Η κοινωνία των βιασμών και ο βιασμός της κοινωνίας

Στις μεγάλες διαδοχικές κρίσεις που δοκιμάζουν τα τελευταία χρόνια τις αντοχές της ελληνικής οικονομικής, πολιτικής και κοινωνικής ζωής έρχεται να προστεθεί μια σοβούσα κρίση που υποσκάπτει συστηματικά τα θεμέλια και τις αρχές της ανθρώπινης συμβίωσης. Μια σειρά από εκφυλιστικά φαινόμενα που έρχονται καθημερινά με τη μορφή της χιονοστιβάδας στο φως της δημοσιότητας δείχνουν το άλλο, το αδίστακτο πρόσωπο της κοινωνίας. Οι δραματικές συνέπειες αυτής της κρίσης δεν αντιμετωπίζονται με μνημόνια, με εμβόλια και με επιδοτήσεις. Αφορούν στον σκληρό πυρήνα των στοιχειωδών κανόνων της ηθικής και της αξιοπρέπειας. Καμιά υποτίμηση του κινδύνου και καμιά ολιγωρία δεν δικαιολογούνται ούτε από την πλευρά των κοινωνικών φορέων των πολιτών ούτε, πολύ περισσότερο, από την πλευρά της οργανωμένης πολιτείας και των θεσμών της.

Το φαινόμενο των βιασμών δεν είναι βέβαια καινούργιο ούτε και πρωτόγνωρο. Ωστόσο, η θαρραλέα αποκάλυψη-καταγγελία της Σοφίας Μπεκατώρου ανέδειξε και επίσημα το θέμα, ανοίγοντας τον ασκό του Αιόλου εναντίον όλων όσων αξιοποιούν την οποιαδήποτε εξουσία τους παρέχει η «θέση» τους για να βιάσουν και να εκβιάσουν τα θύματά τους που απέκτησαν ευτυχώς φωνή. Οι καταιγιστικές γυναικοκτονίες ξεσκέπασαν το πιο αποτρόπαιο πρόσωπο της οικογενειακής βίας που καταλήγει στην αφαίρεση ανθρώπινης ζωής. Το μπούλινγκ στα εκπαιδευτικά ιδρύματα και στο διαδίκτυο οδηγεί νέα παιδιά ακόμα και στην αυτοκτονία. Η προφυλάκιση μιας μητέρας με την κατηγορία ότι δολοφόνησε τα τρία της κορίτσια μονοπώλησε την αγανάκτηση της κοινής γνώμης ώσπου να δώσει τη σκυτάλη της φρίκης στην πρόσφατη περίπτωση της ανήλικης που βιαζόταν και εκδιδόταν από κύκλωμα μαστροπών.

Η κοινωνία των κάθε λογής βιασμών είναι ταυτόχρονα αποτέλεσμα του συνεχούς βιασμού της ίδιας της κοινωνίας από ένα πλέγμα συστημάτων και συμφερόντων. Το μιντιακό σύστημα διατηρεί τα εγκλήματα αυτά στη δημοσιότητα ως θέματα της καθημερινής ειδησεογραφικής ρουτίνας με τα οποία οι πολίτες εξοικειώνονται με την πάροδο του χρόνου ενώ οι κάθε λογής δράστες παρουσιάζονται, σύμφωνα με τις μαρτυρίες που κατατίθενται στα μικρόφωνα των καναλιών, ως «απλοί και φυσιολογικοί άνθρωποι της διπλανής πόρτας». Τα θύματα, ζωντανά ή νεκρά, συντρίβονται εκ νέου στις μυλόπετρες των αναγκών του τηλεοπτικού ανταγωνισμού αυτή τη φορά.

Το πολιτικό σύστημα, μόνιμα βυθισμένο στη νιρβάνα του κομματικού ανταγωνισμού, μοιάζει ανίκανο να συνειδητοποιήσει τους κινδύνους που εγκυμονούν η κοινωνική αδιαφορία και απάθεια στα φαινόμενα της βίας. Σε ό,τι αφορά στην πρόληψη, μπορεί οι ιδεολογίες να εναλλάσσονται στην εξουσία, αλλά οι κρατικές κοινωνικές δομές αδυνατούν διαχρονικά να κινητοποιηθούν έγκαιρα ώστε να αποτρέψουν εγκλήματα βίας, παρέχοντας πολύμορφη προστασία και βοήθεια. Κατασταλτικά, τα πράγματα είναι πολύ χειρότερα. Η ψήφιση των σχετικών άρθρων του ποινικού κώδικα γίνεται συνήθως αντικείμενο κομματικών αντεγκλήσεων ενώ η καθυστέρηση της απονομής της δικαιοσύνης, που είναι μακράν η μεγαλύτερη μεταξύ των χωρών της ΕΕ, δημιουργεί ατμόσφαιρα ατιμωρησίας.

Οι συνέπειες των φαινομένων της βίας που γίνονται όλο και πιο ανεξέλεγκτα, δεν μετριούνται ούτε με τα νούμερα της τηλεθέασης ούτε με τις δημοσκοπικές επιδόσεις των κομμάτων. Είναι γάγγραινα στο κορμί της κοινωνίας που δύσκολα θα ξανασταθεί στα πόδια της αν η σήψη προχωρήσει. Ας σημάνει, όσο είναι ακόμα καιρός, ένας καθολικός συναγερμός εναντίον κάθε είδους και μορφής βιασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και υπόστασης.