Μάτι 23 Ιουλίου 2018: Ένα μεγάλο γιατί

Την πρώτη μέρα μία ιστορία, τη δεύτερη άλλη, μετά άλλη κι άλλη κι άλλη... την εβδομάδα που μας πέρασε κάθε μέρα έπεφτα στις προσωπικές ιστορίες των ανθρώπων που βρήκαν τραγικό θάνατο στο Μάτι. Οι ιστορίες που αναρτά η Μαρίνα Καρύδα όλες αυτές τις μέρες, σαν ένα μακρόσυρτο αφιερωματικό μνημόσυνο, δεν αντέχονται. Η Μαρίνα, μόνιμος κάτοικος Ματιού που ασχολήθηκε από την πρώτη στιγμή με την υποστήριξη και την περίθαλψη των εγκαυματιών που υπέφεραν μήνες ολόκληρους ή και χρόνια μετά, θεωρούσε σημαντικό, όσο πλησίαζε η επέτειος, 23 Ιουλίου, να τις συγκεντρώσει και να διαβαστούν. Εξήγησε σε μία από τις αναρτήσεις της το γιατί. Πράγματι, οι φίλοι της στο Facebook τις διαβάζαμε σαν γροθιές στο στομάχι. 

Την αναζήτησα για να μας μιλήσει, έχοντάς μου μεταδώσει μια έγνοια για αυτό το χρέος, να θυμηθούμε αυτούς τους ανθρώπους. Να περιγράψουμε με λεπτομέρειες τι έζησαν μια μέρα σαν κι αυτή πριν 4 ακριβώς χρόνια, αλλά και τι ζουν ακόμα όσοι έμειναν πίσω. Το χρέος που έχουμε να μνημονεύουμε την τραγωδία και το τραύμα.

Πρέπει να ομολογήσω πως όταν τη ρώτησα «Πόσες ιστορίες ξέρεις;» και μου απάντησε «80», έμεινα άφωνη, σοκαρίστηκα. Εμείς δεν αντέχουμε να διαβάσουμε ούτε 3 από αυτές χωρίς να αρρωστήσουμε… «Κάποιοι βέβαια ήταν ολόκληρες οικογένειες…» συμπλήρωσε η Μαρίνα. Σαν να συνειδητοποίησα εκείνη τη στιγμή τι έχουν όλοι αυτοί οι άνθρωποι μέσα στο κεφάλι τους, τι κουβαλάνε. Όταν λέμε 102 νεκροί από τη φωτιά στο Μάτι δεν είναι απλώς ένα νούμερο, ούτε και είναι σαν να λέμε ένα λεωφορείο που πέφτει στο γκρεμό και σκοτώνονται μαζικά άνθρωποι, ή ένα αεροπλάνο που συντρίβεται και πεθαίνουν όλοι μαζί ακαριαία. Αυτό που συνέβη στο Μάτι δεν μοιάζει και δεν μπορεί να συγκριθεί με τίποτα.

Πάτησα rec να καταγράψω τη συζήτησή μας…

Μετά την τρίτη ανάρτηση καταλάβαινε κανείς ότι υπήρχε μία σκέψη από πίσω. Γιατί το έκανες;

Όλα αυτά τα χρόνια κατά καιρούς έκανα αντίστοιχες δημοσιεύσεις, είτε στα γενέθλια κάποιου από τα θύματα, είτε όταν ένας δικός του συγγενής έβαζε μια φωτογραφία θύματος. Κάπως έτσι ξεκίνησε και αυτή τη φορά. Η Αθηνά Μουτάφη ανάρτησε μια φωτογραφία του γιού της που πνίγηκε, λέγοντας «αυτός ο κούκλος είναι ο γιος μου και αυτή είναι η θάλασσα στο Μάτι όπου κολύμπησε τελευταία φορά». Για εμένα αυτές οι αναρτήσεις αντιπροσωπεύουν κραυγή, φέρνουν στο μυαλό μου τον πίνακα του  Έντβαρτ Μουνκ «Κραυγή» όπου αποτυπώνει την υπαρξιακή αγωνία του ανθρώπου, και με αφορμή το 4^ο μνημόσυνο αισθάνθηκα την ανάγκη να αποτυπώσω με λέξεις τη δική τους κραυγή.

