Σπίτι από δεύτερο χέρι. Δεν αγοράζουμε έπιπλα όπως παλιά, είναι γεγονός

H φράση «χρειάζομαι καινούργιο σαλόνι» δεν ακούγεται πια, ακόμα κι όταν κάποιος χρειάζεται ιντίντ καινούργιο σαλόνι: το «σαλόνι» δεν αγοράζεται συνολικά, δηλαδή ένας ή δύο καναπέδες, δύο πολυθρόνες, ένα ή δύο σκαμπό, ένα ή δύο τραπεζάκια του καφέ, κι ένα ή δύο γωνιακά τραπεζάκια. Οι καιροί έχουν αλλάξει, το κομπλέ σαλόνι μας φαίνεται παλιακό, ίσως με το σκεπτικό «όσα δεν φτάνει η αλεπού»… κι αν το έχουμε σπίτι μας αυτό το σαλόνι με όλα του τα σεπρεπέ, είναι επειδή το αγοράσαμε ή το κληρονομήσαμε πριν τριάντα χρόνια τουλάχιστον. Σήμερα, αν χαλάσει ο καναπές π.χ. ψάχνουμε μόνο για καναπέ, σόλο. Το ίδιο και για τις πολυθρόνες, τα σκαμπό και τα τραπεζάκια. Στα περισσότερα σπίτια πια, σχεδόν τίποτα δεν είναι ασορτί. Το ύφος «jumble sale» ή «garage sale», το οποίο στην Ελλάδα αποκαλούμε «ό,τι να ’ναι», τα έπιπλα διαφορετικού είδους συγκεντρωμένα σε ένα χώρο, είναι η τελευταία λέξη της μόδας στην εσωτερική διακόσμηση – και δεν το λέω επειδή μου αρέσει αυτού του είδους η αισθητική, παρόλο που μου αρέσει πράγματι, το λένε αυτοί που ξέρουν από τέτοια και τους αντιγράφω γιατί δεν ξέρω από τέτοια. Ξέρω τι γίνεται γύρω μου, στα σπίτια φίλων και γνωστών, ακόμα και σε υπέροχα φωτογραφημένα σπίτια που βλέπω σε σάιτ ή σε περιοδικά. Έχω προσέξει ότι τα «κομμάτια με ενδιαφέρον» μοιάζουν γιαγιαδέξ, και όταν δεν είναι αυθεντικές κληρονομιές από αριστοκρατικές γιαγιάδες, τότε έχουν αγοραστεί σε παλαιοπωλεία, αντικερί, παλιατζίδικα, παζάρια και σε σάιτ με έπιπλα δεύτερο χέρι, μπορεί και τρίτο ή τέταρτο. Στην δεκαετία του '90 είχα εντυπωσιαστεί με τον Μάριο Βουτσινά, που έκανε πρώτος εικαστικές παρεμβάσεις σε αρχαία έπιπλα με επιτυχία, κι εξακολουθώ να εντυπωσιάζομαι, όπως και με τις εμπνευσμένες αναπαλαιώσεις (επίπλων) της Έλσας Κοππάση.

Οι μόδες, τόσο στα ρούχα όσο και στη διακόσμηση, ακολουθούν τους ρυθμούς της κάθε εποχής, προσαρμόζονται στις συνθήκες, δεν είναι ξεκούδουνες ούτε δημιουργούνται σε κενό αέρος. Η μόδα των επίπλων από δεύτερο, τρίτο κ.λπ. χέρι, η επιστροφή της αντίκας, έχει να κάνει με το παγκόσμιο στρίμωγμα, με τις οικονομικές δυσκολίες που σφίγγουν την Ευρώπη και όχι μόνον αυτήν. Από την Ευρώπη ξεκινάνε συνήθως οι μόδες, και από την Αμερική, που επίσης κοπανιέται αλύπητα τα τελευταία χρόνια. Ευρώπη και Αμερική άρχισαν να «αναζητούν τις ρίζες τους», δηλαδή να ψάχνουν παλιά έπιπλα σε αποθήκες και παλιατζίδικα. Στην Ελλάδα το κάναμε ήδη αυτό (είχαμε μια δυσκολία να ξεφορτωθούμε την κομόδα της γιαγιάς…) αλλά ορίστε που έχουμε χρυσώσει την Πλατεία Αβησσυνίας, την περιοχή της Ελλάδας με τους πιο μπλαζέ πωλητές παλιατσαρίας – με το ζόρι γυρίζουν να σε κοιτάξουν, γιατί αν δεν αγοράσεις εσύ το μαύρο κοντοπόδαρο κομοδινάκι, θα βρεθούνε άλλοι δέκα να το πάρουνε, οπότε δεν έχουν λόγο να ασχοληθούνε, ως ειδικότητα είναι στα πολύ πάνω τους και το ξέρουν. Υπάρχουν άλλα, πιο οικονομικά μέρη να βρει κανείς σήμερα μεταχειρισμένα έπιπλα – μέχρι και στο market place του Facebook κρύβονται μικρές και μεγάλες ευκαιρίες. Το παλιό έπιπλο «με ιστορία», ακόμα κι όταν δεν είναι η δική σου ή της οικογένειάς σου, έχει ζήτηση. Την έχει επειδή είναι ιδιαίτερο αν και λίγο καραβοτσακισμένο, γιατί κατά τα άλλα είναι ντούρο, δύο μεντεσέδες χρειάζεται στα πορτάκια κι όξω απ’ την πόρτα.

