Μια Κυριακή στo κτήμα Αρότρια με τη Μέριλιν

Το ραντεβού μας ήταν στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Ερέτριας, μας έκαναν σήμα να τις ακολουθήσουμε στον φιδωτό ανηφορικό δρόμο μέχρι το κτήμα. Όσοι αγαπούν τα ζώα έχουν μια γενναιοδωρία και με τους ανθρώπους, το είχα νιώσει από την πρώτη στιγμή με τη Βίκυ και τη Μαργαρίτα, εκείνη την Κυριακή όμως ανυπομονούσα να γνωρίσω τη Μέριλιν, τη Λευκή, τη Γούπι και τα άλλα ζωάκια και να δω από κοντά τις καλλιέργειες με τα λαχανικά που φέρνουν μέχρι την πόρτα μας στην Αθήνα. Για τους φίλους τους στο Facebook και τους πελάτες της Αρότριας (αρχαία ονομασία της Ερέτριας), οι αναρτήσεις που ανεβάζει η Βίκυ από τη ζωή στο κτήμα είναι μια όαση: μια φωτογραφία με το άνθος του αρακά που μόλις αρχίσει να δένει τον καρπό, το φρεσκοοργωμένο κτήμα έτοιμο να φυτευτεί, το μάζεμα των ελιών και η πρώτη δοκιμή στο ελαιοτριβείο που δέχονται συγχαρητήρια για το έξτρα παρθένο λάδι τους για την εξαιρετική του ποιότητα. «Είμαστε ικανοποιημένες και χαρούμενες. Το βραδινό θα είναι μαρούλι σαλάτα, αυγά τηγανητά και ψωμό με λάδι και ρίγανη. Ας ξεκουραστούμε τώρα».

Και βέβαια τις φωτογραφίες με τα ζώα. Η Αρότρια είναι μια κιβωτός με (παραγωγικά) ζώα, ζητάω στη Βίκυ να μας τα συστήσει με τη σειρά που τα πήραν. Πρώτα ήρθαν τα δύο πρόβατα, η Μπέτυ και η Μπέβερλυ, μετά οι κότες, ακολούθησαν οι δύο κατσίκες, η Γούπι και η Τζέιν, μετά η γαϊδουρίνα η Λευκή και η σταρ του κτήματος Μέριλιν, τελευταίες οι δύο χήνες, και μία καινούργια κατσίκα η Κατερίνα, πολλά γατάκια, ο Χόρχε το κουτάβι που το μάζεψαν στα σκουπίδια, ένα κουνέλι κι ένας κόκορας, που τον θυμάμαι σε μια φωτογραφία να κάθεται πάνω στην ξαπλωμένη Μέρυλιν. «Στην πραγματικότητα» λέει η Μαργαρίτα, «η Βίκυ θα ήθελε να είναι στην Αφρική και να έχει έναν ιπποπόταμο, έναν ρινόκερο και έναν ελέφαντα, οπότε ό,τι βρίκσει εδώ το παίρνει».

Πηγαίνουμε έξω από τα μαντριά τους. «Συνήθως κοιμούνται τα τρία πρόβατα μαζί, τα δύο κατσίκια με τη Λευκή, και η Μέριλιν όπου βρει, με τις κότες, τα γατιά... Τον χειμώνα μπορείς να τα βρεις και όλα μαζί στο μεγάλο μαντρί για να είναι πιο ζεστά». Η Βίκυ τους δίνει τριφύλλι, τα αφήνουμε να φάνε και πάμε στο κομμάτι του κτήματος που καλλιεργούν.

