Ψηφιακή Δικαιοσύνη, πουκάμισο αδειανό…

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης η Ελλάδα βρίσκεται στην τελευταία θέση ανάμεσα στα 27 κράτη μέλη στην ταχύτητα απονομής δικαιοσύνης. Στην κατάταξη αυτή έχουν συμβάλει α) οι σημαντικές ελλείψεις σε ανθρώπινο δυναμικό και β) η βραδεία μετάβαση στην ψηφιοποίησή της. Αναντίρρητα, η πραγματικότητα αυτή δημιουργεί δυσβάσταχτα κόστη σε πολίτες – επιχειρήσεις, αποθαρρύνει την προσέλκυση νέων επενδύσεων και δυσκολεύει την εργασιακή καθημερινότητα των δικηγόρων.

Για τον λόγο αυτό την τελευταία δεκαετία έχουν γίνει στη χώρα μας μεγάλες προσπάθειες για την ανάπτυξη της ηλεκτρονικής δικαιοσύνης, η οποία προσφέρει σημαντικά εργαλεία ταχύτερης διεκπεραίωσης διαδικαστικών ενεργειών και δικαστικών υποθέσεων. Η ψηφιοποίηση εκθεμάτων και πινακίων, η έκδοση πιστοποιητικών και αποφάσεων από τα δικαστήρια είναι πια γεγονός. 

Παρ’ όλα αυτά όσοι ερχόμαστε καθημερινά σε επαφή με τις υπηρεσίες των δικαστηρίων της χώρας διαπιστώνουμε πολύ μεγάλες δυσλειτουργίες. Η πλέον βασική αιτία είναι οι χρονίζουσες ελλείψεις σε προσωπικό. Συγκεκριμένα, στο Πρωτοδικείο Αθηνών, το μεγαλύτερο της Ευρώπης, σύμφωνα με τα πλέον πρόσφατα στοιχεία που αντλήθηκαν από τις υπηρεσίες του, εντοπίζονται 249 κενά σε γραμματείς και 28 κενά σε επιμελητές. Περαιτέρω, οι αναμενόμενες συνταξιοδοτήσεις έως το τέλος του έτους θα δυσχεράνουν την ήδη επιβαρυμένη κατάσταση.

Η αναιτιολόγητη και ακατανόητη επίλυση του προβλήματος αυτού δημιουργεί σημαντική καθυστέρηση στην απονομή δικαιοσύνης. Ειδικότερα, χρονίζει ο προσδιορισμός ανακοπών, εφέσεων, αιτήσεων ασφαλιστικών μέτρων και προσωρινών διαταγών και επιτείνεται η τριτοκοσμική κατάσταση στην κατάθεση δικογράφων μολονότι έχει εισαχθεί η ηλεκτρονική κατάθεση. Ακόμα, μεγαλώνει η αναμονή στην έκδοση των ηλεκτρονικών πιστοποιητικών, η οποία σε πολλές περιπτώσεις φτάνει και στις 30 ημέρες από 10 που ήταν μέχρι πρότινος. Κατά συνέπεια, οι κυβερνητικές διακηρύξεις για νέα ψηφιακά εργαλεία και παρεμβάσεις (τηλεδιάσκεψη στα δικαστήρια) καθίστανται κενό γράμμα. 

Αυτό που γίνεται εύκολα αντιληπτό είναι ότι η επίτευξη ταχύτερων ρυθμών απονομής δικαιοσύνης απαιτεί την πλήρωση σωρευτικά δύο προϋποθέσεων, ήτοι ψηφιοποίηση και προσωπικό. Για να μπορέσει να λειτουργήσει η ηλεκτρονική δικαιοσύνη απαιτείται η ύπαρξη ικανού αριθμού ανθρώπινου δυναμικού, ώστε να εξασφαλίζεται η αναγκαία ταχύτητα και αποτελεσματικότητα του συστήματος. Αυταπόδεικτα, οι νέες τεχνολογίες είναι ιδιαίτερα χρήσιμες και αναγκαίες, ωστόσο από μόνες τους δεν αρκούν για να λύσουν το χρόνιο πρόβλημα των αργών ρυθμών απονομής δικαιοσύνης.

Τέλος, η αποφασιστικότητα με την οποία η κυβέρνηση εξαγγέλλει ότι επιδιώκει την ταχύτερη απονομή της δικαιοσύνης είναι προσχηματική και «σκοντάφτει» στην ανυπαρξία νομοθετικής πρωτοβουλίας που να αφορά την αύξηση των οργανικών θέσεων δικαστικών υπαλλήλων, αφού ο αριθμός των δημοσίων υπαλλήλων που μετατάχθηκε στα δικαστήρια και τις εισαγγελίες μέσω κινητικότητας ήταν ανεπαρκής. Ως εκ τούτου, οι νέες τεχνολογίες έχουν καταντήσει πουκάμισο αδειανό καθόσον απουσιάζουν οι απαραίτητοι ανθρώπινοι πόροι που θα διασφαλίσουν την ταχύτερη λειτουργία των ψηφιακών εργαλείων.