Αυτή η περιγραφή των ιστοριών, πού ήταν ο καθένας, πού πήγαινε, οι τυχαίες αποφάσεις κάποιων που είχαν σαν αποτέλεσμα να βρίσκονται εκεί αντί για αλλού… Αυτές εμένα με ταράζουν πάρα πολύ γιατί βάζω τον εαυτό μου στη θέση τους. Τι συνέπειες μπορεί να έχει μια λίγο διαφορετική απόφαση της στιγμής…

Σε όλους μας έχει τύχει να κάνουμε παρόμοιες σκέψεις. Μερικές φορές η ειρωνεία είναι πως μπορεί να έχουμε κάνει προηγουμένως μια ανάρτηση τυχαία προφητική. Στη δική μας περίπτωση της φωτιάς, αυτά τα ΑΝ γράφουν ατελείωτα κεφάλαια και χρήζουν εφ’ όρου ζωής ψυχοθεραπεία… Σκεφτείτε πόσοι άνθρωποι πλέον ζουν αναλογιζόμενοι αν είχα μείνει να βοηθήσω/αν είχε στρίψει αριστερά/ αν δεν είχα φύγει πρώτος/ αν ήμουν μαζί τους…

Είναι συνέχεια της προηγούμενης ερώτησης που μου έκανες. Λέμε πως οι θανόντες ήταν 102. Αυτός όμως είναι ο αριθμός που καταγράφηκε, δεν είναι ο ακριβής αριθμός γιατί δεν έχουμε υπολογίσει αυτούς που έμειναν πίσω, τον τρόμο, τις τύψεις, την απώλεια που έχουν υποστεί. Το ίδιο ισχύει βέβαια και με τους εγκαυματίες που ναι μεν είναι 58 αλλά δεν έχουμε υπολογίσει τους φροντιστές τους, αυτούς που είναι δίπλα τους.

Μου είπες στην αρχή ότι δεν περνάει μέρα που δεν το σκέφτεσαι. Ότι ψυχικά όλοι σας, κι εσύ μαζί, έχετε στιγματιστεί. Δεν είναι μια ερώτηση που είχα σκεφτεί να σου κάνω… ούτε κάτι που περνάει από το μυαλό μας.

Δεν υπάρχει ούτε ένας κάτοικος που το έζησε που δεν έχει επηρεαστεί ψυχικά. Η κόρη μου βρέθηκε να εκκενώνει το σπίτι της από μια πυρκαγιά στο Λονδίνο και ξαφνικά «μεταφέρθηκε» στο Μάτι. Τα παιδιά μας που τότε ήταν έφηβοι παθαίνουν κρίσεις πανικού μυρίζοντας καπνό. Επίσης σκέψου πως στους 5 οικισμούς που κάηκαν σχεδόν όλοι είναι συγγενείς και φίλοι. Εκείνες τις ημέρες κάποιος μπορεί να είχε να παραστεί σε πολλές κηδείες συγχρόνως και να είχε πολλές απώλειες φίλων και συγγενών. Αυτές είναι οι απλές περιπτώσεις. Σκέψου τον άνθρωπο που έβλεπε να καίγεται ή να πνίγεται μπροστά στα μάτια του το παιδί του, ο γονιός του, ο γείτονας, ο ξένος ακόμα και ένας σκύλος. Σκέψου τον συγγενή που έζησε τις ατελείωτες ώρες αγωνίας του αγνοούμενου…ζει; κάηκε; βρίσκεται κάπου τραυματισμένος και με χρειάζεται;

Γράφεις και τη δική σου ιστορία, που είχε αίσιο τέλος, αλλά πόσος τρόμος….

Προσωπικά νόμιζα πως είμαι πρωταγωνίστρια σε ταινία, πως ήταν αδύνατον να το ζω στ’ αλήθεια. Ευτυχώς την ώρα της κρίσης διατήρησα την ψυχραιμία μου. Μόνο όταν βρέθηκα σε ασφαλές περιβάλλον συνειδητοποίησα τι είχε συμβεί. Τον τρόμο τον αισθάνθηκα την επόμενη ημέρα όταν άρχισαν να μαθαίνονται μία μία όλες οι οικογενειακές τραγωδίες.