Η Αρότρια, ένα success story βιολογικής καλλιέργειας

Η Βίκυ Καπουτσή εργαζόταν ως μαγείρισσα και η Μαργαρίτα Ζαχαριάδου είναι γνωστή και πολύ καλή μεταφράστρια. Πώς έγιναν αγρότισσες δύο αστές Αθηναίες;

Η απόφασή τους να φτιάξουν μια φάρμα που παράγει φρέσκα βιολογικά προϊόντα ήρθε σταδιακά. «Δεν είπαμε θέλουμε να αλλάξουμε ζωή, ούτε κάναμε κάποια επανάσταση, μας άρεσε να περνάμε όλο και περισσότερο χρόνο στο εξοχικό στην Ερέτρια. Αν υπάρχει μια στιγμή απόφασης, ήταν όταν ξεχορταριάσαμε το παρατημένο μποστάνι των γονιών μου, όταν το είδα καθαρό και μου φάνηκε σαν λευκή σελίδα, σαν να μου έλεγε, κάνε με κάτι» λέει η Μαργαρίτα και η Βίκυ συμπληρώνει: «Βάλαμε πράγματα στο μποστάνι, φάγαμε πράγματα από το μποστάνι, φάγανε οι φίλοι μας κι οι δικοί μας, και ήταν πάρα πολύ ωραία. Κάναμε λοιπόν το ίδιο σε μεγαλύτερη κλίμακα και αρχίσαμε να τα πουλάμε, νοικιάσαμε αυτό εδώ το κτήμα, ένα ακόμα κοντά στη θάλασσα, και ένα τρίτο στον δρόμο για Χιλιαδού που εκεί καλλιεργούμε μόνο ρεβύθια», τα ρεβίθια τους είναι περιζήτητα. Η Βίκυ επιπλέον άρχισε να φτιάχνει και τις συσκευασίες της, ελιές, σάλτσες, μουστάρδες, τουρσιά, πατέ, χυλοπίτες, ξίδια, πελτέ, όλα ευφάνταστα και πεντανόστιμα.

Από εκείνο το πρώτο μποστάνι ξεκίνησε η Αρότρια: από τη χαρά τού να δημιουργείς κάτι από έναν σπόρο και να είναι τόσο ωραίο που να θέλεις να το μοιραστείς και με άλλους. Η Μαργαρίτα ανέλαβε το κομμάτι του διαβάσματος, έκανε έρευνα στο διαδίκτυο, παρήγγειλε ξένα βιβλία και άλλα που της έδωσαν οι γεωπόνοι φίλοι της, έκανε ένα ταχύρρυθμο Γεωπονικής, όπως λέει αστειευόμενη. «Ξαφνικά η Χημεία απέκτησε νόημα. Όλο αυτό είχε σαφή πρακτική εφαρμογή και ήταν τρομερά ενδιαφέρον, είχε πλάκα, και έχει να κάνει με φαγητό, φανταστικό πράγμα!»

Ο ενθουσιασμός με τον οποίο μου μιλάει κάνει να μοιάζει ακόμα πιο ξεχωριστό αυτό που έκαναν. Πήραν το ρίσκο να πειραματιστούν και να στήσουν μια ζωή από την αρχή, όπως τη φαντάζονταν, μέρα με τη μέρα. Και με πόσες δυσκολίες. Θυμάμαι τις αναρτήσεις τους μετά από χιόνια, κατακλυσμούς ή καύσωνες, όταν αντικρίζουν τις απώλειες, με την αγωνία πάντα αν τα ζώα είναι καλά. «Το να παρακολουθούμε τον καιρό και να προετοιμαζόμαστε είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας».

Η πιο μεγάλη σας καταστροφή; «Όταν μια μεγάλη βροχή πρόπερσι μας σάπισε τον αρακά». Η χασούρα είναι μεγαλύτερη από αυτή που φαντάζεται κανείς. «Είναι ο σπόρος, ειδικά ο αρακάς είναι ακριβός, τα μεροκάματα για να ετοιμάσουν το χωράφι και για τη σπορά, ο χρόνος που το φυτό έχει δεσμεύσει το χωράφι, ο χρόνος συνολικά που έχουμε επενδύσει, το νερό και το ηλεκτρικό για πότισμα από τη γεώτρηση…» Και είναι και που τα έχουν δει να μεγαλώνουν. Πώς αντιμετωπίζεται αυτό ψυχολογικά; «Μας πήρε καιρό να το καταλάβουμε, στην αρχή σκάγαμε… Δεν μπορείς να κάνεις αυτή τη δουλειά αν δεν έχεις στο μυαλό σου ότι μπορεί να σουκαταστραφεί η σοδειά, το παίρνεις απόφαση από την αρχή».

