Ελλαδα

H Αυτοκρατορία της Εικόνας

Η «επιδερμική» και ρηχή με βάση τα φωτογραφικά ενσταντανέ ανάλυση των γεγονότων δεν είναι απλώς επιζήμια για τη Δημοκρατία, είναι επικίνδυνη

Παναγιώτης Ιακωβής
Παναγιώτης Ιακωβής
2’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ
Άγγελος - Διάβολος
© Saarvendra / Pixabay

Η «δημόσια εικόνα», το οπτικό κατασκεύασμα, η σχέση με την Πραγματικότητα και η απόκρυψη άλλων δραστηριοτήτων..

Ο μεσαίωνας πέρασε με κυρίαρχη αίσθηση αυτή της ακοής. Η «αποστήθιση» κειμένων, η από «στόμα σε στόμα» διάδοση των ειδήσεων, οι ντελάληδες και τα μνημονικά τρικ που χρησιμοποιούσαν οι μοναχοί για να μάθουν τα κείμενα των «αυθεντιών», ήταν όλα εξαρτώμενα από την ακοή.

Όμως η εφεύρεση της Τυπογραφίας το 1455 από τον Γουτεμβέργιο άλλαξε άρδην την κατάσταση. Τα χρόνια εκείνα, ο Κόσμος έπαιρνε μια διαφορετική κατεύθυνση. Η όραση και οι εικόνες περνούσαν, πλέον, στο πρώτο πλάνο. Η εποχή μας χαρακτηρίζεται από την απόλυτη κυριαρχία της εικόνας. «Μια εικόνα χίλιες λέξεις»... Οι εικόνες ως φωτογραφίες, βίντεο ή κλιπ και τηλεοπτικές εικόνες, αποτελούν πλέον την κύρια ενασχόληση της όποιας ενημέρωσης. Η «οπτικοποίηση» ακόμα και πολύπλοκων εννοιών ή κειμένων έχει εισχωρήσει ακόμα και σε κατεξοχήν διαλεκτικούς χώρους όπως η Επιστήμη και η Φιλοσοφία. Κάποιοι πολιτικοί και δημόσια πρόσωπα ασχολούνται περισσότερο με την «εικόνα» τους παρά με την ουσία των πραγμάτων. Υπάρχουν ακόμα και επαγγελματικοί κλάδοι που ασχολούνται αποκλειστικά με την διαμόρφωση της «εικόνας» επιχειρήσεων, υποψηφίων ή επαγγελματιών.

«Δεν υπάρχει δωρεάν γεύμα» θα μας έλεγαν όμως οι Οικονομολόγοι. Όλα έρχονται με κάποιο τίμημα. Ειδικά όταν τα φαινόμενα λαμβάνουν τόσο μεγάλη έκταση όσο η «Αυτοκρατορία της Εικόνας». Είναι σαφές ότι η αποκλειστική ενασχόληση με την εικόνα μας απορροφά σημαντικό κομμάτι δημιουργικού και διαλεκτικού χρόνου, υποβαθμίζοντας τη δημόσια σε βάθος συζήτηση. Η «επιδερμική» και ρηχή με βάση τα φωτογραφικά ενσταντανέ ανάλυση των γεγονότων δεν είναι απλώς επιζήμια για τη Δημοκρατία. Είναι επικίνδυνη, διότι λειτουργεί απλουστευτικά και ως εκ τούτου με συνθήματα, ατάκες και εντυπώσεις.

Είδαμε προσφάτως ειδεχθείς εγκληματίες που φρόντιζαν την «εικόνα» τους με επιμέλεια, γιατί κατάλαβαν ότι σπανίως το κοινό αλλά και οι άνθρωποι της εξουσίας θα εισέλθουν σε κάτι περισσότερο ουσιαστικό από τις φωτογραφίες και τις πρώτες εντυπώσεις.

Πέραν τούτων, ας μην ξεχνάμε ότι η οπτική και μόνον ενασχόληση με την ειδησεογραφία και τα κοινωνικά ζητήματα μπορεί να είναι εξόχως παραπλανητική, μονταρισμένη, στημένη, σκηνοθετημένη ή αλλοιωμένη με σκοπό την παραπλάνηση του κοινού, οπότε μια εικόνα, μπορεί να μας πει χίλιες λέξεις που δεν έχουν καμία σχέση με την αλήθεια. Στην Δημοκρατία συζητάμε, διαφωνούμε και εκφέρουμε έλλογα επιχειρήματα, ώστε οι εικόνες να αναλύονται και να τίθενται υπό κρίση. Αυτή η τελευταία διαδικασία βρίσκεται σε σημαντική υποχώρηση στις μέρες μας. Μεγάλο κομμάτι του πολιτικού προσωπικού απλώς φωτογραφίζεται και «χτίζει την εικόνα του» σπαταλώντας χρόνο και πόρους για ανούσιες δημόσιες σχέσεις.

Η «Αυτοκρατορία των Εικόνων» βρίσκεται στην κορυφή της ισχύος της, αν και οι ρηγματώσεις του σαθρού αυτού οικοδομήματος έχουν επισημανθεί από πολλών ετών. Ενδεικτικά θα αναφέρουμε το έργο του Guy Debord: «Η Κοινωνία του Θεάματος» από το 1967.

Είναι, λοιπόν, προφανές ότι τα «εκτυφλωτικά» φλας κάνουν αυτό που ορίζει το κατηγόρημα: μας τυφλώνουν. Αντί να φωτίζουν όλες τις πτυχές, πλέον κατευθύνουν την προσοχή μας προς μια συγκεκριμένη εικόνα αφήνοντας στη σκιά τους την Πραγματικότητα. Η θύελλα «Επικοινωνίας» και «Δημοσίων Σχέσεων» αποβλέπει συχνά στον αποπροσανατολισμό από την ουσία των πραγμάτων και στην δημιουργία μιας διαστρεβλωμένης εικόνας. Η «δημόσια εικόνα» κάποιου είναι ένα κατασκεύασμα που συχνά δεν έχει καμία σχέση με την Πραγματικότητα, ενίοτε δε αποτελεί προπέτασμα καπνού για να αποκρύπτονται άλλες δραστηριότητες. Οι εικόνες, οι φωτογραφίες, τα φλας και τα ενσταντανέ των κατηγορούμενων για τα εγκλήματα έναντι του 12χρονου παιδιού, αποτελούν την πλέον χειροπιαστή απόδειξη.

Έχουμε κάθε λόγο να παραμένουμε επιφυλακτικοί έναντι όσων αναλίσκονται σε ρηχή και ανούσια φωτογενή παρουσία. Η Hannah Arendt το είχε θέσει με οξυδέρκεια: «Η ρηχή σκέψη κάνει δυνατή την εξάπλωση του κακού».

 

ΕΓΓΡΑΦΕΙΤΕ ΣΤΟ NEWSLETTER ΜΑΣ

Tα καλύτερα άρθρα της ημέρας έρχονται στο mail σου

ΠΡΟΣΦΑΤΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΙ ΠΑΝΤΑ

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Έχετε δει 20 από 200 άρθρα.