Γιατί πρέπει να πληρώνουμε την Εκκλησία;

Οι κωμικοτραγικές ασυναρτησίες του Δωδώνης Χρυσοστόμου (πρώην Ζακύνθου) ξεκίνησαν με το  «δεν υπάρχει βιασμός χωρίς συναίνεση», κατέληξαν σ’ αυτό που μάλλον ήθελε να πει από την αρχή (και είναι εξίσου κωμικοτραγικό), δηλαδή ότι «δεν υπάρχει σύλληψη και εγκυμοσύνη χωρίς συναίνεση», και κατάφεραν δύο πολύ σημαντικά πράγματα: α) έδωσαν τη δυνατότητα σε πολιτικούς και δημοσιογράφους να κάνουν άλλη μια ανέξοδη επίδειξη ευαισθησίας χωρίς να κρίνουν την επίσημη θέση της Εκκλησίας για τις αμβλώσεις ή να αναρωτηθούν «γιατί σε κάθε θέμα καλούνται αρχιερείς στις εκπομπές;» β) έδωσαν την ευκαιρία στην Εκκλησία να παραστήσει ότι οι απόψεις της σε σχέση με αυτές του Χρυσόστομου είναι μέρα με τη νύχτα ενώ στην πραγματικότητα είναι η νύχτα με το σούρουπο. Ταυτοχρόνως έφεραν στην επιφάνεια την παλιά καλή ερώτηση «γιατί πληρώνουμε την Εκκλησία;» ή την άποψη που σύμφωνα με την οποία «αφού πληρώνουμε την Εκκλησία, οι εκπρόσωποί της θα πρέπει να προσέχουν τι λένε».

Επειδή η σχέση μου με την Εκκλησία και τη θρησκεία γενικώς είναι αντίστοιχη της σχέσης που έχω με το κέρλινγκ, έχω κι εγώ αναρωτηθεί αν πρέπει να πληρώνουμε την Εκκλησία όταν τις περισσότερες φορές οι εκπρόσωποί της το μόνο που κάνουν είναι να προωθούν τον ακραίο συντηρητισμό που είναι αναπόφευκτος για μια θρησκεία (οι θρησκείες προκειμένου να πείσουν ότι εκφράζουν αιώνιες θεόσταλτες αλήθειες δεν μπορούν να αλλάζουν σαν τις τάσεις της μόδας). Δυστυχώς η απάντηση που τελικά δίνω δεν είναι αυτή που θα μου άρεσε.

Για αρχή αυτό που σε μένα και άλλους ανθρώπους συμβαίνει με την Εκκλησία είναι αυτό ακριβώς που συμβαίνει με τους φόρους γενικώς: για κάθε ένα οργανισμό που χρηματοδοτείς μέσω των φόρων και χρησιμοποιείς τις υπηρεσίες του, χρηματοδοτείς και άλλους 100 που σου είναι από αδιάφοροι μέχρι αντιπαθείς. Για μένα, ας πούμε, όσο ενοχλητικό είναι να πληρώνω την Εκκλησία είναι και το να χρηματοδοτώ έργα «πολιτισμού». Γιατί να χρηματοδοτώ ταινίες και θεατρικές παραστάσεις που δεν έχω καμία διάθεση να παρακολουθήσω και που μπορεί τα «μηνύματά» τους να με εξοργίζουν; Γιατί να χρηματοδοτώ ένα μουσείο στο οποίο καλλιεργείται η ιδέα ότι μια κουράδα σε ένα καφάσι μπορεί να είναι τέχνη; Γιατί να πληρώνω όλα αυτά τα κανάλια της ΕΡΤ; Στο κάτω-κάτω η Εκκλησία αφορά πολύ περισσότερους ανθρώπους από αυτούς που παρακολουθούν θέατρο ή ελληνικό κινηματογράφο ή κρατική τηλεόραση.