Χώμα, νερό και αγάπη

Η καθημερινότητα της Βίκυς χωρίζεται στις δουλειές που έχει στο χωράφι και στις δουλειές του σπιτιού, η μέρα της ξεκινά νωρίς στο κτήμα για να φροντίσει τις καλλιέργειες και τα ζώα. Οι αγροτικές εργασίες είναι σωματικά απαιτητικές, «μερικές φορές δουλεύω από το πρωί μέχρι το βράδυ, όταν το απαιτούν οι δουλειές». Την ίδια στιγμή χρειάζεται αυξημένη εγρήγορση και παρατηρητικότητα: «Πρέπει να έχεις διαρκώς τον νου σου, τι δεν πάει καλά με κάποια φυτά, ή γιατί μοιάζει φουσκωμένη η κοιλιά ενός προβάτου, να αναγνωρίζεις το πρόβλημα και να επεμβαίνεις άμεσα».

Επιθεωρούμε το κομμάτι που έχουν φυτέψει μαρούλια, μπρόκολα, κουνουπίδια, λάχανα και λαχανίδες. Δίπλα ένα κομμάτι οργωμένης γης και στο βάθος οι πατάτες. Έχοντας δοκιμάσει τα κηπευτικά μπορώ να βεβαιώσω ότι είναι πολύ νόστιμα. Γιατί; «Κατά κύριο λόγο επειδή δεν χρησιμοποιούμε φυτοφάρμακα, ούτε τα βιολογικά, τα οποία βέβαια δεν είναι επικίνδυνα, εμείς όμως τα αποφεύγουμε. Αυτό σημαίνει ότι έχουμε πολλή φύρα, είναι όμως συνειδητό. Και το χαίρονται οι πελάτες μας γιατί δεν το βρίσκεις εύκολα, είναι αυτό που αμς ξεχωρίζει από τους άλλους» λέει η Βίκυ.

«Τα φυτά μεγαλώνουν με την ησυχία τους και αυτό επηρεάζει τη γεύση» συμπληρώνει η Μαργαρίτα. Χρησιμοποιούν μόνο κοπριά, την οποία παίρνουν από τα ζώα, και όταν τα κόψουν φέρνουν τα ζώα να φάνε ό,τι έχει απομείνει για να οργώσουν και να φυτέψουν ξανά. Στην Αρότρια, οι εργασίες της ζωής κάνουν τον κύκλο τους.

Μου εξηγούν πως στις καλλιέργειες χρησιμοποιούνται συνήθως ορμόνες και πολλά λιπάσματα ώστε τα φυτά να μεγαλώνουν γρήγορα, να αποδίδουν το μέγιστο δυνατό και ο καλλιεργητής να προλαβαίνει να κάνει και δεύτερη σοδειά αντί για μία, άρα να έχει μεγαλύτερο κέρδος. Κι επίσης στην Αρότρια, αν βάλουν σε ένα μέρος πατάτες, τον επόμενο χρόνο θα βάλουν μπρόκολα γιατί το χώμα θα το έχουν εξαντλήσει. «Όταν βλέπεις στα ίδια χωράφια να βάζουν συνέχεια τα ίδια φυτά, και βλέπεις ότι μέσα σε ένα μήνα, τα έχουν σπείρει, φυτρώσει, βγάλει, φάει και ξαναφυτέψει, κάτι δεν πάει καλά».

Βγάζουμε ένα φυτό να δούμε πόσο μεγάλες είναι οι πατάτες, είναι τώρα δύο μηνών, χρειάζονται συνολικά τέσσερις μήνες μέχρι να γίνουν. Μετά πρέπει να αφήσουν το χώμα ελεύθερο άλλους τέσσερις μήνες και να ξαναβάλουν το τελευταίο 4μηνο. «Ο μόνος τρόπος να βάλεις τρεις φόρες πατάτες τον χρόνο είναι να πλακώσεις το χώμα στα φάρμακα ώστε να έχει το φυτό να φάει για να μεγαλώσει. Και αν το πουσάρεις με λιπάσματα θα θέλουν 3 μήνες αντί για τέσσερις, οπότε θα έχεις 4 σοδειές το χρόνο. Διπλάσια παραγωγή, διπλάσια έσοδα».