Τις ιστορίες τις έχεις ομαδοποιήσει: Η ιστορία του «οικοπέδου»… Οι ιστορίες όσων πνίγηκαν… Οι ιστορίες όσων κάηκαν έξω ή μέσα στο σπίτι ντους. Οι ιστορίες όσων κάηκαν στα αυτοκίνητά τους ή έξω από αυτά εξαιτίας της εκτροπή της κυκλοφορίας.

Υπάρχει λόγος που γίνεται αυτό. Από την επόμενη ημέρα της φωτιάς μεθοδεύτηκε συστηματικά μια προπαγάνδα απόδοσης των ευθυνών στους κατοίκους, στα αυθαίρετα και στην άναρχη δόμηση. Μια μερίδα της κοινωνίας για ευνόητους λόγους υιοθέτησε αυτή την προπαγάνδα και την αναπαρήγαγε. Είναι πλέον καιρός να ωριμάσουμε ως πολίτες, να δούμε την αλήθεια για το τι συνέβη εκείνη την ημέρα και να διεκδικήσουμε δικαίωση για τους νεκρούς. Η ομαδοποίηση γίνεται για να καταρριφθούν οι μύθοι. Δε φταίει η πρόσβαση στη θάλασσα για όσους ανεμπόδιστα τη βρήκαν αλλά κολυμπούσαν 6 ώρες αβοήθητοι. 13 πνίγηκαν. Σχεδόν όλα τα θύματα βρέθηκαν λίγα μέτρα μακριά από τα σπίτια τους ή μέσα σε αυτά, στη λεωφόρο Μαραθώνος και στο Νέο Βουτζά που είναι εντός σχεδίου κάηκαν 17 άνθρωποι. Κανείς δεν είπε την αλήθεια, πως το συγκεκριμένο οικόπεδο δεν έχει πρόσβαση στη θάλασσα αλλά βρίσκεται σε γκρεμό 15 μέτρων, από εκεί έπεσε η 13χρονη Εβίτα και σκοτώθηκε στην προσπάθειά της να ξεφύγει από τις φλόγες. Κανείς δεν είπε πως αυτοί οι 26 άνθρωποι αλληλοεγκλωβίστηκαν  με την εκτροπή της κίνησης από τη διασταύρωση της Ραφήνας προς τον παραλιακό δρόμο

Τώρα με τις μεγάλες φωτιές, έρχεται με τον ένα ή τον άλλο τρόπο στην κουβέντα το Μάτι. Και πολλοί λένε, τι άλλαξε από τότε;

Το Μάτι κακώς έρχεται στην κουβέντα γιατί στο Μάτι δε λειτούργησε απολύτως τίποτα. Δεν υπήρξαν εναέρια, δεν υπήρξε κατάσβεση, δεν υπήρξε λιμενικό, δεν υπήρξε ειδοποίηση, δεν υπήρξε εκκένωση και έγιναν και σωρεία διαχειριστικών λαθών που κόστισαν ζωές. Το Μάτι θα έπρεπε να είναι μόνο φόρος τιμής για όλους. Τώρα το διαφορετικό που γίνεται σταθερά καλά από τότε είναι η θεμελιώδης υποχρέωση του κράτους να σώσει τη ζωή του πολίτη του. Εμείς ακούμε το 112, βλέπουμε την αστυνομία να εκκενώνει πόρτα-πόρτα και κλαίμε.

Στο Μάτι δεν ήταν η επιχειρησιακή ανεπάρκεια, ότι ξέφυγε η φωτιά. Οι καιρικές συνθήκες εξάλλου ήταν πολύ δύσκολες. Ήταν ότι κάηκαν ζωντανοί τόσοι άνθρωποι, ή πνίγηκαν. Και μου είπες πριν, δεν ήταν καν ότι κάηκαν οι άνθρωποι, ήταν το μετά…

Αν χάσεις τον άνθρωπό σου από ασθένεια, ξέρεις πως και άνιση να ήταν η μάχη είχε μια ευκαιρία να το παλέψει.

