Αλίκη Τσιαμούρα, η γυναίκα πίσω από τον πρώτο ξενώνα φιλοξενίας κακοποιημένων γυναικών

Στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια και ιδίως τον τελευταίο καιρό, ο εγκληματικός απολογισμός εις βάρος των γυναικών επειδή απλά είναι γυναίκες, είναι τρομακτικός. Περιστατικά έμφυλης βίας καταγγέλλονται ολοένα και περισσότερο, ιδιαίτερα μετά την έλευση της πανδημίας του κορωνοϊού και της καραντίνας του Μαρτίου του 2020. Το φαινόμενο των γυναικοκτονιών δε, με τα περιστατικά δολοφονιών γυναικών που καταγράφονται το ένα μετά το άλλο, δεν έχουν τέλος. Γυναίκες, μητέρες, αδελφές, σύντροφοι, ερωμένες δολοφονούνται και κακοποιούνται με φρικώδεις τρόπους από άντρες ζηλόφθονους, κτητικούς και βίαιους. Και κάθε φορά που ακόμη ένα θύμα προστίθεται στη μακάβρια λίστα, τα ερωτήματα που εγείρονται είναι επιτακτικά. Γιατί τέτοια μαζικότητα σε εγκλήματα που αφορούν γυναίκες; 

Η κυρία Αλίκη Τσιαμούρα, η γυναίκα που βρίσκεται πίσω από το Σπίτι Ανοιχτής Φιλοξενίας, τον πρώτο ξενώνα φιλοξενίας κακοποιημένων γυναικών που ιδρύθηκε στην χώρα μας και συγκεκριμένα στη Δράμα το 1995, απαντά κατηγορηματικά ότι τα περιστατικά έμφυλης βίας έχουν αυξηθεί κατακόρυφα. «Μας κατακλύζουν γυναίκες που καταθέτουν το πρόβλημά τους. Τα τελευταία 4-5 χρόνια είναι πιο έντονα. Πάντα υπήρχαν περιστατικά έμφυλης βίας, φιλοξενούσαμε και περιθάλπταμε γυναίκες που βρισκόνταν σε ανάγκη. Τα τελευταία χρόνια, η βια περισσεύει. Είναι λες και η ανθρώπινη ζωή έχει σταματήσει να έχει αξία. Δεν ξερω τι φταίει, αυτό που ξέρω είναι ότι πρέπει να δοθεί πολύ μεγάλη βαρύτητα στα νέα παιδιά και στην εκπαίδευση τους» μου εξηγεί από την άλλη άκρη του τηλεφώνου. 

Η Αλίκη Τσιαμούρα βρίσκεται στην πρώτη γραμμή εδώ και πολλά χρόνια, και έχουν περάσει από τα χέρια της αμέτρητες γυναίκες που έπεσαν θύματα κακοποιητικής συμπεριφοράς. Το Σπίτι Ανοιχτής Φιλοξενίας είναι μια δική της πρωτοβουλία, ήρθε σε μια εποχή δύσκολη, μιας και ήταν αρκετά τολμηρή η σκέψη για τα δεδομένα μιας επαρχιακής πόλης του 1995, αντιμετωπίστηκε με καχυποψία, αλλά παρά τις δυσκολίες, η Αλίκη Τσιαμούρα δεν το έβαλε κάτω. «Ερχόντουσαν πολλές γυναίκες και μου έλεγαν το πρόβλημα τους. Είχαμε αρκετές περιπτώσεις στην αρχή που βοηθήσαμε αλλά θέλαμε να δημιουργήσουμε κάτι πιο συντονισμένο και οργανωμένο για να στεγάσει αυτές τις γυναίκες. Αντιμετώπισα πολλά προβλήματα, ναι, πίστευαν ότι θα στεγάσουμε τις γυναίκες που θεωρούνταν ανήθικες και θα στιγματιστούμε. Εμένα δεν με ενδιέφερε τίποτα τέτοιο, ήθελα απλά να βοηθήσω αυτές τις ψυχές. Και έτσι έγινε. Τότε δεν ήξερα τι μορφή θα έχει, ούτε πως θα ονομαζόταν. Ήθελα όμως να είναι στο κέντρο της πόλης και όχι ένας απομακρυσμένος ξενώνας, όπου θα ήταν ο “στιγματισμένος” ξενώνας».  

