Η επανεκκίνηση του τραπεζικού συστήματος

Έχοντας βγει από μία μεγάλη οικονομική κρίση, την κρίση που έφερε τα πάνω κάτω στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα, προκάλεσε τρεις ανακεφαλαιοποιήσεις και μία μεγάλη αναδιάρθρωση, οι τράπεζες που επιβίωσαν βλέπουν με σχετική αισιοδοξία την επόμενη ημέρα και βρίσκονται στο σημείο επανεκκίνησης.

Έχουν μεν κάνει σημαντικά βήματα για τη βελτίωση των χρηματοοικονομικών τους μεγεθών (ποιότητα ενεργητικού, ρευστότητα), έχουν μειώσει σημαντικά τα Μη Εξυπηρετούμενα Δάνεια (σε τρεις από τις τέσσερις συστημικές τράπεζες τα ΜΕΔ κινούνται πλέον κάτω από το 10%), έχουν όμως να αντιμετωπίσουν σημαντικές προκλήσεις.

Σε σύγκριση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, το απόθεμα των Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων (τα οποία πέρασαν μεν από τις τράπεζες στις εταιρείες διαχείρισης, αλλά παραμένουν μεγάλος βραχνάς για την ελληνική οικονομία) είναι ακόμα υψηλό και χρειάζεται να μειωθεί περισσότερο. Στο σημείο αυτό πρέπει να τονιστεί ο κίνδυνος μίας νέας αύξησης Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων λόγω της δυσκολίας που αντιμετωπίζουν νοικοκυριά και επιχειρήσεις από την αύξηση των τιμών της ενέργειας και το γενικότερο κύμα ακρίβειας, που προκαλεί η ουκρανική κρίση. Μέχρι στιγμής οι τράπεζες εκπέμπουν καθησυχαστικά μηνύματα, υποστηρίζουν ότι δεν βλέπουν στο άμεσο μέλλον αύξηση των ΜΕΔ, αλλά ικανότητα διαχείρισης της κρίσης από την πλευρά νοικοκυριών και επιχειρήσεων. Τίποτα όμως δεν μπορεί να αποκλειστεί, ιδίως αν η κρίση στην Ουκρανία συνεχιστεί για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Ταυτόχρονα, η κεφαλαιακή επάρκεια των ελληνικών τραπεζών δεν είναι το ίδιο ισχυρή με αυτή των ευρωπαϊκών. Αυτό σε συνδυασμό με τη χαμηλή ποιότητα των εποπτικών ιδίων κεφαλαίων, συνιστά πρόβλημα για το ελληνικό χρηματοπιστωτικό σύστημα. Πρόβλημα που εξηγείται καθώς ήταν αναμενόμενο οι τράπεζες να χάσουν κεφάλαια κατά τη διάρκεια της διαγραφής των Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων, αλλά πρέπει να αντιμετωπιστεί.

Αντιδημοφιλές αλλά εξαιρετικά σημαντικό για το μέλλον των ελληνικών τραπεζών είναι το ζήτημα της κερδοφορίας. Το ζήτημα που οι τραπεζίτες ονομάζουν «ερώτημα του μέλλοντος» και υποστηρίζουν πως πρέπει να γίνει συστηματική.

Η ESG AGENDA

Τελευταία πρόκληση στη σειρά, όχι όμως και στη σπουδαιότητα, ο ψηφιακός μετασχηματισμός των ελληνικών τραπεζών που περιλαμβάνει και την ενσωμάτων των κριτηρίων ESG (Environmental, Social and Governance) τα οποία, χωρίς καμία υπερβολή, ήρθαν για να μείνουν.

Oι ενέργειες προς το Περιβάλλον, η στάση προς την Κοινωνία και η Εταιρική Διακυβέρνηση που εφαρμόζουν, είναι πλέον για τις τράπεζες βασικό κριτήριο προσέλκυσης επενδυτών αλλά και επιλογής χρηματοδότησης.

Είναι αληθές ότι η ελληνική αγορά καταγράφει πρόοδο στην ενσωμάτωση των κριτηρίων ESG, καθώς αυξάνεται ο αριθμός των επιχειρήσεων που ακολουθούν τη διαδικασία υποβολής ESG δεδομένων, όπως είναι αληθές ότι κινητικότητα παρατηρείται και από την πλευρά των μη εισηγμένων, των μεσαίων και των μικρών επιχειρήσεων.

Είμαστε όμως αρκετά πίσω σε σύγκριση με το ευρωπαϊκό μέσο όρο και αυτό αφορά και τις τράπεζες, που ήδη έρχονται αντιμέτωπες με τα σκληρά κριτήρια των μεγάλων επενδυτών που θέτουν ως προτεραιότητα τις ESG πολιτικές, ζητούν μακρόπνοα πλάνα πριν αποφασίσουν να επενδύσουν ή αποεπενδύουν αν διαπιστώνουν ότι δεν υπάρχει βούληση και σχέδιο για πρoσαρμογή στην ESG agenda.
Οι τέσσερις συστημικές τράπεζες, με μικρές διαφορές μεταξύ τους, είναι σχετικά μπροστά στην ενσωμάτωση των κριτηρίων ESG σε σύγκριση με ό,τι ισχύει στον χάρτη της ελληνικής επιχειρηματικότητας. Είναι όμως ακόμα πίσω σε σχέση με το τι ισχύει στις τράπεζες της ευρωζώνης, αν και πρέπει να επισημανθεί ότι και στην Ευρώπη σημασία δίνεται μέχρι στιγμής στο «Ε» (Enviromental) και όχι ακόμα τόσο στο «S» (Social) και πολύ περισσότερο στο «G» (Governance).

Στην Ελλάδα, ακόμα πιο πίσω όμως από τις τράπεζες και τον ιδιωτικό τομέα, βρίσκεται στην ενσωμάτωση των κριτηρίων ESG ο δημόσιος τομέας.

Και αυτό παρά το γεγονός ότι οι στόχοι του δημόσιου τομέα συνδέονται άμεσα με το δημόσιο συμφέρον και το δημόσιο όφελος και κατ’ επέκταση οι δημόσιοι φορείς έχουν επίσης ισχυρά κίνητρα για να είναι πιο διαφανείς σχετικά με τον αντίκτυπο των δραστηριοτήτων τους.