Στη φωτιά χάθηκαν με τρόμο και φρικτό τρόπο τόσοι άνθρωποι. Έχασαν τη ζωή τους αιφνιδιασμένοι, μπορείς να φανταστείς πώς είναι να βλέπεις στην ησυχία του μεσημεριού ξαφνικά φλόγες στο παράθυρό σου; Να τρέχεις με τα παιδιά σου αγκαλιά να τα σώσεις και να μην υπάρχει κανείς να σε βοηθήσει;

Ακόμα και στον πόλεμο έχεις μια ευκαιρία να προετοιμαστείς. Εμείς ζήσαμε ένα πόλεμο ενώ κοιμόμασταν στα σπίτια μας. Θα ακούσεις συχνά τη φράση «τόσοι νεκροί και ούτε μία συγνώμη». Το «συγνώμη, κάναμε λάθος» δεν θα έφερνε πίσω τα 11 παιδικά χαμόγελα, ούτε κανέναν άλλο, ούτε θα αποκαθιστούσε την υγεία των εγκαυματιών. Ενώ από τις 18.00 το απόγευμα υπήρχαν νεκροί, άνθρωποι απανθρακωμένοι στο δρόμο, παρακολουθήσαμε σε ζωντανή μετάδοση στις 23.30 το βράδυ την ενημέρωση του Πρωθυπουργού για τις πυρκαγιές. Η αμηχανία και οι εκφράσεις στα πρόσωπά τους που ξεφυσάνε είναι ξεκάθαρη.

Αντί οι υπεύθυνοι να αναλάβουν την ευθύνη του αξιώματός τους, μασάνε τα λόγια τους, διαστρεβλώνουν την αλήθεια, αποποιούνται ευθύνες, και όπως φάνηκε από τις ηχητικές αποκαλύψεις απειλούν τον πραγματογνώμονα και τον κατευθύνουν τι να γράψει στην έκθεσή του. Από την επόμενη ημέρα μεθοδεύουν την παραπλάνηση της κοινής γνώμης με μύθους για άναρχη δόμηση, αδιέξοδα και έλλειψη προσβάσεων στη θάλασσα, αποκρύπτοντας πως εκεί υπάρχουν βράχια και γκρεμοί που δεν οδηγούν σε παραλία.

Η Ελένη Φιλιπποπούλου έχασε τους γονείς της και τις 9χρονες δίδυμες ανιψιές της, είχε συγκλονιστεί το Πανελλήνιο με τις εκκλήσεις του πατέρα τους. Ήταν διερχόμενοι από την περιοχή και στις 18.20 το απόγευμα η αστυνομία εκτρέποντας την κίνηση στη Λεωφόρο Μαραθώνος τους έστειλε ανύποπτους μέσα στο φλεγόμενο Μάτι. Βρέθηκαν και οι 4 αγκαλιασμένοι, καμένοι. Σου μεταφέρω το σχόλιο της Ελένης «Όποιος είχε «βάρδια» φταίει!! Δεν υπάρχουν στραβές βάρδιες, δεν υπάρχει άναρχη δόμηση, δεν υπάρχει κάτι από αυτά…Υπάρχει ανικανότητα και αποποίηση ευθυνών. Όλοι κοιτάνε να στρίψουν στη γωνία, όμως στη γωνία υπάρχουν πτώματα και όταν υπάρχουν πτώματα δε σωπαίνεις».

Ποια είναι, ακόμα και σήμερα, τα παράπονά σας;

Προφανώς καταλαβαίνεις πως οι συγγενείς των θυμάτων περιμένουν δικαίωση για τη μνήμη τους στο δικαστικό τομέα σε σχέση με τον πλημμεληματικό ή κακουργηματικό χαρακτήρα του κατηγορητηρίου. Όλοι διακατεχόμαστε από οργή και αναπάντητα ερωτηματικά για την αναβάθμιση ή διατήρηση σε σημαντικές θέσεις, ανθρώπων που στις 23 Ιουλίου 2018 όχι μόνο έκαναν σοβαρά επιχειρησιακά λάθη και αποδείχτηκαν κατώτεροι των περιστάσεων, αλλά είναι ήδη κατηγορούμενοι στην Ελληνική Δικαιοσύνη.

Τη ρώτησα ποιες ιστορίες να βάλω στο θέμα. Μου είπε, όποιες θέλεις, όποιες σου έμειναν περισσότερο. Διάλεξα κάποιες μόνο...
Εναλλακτικά μπορεί κανείς να αφιερώσει 20 λεπτά και να δει το παρακάτω βίντεο, που είναι η περιγραφή εκείνης της ημέρας.