Το μεταχειρισμένο έπιπλο προϋποθέτει ένα τουλάχιστον χέρι που πιάνει, με άλλα λόγια να πιάνει το χέρι σου. Να βρίσκεις λύσεις που δεν τις έχει το Γκουγκλ, να κάνεις θαύματα με ηλεκτρική ταινία, χρωματιστό μαρκαδόρο, λούστρο και μπογιές αναπαλαίωσης. Ιδανικά, και με κοπτοραπτική, γιατί τα υφάσματα παίζει να είναι φαγωμένα, τα μπράτσα του καναπέ λιωμένα, και ήδη με πιάνει κατάθλιψη όταν τα σκέφτομαι όλα αυτά. Όχι ότι νοσταλγώ εποχές που μπαίναμε στα επιπλάδικα και αγοράζαμε τα πάντα όλα πανέτοιμα (ούτε καν σε κομμάτια και θρύψαλα για συναρμολόγηση!), πάνε αυτές οι εποχές, και τα έπιπλα τελικά δεν ήταν σπουδαία. Ορίστε που τα αρχαία γιαγιαδέξ έπιπλα κρατάνε καλύτερα, επειδή είναι λεβέντικα και φτιαγμένα από κανονικό ξύλο, όχι παίζουμε… απλώς θα ήθελα να έβγαινε ένα πρόθυμο τζίνι το οποίο να λουστράριζε, έβαφε, σενιάριζε, βίδωνε, κόλλαγε και γενικά μερεμέτιζε τις παλιατσαρίες μέχρι να γίνουν λαμπίκο.

Επειδή το τζίνι έχει άλλες δουλειές, έβαψα με καφέ μαρκαδόρο ένα σημείο όπου ήταν χτυπημένο το ξύλο σε μια κουνιστή πολυθρόνα (που λόγω χτυπήματος, την αγόρασα κοψοχρονιά). Μετά πέρασα το σημείο με λούστρο… και η αλήθεια είναι ότι δεν είχα λούστρο, είχα όμως όζα, μανό, διαφανές βερνίκι νυχιών που έκανε πολύ καλή δουλειά. Έναν καλόγερο που του έλειπε ρουλεμάν, τον κόλλησα με ταινία – ούτε που φαίνεται, κι όταν αρχίσει να γέρνει θα αλλάξω την ταινία, αλλά γενικά οι μονωτικές ταινίες κρατάνε τουλάχιστον ένα χρόνο, οπότε δεν σκάω. Το λάδι για ξύλα κάνει θαύματα σε σκασμένα, τι άλλο, ξύλα. Και οι μπογιές αναπαλαίωσης, λίγο να εκπαιδευτείς, είναι άψογες, εκτός από οικολογικές. Μπορεί να εκπαιδευτεί κανείς στα σεμινάρια/δημιουργικά εργαστήρια αναπαλαίωσης επίπλων που οργανώνει η Έλσα Κοππάση στο «Woodpicker», με τις περίφημες μπογιές κιμωλίας, που στεγνώνουν σε 20’ και πιάνουν σε όλα τα υλικά. Κατά την Έλσα, «η ανακύκλωση των επίπλων είναι πράξη ευθύνης σε ένα κόσμο που ότι χαλάει το πετάει, αντικείμενα, σχέσεις, ανθρώπους. Με την ανακύκλωση ανοίγεις την πόρτα της δημιουργικότητας, του σεβασμού, της ομορφιάς, της οικονομίας, της συνέχειας, της μνήμης».

Τα παλιά έπιπλα δεν είναι μόνο πιο οικονομικά, είναι καλύτερα για το περιβάλλον – αντί να καταλήξουν σε σκουπιδότοπους, ζούνε μια δεύτερη ή τρίτη ζωή στα χέρια μας. Τα οποία χέρια μας, ακόμα κι αν δεν έπιαναν παλιότερα, τώρα πιάνουν, ορίστε που είδαν και απόειδαν, μέχρι που έμαθαν, ως χέρια, να κάνουν σχεδόν τα πάντα, το ένα με το άλλο…

Υπάρχουν πολλά παλαιοπωλεία στην Αθήνα. Ενδεικτικά κάποιες διευθύνσεις που έχουν ενδιαφέρον:

• «Το Παζάρι» στον Ελαιώνα, Αγίας Άννης 30, Αιγάλεω, κάθε Σάββατο από τις 7.00 π.μ.
• «Το σπίτι της γιαγιάς», Σέρβιων 5, Βοτανικός, 2105201175
• «Παλιοσυνήθειες», Υδρας 10, Μοσχάτο, 2104811600
• «Woodpicker», Βουλής 41, 2103224279