«Εξακολουθώ να πιστεύω ότι η μαζική παραγωγή επιτρέπει σε εμάς τους μικρούς να υπάρχουμε, καλύπτοντας τις ανάγκες αυτών που θέλουν κάτι εξτρά» λέει η Μαργαρίτα. Ακούγεται ελιτίστικο, αλλά έχει να κάνει με τους νόμους της προσφοράς και της ζήτησης. «Για αυτό σου λέμε ότι δεν μας ενδιαφέρει να γίνουμε μελοπαραγωγοί, θέλουμε να μπορούμε να προσφέρουμε σε λίγους και καλούς. Δεν μπορούμε να παράγουμε δύο τόνους ρεβίθια, θέλουμε 200. Έχει περισσότερη πλάκα έτσι. Δεν μας ενδιαφέρει να βγάλουμε λεφτά, θέλουμε πρωτίστως τρώμε εμείς, τα αδέρφια μας, η οικογένεια μας. Το ίδιο ισχύει και για τους πελάτες μας, αν το φάμε εμείς και δεν είναι νόστιμο δεν θα το φάνε ούτε αυτοί» συμπληρώνει η Βίκυ.

«Οι περισσότεροι από όσους κάνουν διαμονή στην Αθήνα αισθάνονται σαν να έχουν έναν δικό τους άνθρωπο στο χωριό που τους φέρνει κάθε τόσο λαχανικά και καλούδια. Αυτό δεν το αλλάζουμε με τίποτα».

Μια παράξενη ζωοοικογένεια
Τα ζώα είναι έτοιμα να βγουν, πάμε στα μαντριά και η Βίκυ τους ανοίγει την πόρτα. Βγαίνουν η Γούπι και η Τζέιν και μετά η Λευκή, τη χαϊδεύω και βάζει τη μουσούδα της στη μασχάλη μου.

Όσο για τη Μέριλιν, είναι απασχολημένη με τον φαγητό της. Και όχι μόνο. Είναι τσακωμένη με τη Λευκή, τη ζηλεύει επειδή τρώει διαφορετικό φαγητό.

«Μέριλιν, κοριτσάκι μου, θα καθίσεις να σε βγάλει μια φωτογραφία, θα της πει ένα γεια; Γιατί δεν βγαίνεις έξω; Είσαι κουρασμένη; Ε αγάπη μου; Γιατί; Έλα και θα σου δώσω ψωμάκι… Δείξε τα όμορφα μάτια σου…» την καλοπιάνει η Βίκυ.

«Τη Λευκή τη μεγάλωσε η Γούπι. Και τη Μέριλιν τη μεγάλωσε η Λευκή».

Τι εννοείς;

«Την είχε από δίπλα, όσο μεγάλωνε. Της κάνανε μπούλινγκ τα πρόβατα».

Μας κάνει τη χάρη και βγαίνει, επιτέλους, και πηγαίνει να βρει τη Λευκή που μασουλάει χορτάρι.

Μου αφηγούνται την ιστορία της. «Μια μέρα μου είπε η Μαργαρίτα να πάρουμε ένα γουρούνι, το ίδιο απόγευμα πήγαμε σε μία φάρμα κοντά στη Στενή, το ραντεβού μας ήταν έξω από το σφαγείο. Φτάνει ο άνθρωπος με ένα φορτηγό και βγάζει από την καρότσα τη Μέριλιν κρατώντας της ανάποδα από το ένα πόδι. Τη βάζουμε στο χαρτόκουτο που είχαμε φέρει, φοβισμένη, σε μία ώρα πήγαινε για σφάξιμο. Το φοβερό ποιο είναι; Πριν φύγουμε βγάζει από την τσέπη του κάτι κέρματα και της τα πετάει λέγοντάς της “καλή ζωή να έχεις”. Του είχαμε πει ότι τη θέλαμε για ζώο συντροφιάς και την ασήμωσε, αυτός, ένας σφαγέας, εξετίμησε τη ζωή».

