Μία ζωή αδικοχαμένη και μια ζωή καταδικασμένη

Σήμερα, για μια ακόμη φορά, γινόμαστε «τηλεμάρτυρες», ενός συγκλονιστικού γεγονότος. Εκείνου της συμπλοκής μεταξύ ενός 16χρονου Ρομά και ενός αστυνομικού της ΔΙΑΣ. Καλούμαστε ως πολίτες, λογικά αλλά και συναισθηματικά, να κατανοήσουμε την συμπλοκή αυτή ή και να πάρουμε θέση.

Η δυσκολία είναι μεγάλη. Όταν αναλύουμε τις καταστάσεις και τις «υποθέσεις εργασίας», τι θα μπορούσε να γίνει ή τι θα μπορούσε να αποφευχθεί.

Κάθε φυλή, όπως και οι Ρομά, θεωρεί ως ιερό καθήκον της, ως άγραφο νόμο, να προσπαθεί, να διατηρεί διαχρονικά τα ήθη και έθιμά της, σε όποιο σημείο της γης κι αν ζει. Αυτή η ιδιαιτερότητα, εθνοτική και κοινωνικοοικονομικής πολυμορφίας, της δίνει τη δυνατότητα να ξεχωρίζει από την «άλλη» κοινωνία. Εάν αυτή η δυνατότητα, της διατήρησης και σεβασμού των εθνοτικών, φυλετικών διαφορών και της ταυτότητάς τους, δεν μπορούν να διασφαλιστούν διότι τα συστήματα εξουσίας επιλέγουν και επιδιώκουν την περιθωριοποίησή τους, τότε η έκφραση βίας και από τις δυο πλευρές, μπορεί να είναι μονόδρομος. Από την πλευρά των Ρομά για την επιβίωσή τους και από την πλευρά της εξουσίας για την επιβολή της.

Σχετικά με τους Ρομά, και μάλιστα εκείνους που ζουν σε καταυλισμούς, αναδεικνύεται και η ευρύτερη διάσταση του θέματος. Ο φαύλος κύκλος της διαγενεακής φτώχειας σε περιθωριοποιημένους καταυλισμούς Ρομά, αποτελεί σύνθετο φαινόμενο. Ως κοινωνία πρέπει να το κατανοήσουμε και να το επιλύσουμε με διαπολιτιστικές, κοινωνικές προσεγγίσεις και νομοθεσίες.

Η κατάσταση στους καταυλισμούς Ρομά συνιστά παραβίαση των ανθρωπίνων και θεμελιωδών δικαιωμάτων, όπως κατοχυρώνονται στις Συνθήκες της ΕΕ, στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, στον Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Χάρτη, στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού και στο Διεθνές Σύμφωνο για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα, καθώς και των αρχών που αναγνωρίζονται στον Ευρωπαϊκό Πυλώνα Κοινωνικών Δικαιωμάτων.

Τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ έχουν δεσμευτεί να εργαστούν για την εξάλειψη του φαινομένου των αστέγων έως το 2030, υπογράφοντας τη Διακήρυξη της Λισαβόνας του Ιουνίου του 2020 και δημιουργώντας την ευρωπαϊκή πλατφόρμα για την καταπολέμηση του φαινομένου των αστέγων, η οποία αποσκοπεί στην προώθηση πολιτικών που βασίζονται σε μια ανθρωποκεντρική, βασισμένη στη στέγαση και ολοκληρωμένη προσέγγιση.

Είναι σκόπιμο, λοιπόν, να αναφερθούν δύο κυρίως ζητήματα.

Πολλοί καταυλισμοί Ρομά βρίσκονται σε ανασφαλή, επικίνδυνη και παρανόμως κατεχόμενη γη, γεγονός που αποτελεί σημαντικό εμπόδιο για την δημογραφική καταγραφή τους. Σε εθνικό συνεπώς επίπεδο, σε στενή συνεργασία με τις τοπικές και περιφερειακές αρχές, πρέπει να εφαρμοστούν πολιτικές στέγασης και κοινωνικές πολιτικές. Οι Ρομά που ζουν σε καταυλισμούς θα πρέπει να έχουν πρόσβαση σε στέγη που να είναι αξιοπρεπής, προσβάσιμη, οικονομικά προσιτή, περιβαλλοντικά ασφαλής, υγιεινή.