Τα τελευταία 5 χρόνια, η Ένωση Κυριών Δράμας – Σπίτι Ανοιχτής Φιλοξενίας (ΕΚΔ - ΣΑΦ) φιλοξένησε 81 κακοποιημένες γυναίκες, μαζί με τα παιδιά τους στον ξενώνα, ενώ διαχειρίστηκε 647 κλήσεις, προσφέροντας Νομική και ψυχολογική υποστήριξη, μέσω της Γραμμής Βοήθειας (25210-58888). «Όταν η γυναίκα που φιλοξενούμε ηρεμήσει από το τραύμα που έχει υποστεί και όταν ψυχολόγοι και κοινωνικοί λειτουργοί που έχουν αναλάβει την υποστήριξη της κρίνουν ότι μπορεί να ενταχθεί ξανά στον καθημερινό τρόπο ζωής, της προσφέρουμε τη δυνατότητα να συμμετέχει στις δράσεις μας και στην Ένωση. Δεν γίνεται να μένει κλεισμένη σε ένα δωμάτιο και απομονωμένη. Για να τα βρει και εκείνη με τον εαυτό της, θα της κάνει καλό να συναναστραφεί με ανθρώπους που δεν έχουν το ίδιο απαραίτητα πρόβλημα με εκείνη και που μπορούν και θέλουν να την στηρίξουν. Αυτή είναι η φιλοσοφία μας». 

«Ώρα να μιλήσεις»

Το έργο «Ώρα να μιλήσεις» που υλοποιείται από την ΕΚΔ - ΣΑΦ, πέρα από την παροχή βοήθειας στα θύματα έμφυλης βίας, επικεντρώνεται στην εκπαίδευση για τη διαχείριση των θυτών και των θυμάτων, ενώ παράλληλα υλοποιούνται  workshops με μαθητές, φοιτητές και καθηγητές για τις αναδυόμενες μορφές έμφυλης βίας στο διαδίκτυο. Η Αλίκη Τσιαμούρα μου επισημαίνει την ανάγκη εκπαίδευσης για τον εντοπισμό και τη διαχείριση των θυτών, καθώς όπως αναφέρει χαρακτηριστικά, ένας θύτης δημιουργεί πολλά θύματα. Για τον λόγο αυτό, επιδιώχθηκε η συνεργασία με έναν φορέα και πρόκειται για την ομάδα εμπειρογνωμόνων του Νορβηγικού Φορέα «Alternative to Violence», που εξειδικεύεται στην αντιμετώπιση του θύτη, εκπαιδεύοντας όχι μόνο το προσωπικό του ΕΚΔ - ΣΑΦ, καθώς και τους αρμόδιους φορείς της τοπικής κοινωνίας. 

Αν και στην περίοδο που διανύουμε, οι γυναίκες ενθαρρύνονται όλο και περισσότερο να σπάνε τη σιωπή τους, να καταγγέλλουν τον κακοποιητη τους και να φεύγουν, περιπτώσεις όπου η αδράνεια, η έλλειψη του κατάλληλου περιβάλλοντος υποδοχής της γυναίκας και μετέπειτα μηχανισμού στήριξης για να σταθεί στα πόδια της, οδηγούν στο να μην ολοκληρώνεται με τα επιθυμητά αποτελέσματα η διαδικασία της καταγγελίας και η γυναίκα να παραμένει θύμα του κακοποιητή της. «Για να μην θρηνήσουμε άλλες γυναίκες που δεν επέζησαν από τον κακοποιητή τους, πρέπει να αλλάξει όλο το σύστημα. Η γυναίκα δεν έχει ανάγκη μόνο από την ψυχολογική υποστήριξη, αλλά έχει εξίσου ανάγκη από την υλική υποστήριξη. Πρέπει να νιώθει ασφάλεια ότι θα σταθεί στα πόδια της για να ξεφύγει από τον κακοποιητή της. Αλλιώς που θα πάει; 

Αυτό που μου έκανε μεγάλη εντύπωση από την περίπτωση της Νορβηγίας, είναι πως μέσα στα αστυνομικά τμήματα υπάρχουν κοινωνικές δομές. Οπότε όταν συλλαμβάνουν τον θύτη, γίνεται ανάκριση, όπου συνήθως κρίνεται ένοχος και φυλακίζεται επί τόπου. Σε εμάς είναι εντελώς διαφορετική η διαδικασία, περνάει μεγάλο χρονικό διάστημα, μέσα στο οποίο η γυναίκα κινδυνεύει».

