Καλή Παναγιά

Αν μαθαίνει κανείς κάτι καταγινόμενος με τα social media, είναι η ευκολία με την οποία ξεχνιέται το χθεσινό trend και η άμεση αντικατάστασή του με ένα καινούργιο (ακόμη και να σπάσει κανείς το κεφάλι του, δεν θα θυμηθεί πάνω από ένα, βαριά δύο από τα δεκάδες «υψίστης σπουδαιότητος» θέματα που απασχόλησαν την Κοινή Γνώμη όλο τον Ιούλιο), και η αγάπη των χρηστών τους στην επανάληψη. Αυτό το δεύτερο βέβαια έχει να κάνει και με το πρώτο, με τη ρηχή μνήμη του μέσου. Όποιος μπαίνει εκεί μέσα ας εγκαταλείψει κάθε ανάμνηση.

Έτσι, από σήμερα θα αρχίσουν ξανά και πάλι οι ίδιες μα ίδιες, πολύ χαμηλού σατιρικού βάθους, φωνές για το «Καλή Παναγιά». Πράγμα που γίνεται ανελλιπώς κάθε χρόνο το πρώτο δεκαπενθήμερο του Αυγούστου, όσο υπάρχουν social media στην Ελλάδα. Είναι κάτι σαν το σουβλάκι-καλαμάκι του καλοκαιριού. Που ο κόσμος να καίγεται (που καίγεται — μεταφορικά και κυριολεκτικά), μία μεγάλη μερίδα χρηστών θα επαναλάβει με θαυμαστή ακρίβεια όσα είπε πέρυσι, πρόπερσι, το 2015, το 2010, και ίσως ακόμη πιο παλιά: «ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΑΛΗ ΠΑΝΑΓΙΑ ΧΑΧΑ ΤΙ ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΟ ΦΡΟΥΤΟ ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΟ ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ ΤΟ ΑΚΟΥΩ ΕΛΕΟΣ ΥΠΑΡΧΕΙ ΔΗΛΑΔΗ ΚΑΙ ΚΑΚΙΑ ΠΑΝΑΓΙΑ LOL» κ.ο.κ. Λίγο απελπιστικό, αλλά τι να κάνεις. Έτσι πάνε αυτά.

Ας μας επιτραπεί ένα σχόλιο, μέρα που ’ναι.

Πρώτα-πρώτα, όχι, δεν υπάρχει κανείς πλεονασμός στις ευχές που έχουν το καλό/καλή/καλά στην αρχή τους και που, εκ πρώτης (πολύ πρόχειρης) όψεως, μοιάζουν κάπως «ταυτολογικές». Είτε λέμε «καλή επιτυχία», είτε «καλή λευτεριά», δεν εννοούμε πως θα μπορούσε κάποια επιτυχία να ήταν κακή, δηλαδή… αποτυχημένη, ή ότι μια γέννα θα μπορούσε, πόσο δε μάλλον ότι θα θέλαμε, να μην ήταν ανακουφιστική. Το «καλός», στις περιπτώσεις αυτές, σημαίνει «με το καλό να έρθει», «με το καλό να φτάσει» [η επιτυχία, η ημέρα της γέννας κ.ο.κ.]», «μακάρι να πάνε όλα κατ’ ευχήν», «γεροί να ’μαστε», «άμποτε».

Θα το καταλάβει ακόμη πιο εύκολα κάποιος με το εξής παράδειγμα: «Καλή πατρίδα, σύντροφε», ήτοι: «Με το καλό να επιστρέψεις [ή να επιστρέψουμε] στην πατρίδα μας [στην Ελλάδα], σύντροφε». Τα ίδια και με το (ακόμη πολύ παλιό: ο Παπαδιαμάντης το αντιγράφει κοντά ενάμιση αιώνα πίσω) «Καλό Παράδεισο», κουβέντα όμως που είναι στ’ αλήθεια παμπάλαια: ο θάνατος νοείται σαν η αρχή ενός ταξιδιού προς τον άλλο κόσμο, και οι ζωντανοί εύχονταν πάντα να ήταν εύδρομο το ταξίδι αυτό, και ο προορισμός του ο καλύτερος δυνατός: ο Παράδεισος.

Κατ’ αυτά, και το «Καλή Παναγιά» δεν έχει να κάνει με το καλός-κακός, ή με την καλή ή την… κακιά Παναγία. Δεν σημαίνει καν την ίδια την Παρθένο Μαρία — αλλά τη γιορτή της, την εορτή της Κοιμήσεως: «της Παναγιάς». Σημαίνει απλούστατα, «Με το καλό να φτάσει η μέρα του Δεκαπενταύγουστου, η γιορτή της Παναγίας, το πανηγύρι, το κατακαλόκαιρο». Είναι μια απλή, κατανοητότατη, επίσης παλιά ευχή, που, ναι, δεν την έλεγαν στα χωριά ολωνών μας, αλλά σε κάμποσα άλλα — νησιωτικά ιδίως. (Είναι, δε, λιγουλάκι ασύγγνωστο να μην το ξέρουμε αφού πληρώνουμε ίντερνετ). Είναι απλά, λαϊκά ελληνικά, και όχι κακόζηλος νεολογισμός όπως το «καλή σας απόλαυση».

Έχουμε την υποψία πως υπάρχει εδώ μία, επίσης διογκωμένη από τα social προσπάθεια στηλιτεύσεως του Χριστιανισμού, των θρησκευτικών παραδόσεων κ.ο.κ. (και λέμε διογκωμένη γιατί κανείς στην πραγματική του ζωή δεν τα λέει ΚΑΙ ΔΕΝ ΤΑ ΣΚΕΦΤΕΤΑΙ ΚΑΝ αυτά τα πράγματα: offline είμαστε πολύ πιο σοβαροί), μια ανάγκη που νιώθεται βεβαίως, δεν είναι δα και πυραυλική επιστήμη. Απλώς είναι, αφενός μεν, κιτς, αφετέρου δε συνήθως χαρακτηριστικό ανθρώπων με πολύ τακτοποιημένη καθημερινότητα, πολύ… παραδοσιακή — για να μην πω «πολύ χριστιανική» και θεωρηθώ υπερβολικός. Οι ίδιοι μάλιστα το ξέρουν πολύ καλά αυτό. :-)

Καλό μήνα σε όλους!