Η κοινωνική στέγαση θα μπορούσε να περιλαμβάνει και τους Ρομά που εγκαταλείπουν τους καταυλισμούς, παράλληλα με εφαρμογή κοινωνικών υπηρεσιών, επιτόπιας κοινωνικής εργασίας αλλά και της δυνατότητας χρηματοδότησης τους, όπως μέσω μικροδανείων.

Παράλληλα, υπάρχει ανάγκη οι αστυνομικές δυνάμεις να αναγνωρίζουν τις ειδικές συνθήκες που βιώνουν οι Ρομά. Η κάθε κυβέρνηση να παράσχει κατάρτιση στις αστυνομικές δυνάμεις για την καταπολέμηση των διακρίσεων και της ενοχοποίησης των Ρομά, τόσο στο εσωτερικό τους όσο και στην πλειονότητα του πληθυσμού. Να διερευνηθούν αυστηρά τα περιστατικά κακοποίησης από την αστυνομία, ώστε να διασφαλιστεί ότι δεν υπάρχει ατιμωρησία για τη βία, τα μέτρα εκφοβισμού και την κακομεταχείριση εις βάρος ατόμων ή κοινοτήτων Ρομά. Να αντιμετωπίσουν την ανεπαρκή πρόσβαση των Ρομά στη δικαιοσύνη.

Στην χώρα μας δυστυχώς τα θέματα της ασφάλειας αντιμετωπίζονται περιστασιακά. 

Πριν από δύο χρόνια έγιναν περίπου 1.000 προσλήψεις ειδικών φρουρών, οι οποίοι στην πλειοψηφία τους τοποθετηθήκαν απευθείας στην ομάδα ΔΙΑΣ. Πολίτες, νέοι άνθρωποι που κλήθηκαν μέσα σε ένα μήνα να γίνουν αστυνομικοί…

Επίσης, οι αστυνομικοί για την ικανότητά τους να φέρουν όπλο, αξιολογούνται κάθε πέντε (5) χρόνια από ειδικό ψυχολόγο. Όταν εκείνοι, καθημερινά βρίσκονται μπροστά σε κινδύνους και καταστάσεις που πρέπει άμεσα να διαχειριστούν. Που επιβαρύνουν όμως, συνεχώς τη ψυχολογική τους συμπεριφορά και την κρίση τους. Η επίσημη πρακτική σήμερα, στο ενδιάμεσο της πενταετούς αξιολόγησης τους είναι, «αν δείτε κάτι περίεργο σε συνάδελφό σας, ενημερώστε μας»…

Επίσης, οι μισθοί των αστυνομικών, δεν επανήλθαν στα επίπεδα εκείνων προ κρίσης, όπως υπήρχε άλλωστε και η δέσμευση. Ανακοινώθηκε από την κυβέρνηση ένα κατ’ αποκοπή ποσό 600 ευρώ, προεκλογικού τύπου. Ποσό που όμως θα φορολογηθεί αλλά και θα δοθεί για να πληρωθεί το ρεύμα και το «καλάθι του νοικοκυριού». Φυσικά, να ξεκαθαριστεί ότι ο μισθός δεν καθορίζει την συμπεριφορά των αστυνομικών, αλλά η εκπαίδευσή τους και η ένταξή τους σε ένα ολοκληρωμένο σύστημα ασφάλειας των πολιτών.

Σε μια περίοδο όπου η φοβικότητα και η ανασφάλεια εντείνονται λόγω των συνεχών κρίσεων, καλούμαστε να αφήσουμε πίσω πολιτικές που είναι υπεύθυνες για κάθε λογική και συμπεριφορές, ρητορικής μίσους.

Οφείλουμε να ενισχύσουμε πολιτικές για τη φυλετική ισότητα, να αναπτύξουμε αποτελεσματικά και φιλόδοξα εθνικά σχέδια κατά του ρατσισμού και των φυλετικών διακρίσεων.