Η σχέση της Αλίκης Τσιαμούρα με την εθελοντική προσφορά και οι ιστορίες που δεν μπορεί να ξεχάσει

Από μικρό παιδί θυμάται τον εαυτό της να προσφέρει σε ανθρώπους που βρισκόνταν σε ανάγκη, καθώς οι γονείς της είχαν ανάλογη κοινωνική προσφορά και την παρακίνησαν σε έναν τέτοιο τρόπο ζωής. Στην Ένωση Κυριών είναι πρόεδρος από το 1990. «Αυτό ξέρω να κάνω. Να προσφέρω. Με γεμίζει. Το ότι βοήθησα κάποιους ανθρώπους για μένα είναι χαρά και ευλογία, είναι ένας τρόπος ζωής και σκέψης. Δεν μετανιώνω που επέλεξα να ζω με αυτόν τον τρόπο. Αυτό γεμίζει την ψυχή μου». 

Οι ιστορίες των γυναικών που έχει βοηθήσει την έχουν σημαδέψει και δεν τις ξεχνά. Μάλιστα, αναμένεται να κυκλοφορήσει ένα βιβλίο στο οποίο τις έχει καταγράψει και τις αφηγείται. «Οι γυναίκες που πέφτουν θύματα οποιασδήποτε μορφής βιας, υποφέρουν, γίνονται έρμαια στα χέρια αυτών των ανθρώπων. Παύουν να έχουν προσωπικότητα, παύουν να έχουν άποψη. 

Μια ιστορία που μου έρχεται αυτόμα στο μυαλό είναι το δράμα μιας μικρής ανήλικης κοπέλας, που την βίαζε ο πατέρας της. Ήταν πολύ σκληρό. Όταν έφτασε στα δικά μου χέρια, το παιδί αυτό ήταν ερείπιο. Δουλέψαμε πάρα πολύ και πολλά χρόνια, με ψυχίατρο και με ψυχολόγους. Το κορίτσι δεν μπορούσε να το ξεπεράσει. Το ευτύχημα ήταν πως μέσα σε αυτή την τραγική κατάσταση που ζούσε, είχε περάσει στο πανεπιστήμιο. Είχε φύγει από την Δράμα και πίστευε ότι είχε γλυτώσει από αυτόν τον σάτυρο. Παρόλα αυτά δεν γλίτωσε, πήγαινε εκεί που ήταν και την επισκεπτόταν… Την παρακολουθούμε ως σημερα. την βοηθήσαμε με όποιον τρόπο μπορούσαμε αλλά ακόμη δεν μπορει να μαζέψει τα κομμάτια της, δεν μπορεί να συνέλθει. Δεν ξεπερνιεται αυτό. Από οποιαδήποτε άλλη μορφή βιας, με την κατάλληλη βοήθεια, η γυναίκα έχει πιθανότητες να καταφέρει να συνέλθει. Ο βιασμός και μάλιστα από τον ίδιο σου τον πατέρα δεν ξεπερνιέται. Το κορίτσι δεν είχε τη δύναμη να τον έχει καταγγείλει. Αυτός ο κύριος κυκλοφορεί ανάμεσά μας. Είναι τραγικό. Και το χειρότερο είναι πως τα αδέλφια της γνωρίζουν, αλλά δεν θέλουν να χαλάσει το πρόσωπο που έχουν στην κοινωνία…

Για αυτό είναι πολύ σημαντικό να στηρίζουμε τις γυναίκες που κατορθώνουν να καταγγέλουν τους κακοποιητές τους. Είναι ένα τεράστιο βήμα.

Και πρέπει να είναι συλλογική η προσπάθεια. Κυρίως όσοι ζούμε σε επαρχειακές πόλεις και γνωριζόμαστε. Πρέπει να βάλουμε στην άκρη τους εγωισμούς. Δεν υπάρχει εγώ ή εσύ. Υπάρχει εμείς μαζί. Για να εξαλειφθούν τα φαινόμενα αυτά». 

Περισσότερες πληροφορίες για την ΕΚΔ-ΣΑΦ θα βρείτε εδώ και εδώ. 

**Για την ενίσχυση της Ένωσης Κυριών Δράμας - Σπίτι Ανοιχτής Φιλοξενίας, την Παρασκευή 2 Σεπτεμβρίου θα πραγματοποιηθεί εκδήλωση στο Navarino Street Bar με θεματικά κοκτείλ, μουσική και εκπλήξεις για τους παρευρισκόμενους. Μέρος των εσόδων της βραδιάς θα διατεθούν για την ενίσχυση της Τράπεζας Τροφίμων της ΕΚΔ-ΣΑΦ, η οποία εξυπηρετεί 1820 μέλη ωφελουμένων οικογενειών. Σκοπός της εκδήλωσης είναι και η ευαισθητοποιήση της τοπικής κοινωνίας για να επιτευχθεί ο στόχος για το κοινό καλό.**