Η Μέριλιν είναι 500, τον Γενάρη θα κλείσει τα δύο χρόνια. «Δεν είναι χοντρή, είναι μεγαλόσωμη, μας είπαν πως μπορεί να πάρει άλλα 200 κιλά!»

Σας ακούνε; «Η Μέριλιν καταλαβαίνει τα πάντα – έλα να φας, να πιεις νερό, πήγαινε να κάνεις μπάνιο, μπες μέσα. Τη ρωτάς “πεινάς;” και καταλαβαίνει, έμαθε το όνομα της μέσα σε δυο μέρες – όλα ξέρουν το όνομά τους. Δηλαδή, αυτό ο ήχος που ακούς τώρα της Μέριλιν είναι παράπονο σε εμάς, ότι η Λευκή δεν με αφήνει να μπω μέσα».

Όσο για τη Γούπι είναι η αρχηγός, «αν μπει μέσα κάποιος που δεν της αρέσει δίνει εντολή στους άλλους και δεν βγαίνει κανένα ζώο από το μαντρί».

Τι παράξενη ζωοοικογένεια! Ρωτάω τη Μαργαρίτα τι τους μαθαίνει η συμβίωσή τους με τόσα διαφορετικά είδη ζώων. «Τα ζώα μάς μαθαίνουν ότι τα πάθη είναι κοινά σε όλα τα θηλαστικά, και ότι οι βασικές ανάγκες είναι πάνω από όλα. Ότι κι αυτά, όπως κι εμείς, έχουν ανάγκη για συντροφικότητα, κι αυτά θέλουν παρέα, κι εμείς τα παίρνουμε για παρέα. Κι επίσης, κι ότι έχουν τον φόβο του θανάτου, φοβούνται για τη ζωή τους, αλλά μόνο στιγμιαία, όχι σαν προοπτική, τεράστια βέβαια η διαφορά».

Και η εξυπνάδα τους; «Αυτό που θεωρούμε ευφυΐα στα ζώα είναι η ικανότητα και η διάθεσή τους για επικοινωνία μαζί μας. Τα πρόβατα μπορεί να είναι πολύ έξυπνα, γιατί συνεννοούνται μεταξύ τους, αλλά με εμάς είναι απόμακρα. Εξού και τα θεωρούμε χαζά, μπορεί όμως να μην είναι. Αντίθετα τα γουρούνια θέλουν πολύ να επικοινωνήσουν μαζί μας. Η Γούπι, επίσης, αντιλαμβάνεται τον εαυτό της πάρα πολύ στο πλαίσιο της ανθρώπινης συμβίωσης, όχι μόνο με τα άλλα ζώα, για αυτό τη θεωρούμε την πιο έξυπνη».

Έχει αρχίσει να πέφτει το φως, η Βίκυ τα φωνάζει να μπουν στο μαντρί και μου ετοιμάζει το καλάθι μου. Μαρούλια, λαχανίδες (το γνωστό κέιλ), κρεμμυδάκια φρέσκα, πράσα, ένα μπαλσάμικο και ένα μπουκάλι από το φίνο πρωτόλαδό τους. Ρωτάω αν θα ανοίξουν την Αρότρια ξανά στους επισκέπτες, όπως μια προηγούμενη Κυριακή. «Σκεφτόμαστε να το καθιερώσουμε κάποιες φορές μέσα στη χρονιά, όχι πολύ συχνά, πρέπει να υπάρχουν πάντα προϊόντα για την Αθήνα, για τους ανθρώπους που δεν έχουν αυτοκίνητο, και, επίσης, θέλουμε η συνάντηση αυτή να έχει εορταστικό χαρακτήρα». 

Τις αποχαιρετώ παίρνοντας µαζί µου τους ήχους του αγροκτήµατος και µια ηρεµία από τη ζωή στη φύση και την επαφή µε τα ζώα.

Για τα προϊόντα της Αρότριας κάντε like στη σελίδα τους στο Facebook για να βλέπετε πότε είναι οι παραδόσεις στην Αθήνα και τι προϊόντα έχουν, φρέσκα ή συσκευασμένα, ή στείλτε τους μήνυμα και θα τα φέρουν στην πόρτα σας. 
Facebook: Κτήμα Αρότρια