Φυσικά και δεν είμαστε κοινωνία τεράτων

Με αφορμή την υπόθεση της 12χρονης που έπεσε θύμα κυκλώματος μαστροπών, η τραγουδίστρια Καίτη Γαρμπή έγραψε στο τουίτερ «Ένας παιδεραστής μαστροπός με την εικόνα θεοσεβούμενου οικογενειάρχη. Μία “μάνα” προαγωγός στην πορνεία. 213 υποψήφιοι βιαστές-πελάτες. Σύνολο 215 ανθρώπινα σκουπίδια που κατά πως φαίνεται είναι ελάχιστα μπροστά σε αυτά που κρύβονται στη χωματερή που ονομάζεται κοινωνία». Δεν ξέρω αν κατάλαβε ότι βαφτίζοντας την κοινωνία «χωματερή», αναπόφευκτα βάφτισε «σκουπίδι» και κάθε ένα από τα μέλη της, ούτε ξέρω αν το κατάλαβαν ή αν αποδέχονται τον χαρακτηρισμό όσοι έσπευσαν να θαυμάσουν το σχόλιο. Αλλά ξέρω ότι, όπως γίνεται κάθε φορά που στην επικαιρότητα κυριαρχεί ένα βαρύ αστυνομικοκοινωνικό θέμα, οι «διαπιστώσεις» σύμφωνα με τις οποίες «η κοινωνία είναι μια χωματερή», «ζούμε σε βούρκο» και «είμαστε μια κοινωνία τεράτων» εμφανίζονται σαν τα σαλιγκάρια μετά τη βροχή. Και λένε περισσότερα γι’ αυτούς που τις κάνουν παρά για την ίδια την κοινωνία.

Οι περισσότεροι άνθρωποι που ξέρω, και είμαι σίγουρος πως το ίδιο ισχύει για τους περισσότερους ανθρώπους που ξέρετε εσείς, μπορεί να μην είναι άψογοι αλλά δεν είναι ούτε τέρατα, ούτε σκουπίδια, ούτε βοθρολύματα. Κάποιους θα τους πείτε μαλάκες, για κάποιους θα πείτε ότι είναι και γαμώ τα παιδιά (ή ό,τι άλλο λέτε γι’ αυτούς που συμπαθείτε) αλλά «καθάρματα», «τέρατα», «μέγαιρες», «σκουλήκια» κ.λπ. είναι χαρακτηρισμοί που θα δώσετε σε ελάχιστους από όσους ξέρετε προσωπικά, μπορεί και σε κανέναν. Γενικά οι περισσότεροι άνθρωποι αγαπούν τα παιδιά τους, δεν σκοτώνουν και δεν βιάζουν. Πολλοί από αυτούς προσπαθούν να ζήσουν έντιμα και από όσους η εντιμότητα δεν είναι πρώτη τους προτεραιότητα ελάχιστοι αποτελούν θανάσιμη απειλή για τους γύρω τους. Γιατί δεν ζούμε ούτε σε χωματερή, ούτε σε βούρκο και η κοινωνία μας δεν είναι κοινωνία τεράτων. Φυσικά, όπως κάθε μεγάλο σύνολο ανθρώπων, έχει και τα τέρατά της, έχει και τα μικρά κομμάτια της που μυρίζουν άσχημα, αλλά τα έχει ως εξαίρεση και όχι ως κανόνα. Αν συνέβαινε το αντίθετο, ο βιασμός και η έκδοση της 12χρονης δεν θα ήταν είδηση αλλά άλλη μια πτυχή της βαρετής καθημερινότητας ανάξια προβολής.

Παρότι όμως και η εμπειρία και η λογική δείχνουν ότι η περιγραφή ολόκληρης της κοινωνίας ως βούρκου και χωματερής δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα, αρκετοί συμπολίτες επιμένουν να υποστηρίζουν τέτοιους είδους υπερβολές. Κι αν εξαιρέσουμε τους απλώς ανόητους που παπαγαλίζουν φράσεις που τους κάνουν εντύπωση, οι υπόλοιποι ίσως να έχουν καλούς λόγους να το κάνουν.

Βλέπετε, φράσεις όπως «η κοινωνία είναι μια χωματερή», «ζούμε σε βούρκο», «είμαστε κοινωνία τεράτων» έχουν δυο πιθανές ευεργετικές συνέπειες για όποιον τις ξεστομίζει (μιλάμε πάντα για όσους καταλαβαίνουν τι λένε): η πρώτη είναι ότι απαλύνει ενοχές. Αν ζούμε σε έναν βούρκο, το ότι π.χ. εγώ φέρθηκα άσχημα στο παιδί μου, τη σύζυγο ή τη μαμά μου δεν είναι τίποτα φοβερό. Αν είμαστε περικυκλωμένοι από τέρατα δεν πειράζει αν η συμπεριφορά μου πού και πού (ή ακόμα και διαρκώς) είναι τερατώδης. Πώς να είμαι καλός όταν ζω ανάμεσα σε τέρατα; 

Η δεύτερη είναι ότι τονώνει τον πληγωμένο εγωισμό. Κάποιος που, ενώ ζει σε βούρκο και κοινωνία τεράτων, μπορεί να διαπιστώσει τον βούρκο και να καταλάβει ότι είμαστε τέρατα δεν μπορεί παρά να είναι καλύτερος από το σύνολο που συνεχίζει αδιαμαρτύρητα να ζει στον βούρκο και να φέρεται τερατωδώς. Είναι ωραίο να νιώθεις καλύτερος από τον περίγυρό σου και ο πιο εύκολος τρόπος είναι να υποβαθμίσεις τα πάντα και τους πάντες γύρω σου.

Φίλες, φίλοι και οι υπόλοιποι, σίγουρα δεν ζούμε στον παράδεισο, αλλά εξίσου σίγουρα δεν ζούμε στην κόλαση. Οι περισσότεροι δεν είμαστε ούτε πολύ καλοί ούτε πολύ κακοί και όσο ανίκανοι είμαστε για τα πολύ σπουδαία, ευτυχώς άλλο τόσο ανίκανοι (και απρόθυμοι οι περισσότεροι)είμαστε για τα τερατώδη. Καταλαβαίνω την ανάγκη να διασκεδαστούν οι ενοχές, όπως και την επιθυμία κάποιων συμπολιτών να νιώσουν καλύτεροι από τους γύρω τους, μόνο που στη συγκεκριμένη περίπτωση υπάρχει και ένα σοβαρό πρόβλημα: όταν κάποιος περιγράφει την κοινωνία ως έναν βούρκο τεράτων, μπορεί να προσφέρει υπηρεσία στην κλονισμένη του αυτοεκτίμηση ή στον πληγωμένο του εγωισμό αλλά ταυτοχρόνως προσφέρει σπουδαία υπηρεσία και στα λίγα αλλά απολύτως πραγματικά τέρατα. Γιατί αν όντως ήμασταν βούρκος, χωματερή και κοινωνία τεράτων, τότε τα τέρατα δεν θα έκαναν τίποτα τρομερό. Αλλά κάνουν κάτι τρομερό. Και το ξέρουμε ότι κάνουν κάτι τρομερό ακριβώς επειδή δεν ζούμε σε κοινωνία τεράτων. Και οι συμπολίτες που επιμένουν ίσως να βρουν κάτι άλλο να διασκεδάζει τις ενοχές τους και να ενισχύει τον πληγωμένο τους εγωισμό. Και μπράβο τους.