιλική περιουσία και του αφαίρεσε την ελληνική ιθαγένεια. Ο Κωνσταντίνος προσέφυγε εκ νέου στην ελληνική δικαιοσύνη καθώς και στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή Δικαιωμάτων του Ανθρώπου που καταδίκασε την Ελλάδα το 2000 και του εκδικάστηκε αποζημίωση ύψους 13,7 εκατ. ευρώ.

Η διαμάχη για το επώνυμο

Άλλη μεγάλη διαφορά με το ελληνικό κράτος ήταν το ζήτημα του ονόματός του. Ο Κωνσταντίνος στο δημόσιο λόγο αναφερόταν ως Γλύξμπουργκ, ενώ ο ίδιος εξακολουθούσε να χρησιμοποιεί τον τίτλο «βασιλιάς Κωνσταντίνος». Όταν του αφαιρέθηκε η ιθαγένεια, έπρεπε να διαθέτει επώνυμο για το διαβατήριό του, ωστόσο εκείνος αρνήθηκε. Το Συμβούλιο της Επικρατείας έκρινε ότι μπορούσε να χρησιμοποιεί την ονομασία «Κωνσταντίνος τέως βασιλεύς των Ελλήνων» ως ταυτότητά του, πάντως εκείνος διέθετε διαβατήριο Δανίας με την ονομασία «Constantine de Grecia».

Η επιστροφή στην Ελλάδα

Μετά τη λήξη της δικαστικής διαμάχης και των διαφόρων αμφισβητήσεων, ο Κωνσταντίνος πύκνωσε τα ταξίδια του στην Ελλάδα και τελικά τα τελευταία χρόνια είχε εγκαταστάθηκε σε μια παραθαλάσσια βίλα στην Ερμιονίδα. Πρόσφατα μετακόμισε στην Αθήνα λόγω των προβλημάτων υγείας που αντιμετώπιζε.