«Μα η Εκκλησία δεν προσφέρει καμία υπηρεσία» θα πει κάποιος και θα έχει τόσο άδικο που ακόμα κι ένας άθεος μπορεί να το δει. Η Εκκλησία προσφέρει μια υπηρεσία που κανείς άλλος δεν μπορεί να προσφέρει: εξαφανίζει ή κάνει πιο υποφερτές τις υπαρξιακές αγωνίες. Γι όσους χρησιμοποιούν τις υπηρεσίες της το χάος που μας περιτριγυρίζει μπαίνει σε τάξη και αποκτά νόημα και ο θάνατος δεν είναι το τέλος αλλά ένα δυσάρεστο μεταβατικό στάδιο. Μιλάμε για υπερπολύτιμες υπηρεσίες που κανείς άλλος δεν μπορεί να προσφέρει και κρίμα για όσους δεν μπορούμε να τις απολαύσουμε. Πολλοί φαίνεται να μπορούν.

Αυτό το «οι περισσότεροι» είναι το μόνο σοβαρό επιχείρημα για τη διακοπή της κρατικής χρηματοδότησης της Εκκλησίας. Αφού πρόκειται για μια υπηρεσία την οποία χρησιμοποιούν τόσο πολλοί, μπορεί εύκολα να συντηρηθεί από τους πελάτες της και δεν χρειάζεται κρατική (δηλαδή από όλους τους φορολογούμενους) χρηματοδότηση. Μόνο που τότε προκύπτει κάτι άλλο και ίσως πιο σοβαρό από όλα.  

Είμαστε σίγουροι πως θέλουμε μια Εκκλησία χωρίς καμία εξάρτηση από το κράτος; Μια Εκκλησία που δεν θα δεσμεύεται από καμία τυπική ή άτυπη συμφωνία; Μια Εκκλησία η οποία π.χ. θα συνεχίσει να έχει την ίδια επιρροή στους ψηφοφόρους αλλά καμία δέσμευση να παραμένει ουδέτερη, είναι καλύτερη από μια Εκκλησία που επηρεάζει αλλά πιο διστακτικά; Αφού καλώς ή κακώς, ακόμα και ανεξάρτητη από το κράτος, η Εκκλησία θα παραμείνει μια τεράστια επιχείρηση, με την ίδια (ή ίσως και μεγαλύτερη ως «αδέσμευτη») επιρροή, μήπως είναι καλύτερα να υπάρχουν τα χαλινάρια της εξάρτησης από το κράτος κι ας χρησιμοποιούνται σπανίως;    

Προφανώς σήμερα δεν έχουμε κρατικούς λειτουργούς που να χαλιναγωγούν τις εξουσιαστικές επιθυμίες της Ιεραρχίας. Μάλλον οι περισσότεροι, ακόμα και οι τάχα υπέρμαχοι του διαχωρισμού, είναι δουλικοί απέναντι στην Εκκλησία (δεν έχουν περάσει πολλά χρόνια από τότε που ο Αλέκσης άλλαζε υπουργό Παιδείας καθ’ υπόδειξιν του Ιερώνυμου). Αλλά τουλάχιστον υπάρχει μια υποχρέωση της Εκκλησίας να μένει αμέτοχη στις μάχες για εξουσία. Τη φαντάζεστε χωρίς την υποχρέωσή της αυτή;

Εγώ δεν τη φαντάζομαι και δεν θέλω και να τη φανταστώ. Κι αυτό είναι κάθε φορά που σκέφτομαι όταν γκρινιάζω επειδή είμαι υποχρεωμένος να πληρώνω την Εκκλησία (αντιθέτως για τις διάφορες «τέχνες» για τις οποίες εξακολουθώ να μη βρίσκω λόγο). Και νομίζω πως, αν το πρόβλημά μας είναι τα σκοταδιστικά κηρύγματα, αυτό λύνεται καλύτερα όχι με τον διαχωρισμό αλλά με την υπενθύμιση ότι οι απόψεις των ιεραρχών για διάφορα θέματα, όπως καλή ώρα η άμβλωση, έχουν την ίδια σημασία που έχουν τα κηρύγματα και οι απόψεις τους για τις προγαμιαίες σχέσεις: καμία απολύτως. Και μπράβο τους.