Για το χαμόγελο των παιδιών

Η υφυπουργός εργασίας και κοινωνικών υποθέσεων Δόμνα Μιχαηλίδου είναι μία νέα και δραστήρια πολιτικός, που θέλει πραγματικά να αφήσει έργο – και πολύ καλά κάνει. Με μία πρόσφατη Υπουργική Απόφασή της επιχειρεί να βάλει τάξη και κανόνες σε έναν πολύ ευαίσθητο χώρο, αυτόν των ορφανοτροφείων. Και είναι ευαίσθητος ο χώρος αυτός, ακριβώς επειδή αφορά σε παιδιά, την τύχη τους και τις συνθήκες διαβίωσής τους. Δυστυχώς, κατά καιρούς βλέπουν το φως της δημοσιότητας διάφορα θλιβερά περιστατικά παιδικής κακοποίησης στις δομές αυτές (βλ. λ.χ. το ορφανοτροφείο Αττικής). Η Πολιτεία δεν μπορεί να παραμένει απαθής. Η παιδική προστασία και το συμφέρον των παιδιών πρέπει να είναι πρώτιστη προτεραιότητα. Όπως, συγχρόνως, είναι πολύ σωστή η πρόταξη, από μέρους του υπουργείου, της ανάγκης για αποϊδρυματοποίηση: πράγματι το παλαιό μοντέλο προστασίας των παιδιών εντός δομών πρέπει να δώσει τη θέση του σε ένα παιδοκεντρικό μοντέλο εύρεσης της κατάλληλης για αυτά οικογένειας. Το τελευταίο προφανώς δεν μπορεί να συμβεί από τη μία μέρα στην άλλη, θέλει χρόνο.

Και στο όλο ζήτημα υπάρχει μία ακόμη σημαντική παράμετρος, που ίσως δεν έχει αναδειχθεί μέχρι στιγμής στον δημόσιο διάλογο όσο θα έπρεπε: σαφείς κανόνες και προδιαγραφές πρέπει να μπουν και για τον πρόσθετο λόγο ότι όλα αυτά τα ιδρύματα παιδικής προστασίας γίνονται αποδέκτες των δωρεών όλων ημών (χρηματικών ή άλλων)· και η κοινωνία έχει αξίωση, οι συνεισφορές της να πιάνουν τόπο, καθώς και να υφίσταται διαφάνεια και λογοδοσία.

Υπάρχουν πολλά ιδρύματα με τεράστια και ανεκτίμητη προσφορά, υπάρχουν όμως και κάποια που βαρύνονται με σοβαρές κατηγορίες. Γι’ αυτό και η θέση ενός αυστηρού κανονιστικού πλαισίου για όλες τις δομές (τις λεγόμενες «Μονάδες Παιδικής Προστασίας και Φροντίδας») είναι απολύτως αναγκαία – μέχρι πρότινος δεν υπήρχε σχετικό ρυθμιστικό πλαίσιο(!). Οι δομές αυτές θα πρέπει να είναι έτσι οργανωμένες ώστε να διασφαλίζουν το βέλτιστο συμφέρον των παιδιών, για όσο καιρό χρειάζεται αυτά να βρίσκονται μέσα στις δομές.

Πιο συγκεκριμένα, με την επίμαχη Υπουργική Απόφαση ρυθμίζονται η λειτουργία, η στελέχωση (πρωτίστως επιδιώκεται εδώ να διασφαλιστεί η κατάλληλη ψυχοκοινωνική στήριξη στα παιδιά με την απασχόληση κοινωνικών λειτουργών ή ψυχολόγων), οι κτηριολογικές προδιαγραφές, ο έλεγχος λειτουργίας και συνολικά οι παρεχόμενες υπηρεσίες, ώστε η φροντίδα των παιδιών εντός δομών να είναι η καλύτερη δυνατή (ορθώς τονίζεται εδώ από το υπουργείο ότι λ.χ. πρέπει να προβλέπεται μέγιστος αριθμός παιδιών ανά δομή, ώστε η διαβίωσή τους να μη παραπέμπει σε ιδρυματική φροντίδα, όπως επίσης πρέπει να προβλέπεται μέγιστος αριθμός βρεφών, νηπίων, παιδιών ή εφήβων ανά δωμάτιο, κοκ). Και, βεβαίως, όταν μία δομή δεν λειτουργεί σωστά και δεν πληροί τις τιθέμενες προδιαγραφές, θα πρέπει να της επιβάλλονται από την εποπτεύουσα αρχή και οι αρμόζουσες κυρώσεις (ανάλογα με τη βαρύτητα του εκάστοτε παραπτώματος). Πάντως, σε όλες τις δομές παρέχεται μεταβατική περίοδος ενός έτους, με σκοπό να διευκολυνθούν κατά την προσαρμογή τους στις νέες προϋποθέσεις λειτουργίας.

Απ’ ό,τι φαίνεται, μέχρι στιγμής κυρίως μία δομή, με μεγάλη παράδοση και προσφορά στον χώρο ασφαλώς, αντιδρά, οι υπόλοιπες όμως όχι. Και δημιουργούνται εντυπώσεις –για ακόμη μία φορά στη δημόσια σφαίρα– με βάση συνθήματα και εύκολους αφορισμούς («τους κλείνουν» κ.λπ.), χωρίς να δίνεται βάρος στην ουσία της όλης παρέμβασης και τις κατ’ ιδίαν θεσπιζόμενες ρυθμίσεις. Πρώτιστο μέλημα μιας ρυθμιστικής παρέμβασης σε αυτό το τόσο ευαίσθητο πεδίο πρέπει να είναι το συμφέρον των παιδιών, το χαμόγελο των παιδιών, για όσο χρονικό διάστημα βρίσκονται αυτά μέσα στις δομές. Και από την άποψη αυτή η επίμαχη Υπουργική Απόφαση και οι επιμέρους ρυθμίσεις της κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση.