Η χρονιά της μεγάλης παραίτησης

Το 2021 καταγράφεται στην παγκόσμια ιστορία ως η χρονιά της «μεγάλης παραίτησης». Οι στατιστικές καταγράφουν ότι η επιστροφή από τις διακοπές του 2021 δημιούργησε μια πολύ περίεργη σύμπτωση σε παγκόσμιο επίπεδο. Χιλιάδες άνθρωποι στην Ευρώπη και στις Ηνωμένες Πολιτείες παραιτήθηκαν από την εργασία τους χωρίς να έχουν σχεδιάσει καμία καινούργια επαγγελματική αρχή. Όταν συνάντησα μετά τις διακοπές του Αυγούστου φίλους και γνωστούς τόσο στη Θεσσαλονίκη, όσο και στο Λονδίνο, διαπίστωσα ότι ήταν δεκάδες εκείνοι που είχαν παραιτηθεί. «Ευτυχώς παραιτήθηκα», άκουγες. Γυναίκες, σύμφωνα με τα στοιχεία του Guardian για τη Βρετανία, πολύ συχνότερα από τους άντρες. Ήταν σύμπτωση ότι έριξαν «μαύρη πέτρα» στην εργασιακή προ-covid ζωή τους εκείνη τη στιγμή; Ακόμα και αν ήταν μια απόφαση που επεξεργάζονταν από καιρό, γιατί αποφάσισαν να το κάνουν πράξη το 2021;

Η αβεβαιότητα για το τέλος των μέτρων περιορισμού, αρχικά, την έναρξη του εμβολιασμού, στη συνέχεια, και της πορείας της πανδημίας, τελικά, αλλά και η ψυχολογική κούραση από την αδυναμία προγραμματισμού της ζωής δεν είναι αμελητέοι παράγοντες. Ο θάνατος της ελπίδας φαίνεται να οδήγησε πολλούς συνανθρώπους μας όχι μόνο να αναθεωρήσουν την εργασία τους κατάσταση, αλλά και να αμφισβητήσουν τον ίδιο τρόπο ζωής τους, τις συνθήκες εργασίας και τελικά τις ανάγκες τους. «Η ζωή μου δε θα γίνει καλύτερη, ας σταματήσω το κυνήγι», ακούς όλο και συχνότερα. «Όσο και να δουλέψω, το αύριο δεν μπορώ ποτέ να το προγραμματίσω», συνεχίζει η σκέψη όλο και περισσότερων ανθρώπων. Είναι η στιγμή μιας αλλαγής στις ανθρώπινες αξίες; Πιθανώς. Άλλωστε, διαχρονικά οι ανθρώπινες αξίες ήταν άμεσα συσχετισμένες με τις συγκυρίες. Είναι όμως μια θετική αλλαγή αξιών; Αφήνουμε τη δουλειά μας απογοητευμένοι ή απελευθερωμένοι;

Φοβάμαι ότι οι άνθρωποι της «μεγάλης παραίτησης» είναι βαθιά απογοητευμένοι από τη ζωή τους. Είναι πολύ πιθανό ότι η πίεση που άσκησε η ασφυκτική εργασία –η οποία επιβαρύνθηκε από την εξ αποστάσεως και κατ’ οίκον εργασία που δεν είχε ούτε ωράριο, ούτε όριο– ήταν καταλυτική για τις αποφάσεις. Πόσο συναρπαστική μπορεί να είναι η καθημερινότητα σε ένα «σπίτι-κελί», όπου πρέπει να παραμένεις διαθέσιμος ανά πάσα στιγμή; Σε ποιο βαθμό μπορεί ένας σύγχρονος εργαζόμενος να ανεχθεί την καταπάτηση εργασιακών νόμων «από την πίσω πόρτα» τα τελευταία δύο χρόνια; Η μάχη των δυτικών κοινωνιών με τον covid-19 έχει απώλειες, παρότι οι κοινωνίες αυτές είχαν την τύχη να προστατεύσουν τη δημόσια υγεία χάρη στον εμβολιασμό. Γιατί η παραίτηση από την εργασία είναι μια βαθιά απόδειξη της ανθρώπινης απογοήτευσης.

Τι μπορεί να αλλάξει το συναίσθημα της απογοήτευσης; «Η επιστροφή στην Ελλάδα», ισχυρίζονται πολλοί στη χώρα μας. Οι brain drainers θα επαναπατριστούν μεταμορφωμένοι σε ψηφιακές νομάδες. Η εργασία από το «ελληνικό σπίτι» κάτω από τον «ελληνικό ήλιο» και δίπλα στην «ελληνική θάλασσα» θα φέρει πίσω τη χαμένη ευτυχία. Φοβάμαι ότι η συνταγή του «ελληνικού καλοκαιριού» είναι αρκετή για τους τουρίστες των ολιγοήμερων διακοπών, όχι όμως για τους πολίτες των 365 ημερών ενός έτους. Οι απογοητευμένοι παραιτηθέντες, Έλληνες και μη, νέοι και μεγαλύτεροι, με τις νέες περιορισμένες ανάγκες θέτουν ως ύψιστη προτεραιότητα την απρόσκοπτη και ασφαλή καθημερινότητά τους. Και αυτήν δεν την εξασφαλίζει καμία πρωθυπουργική παρότρυνση για επιστροφή στην Ελλάδα της «υψηλής ποιότητας ζωής». Το μόνο που θα μπορούσε να την εξασφαλίσει είναι η μεταρρύθμιση της κοινωνίας και του κράτους μας. Και αυτή θέλει πολλή δουλειά πίσω από τις κάμερες, τις συνεντεύξεις και τα διαγγέλματα.