Μπερίν Μυισλή: Οι Τούρκοι γείτονες αγαπούν τα ελληνικά

Η Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας, που θεσμοθετήθηκε το 2017, εορτάζεται την 9η Φεβρουαρίου, ημέρα θανάτου και μνήμης του Διονυσίου Σολωμού. Επ’ ευκαιρία του εφετινού εορτασμού, απευθυνθήκαμε σε τέσσερις αλλοεθνείς που διδάχτηκαν και μιλούν ελληνικά να μας κάνουν ένα σχόλιο για τη σχέση τους με τη γλώσσα μας: τη Mary Norris, a.k.a. Comma Queen, στέλεχος επί ένα τέταρτο του αιώνα του περίφημου «The New Yorker» και εμβληματική φυσιογνωμία της αγγλικής, τη Victoria Hislop, από τις πιο αγαπημένες συγγραφείς στην Ελλάδα —και όχι μόνο—, με πολλά μπεστ-σέλερ στην έως τώρα διαδρομή της, τη φιλόλογο Veronika Pleskotová από την Τσεχία και τον Αλβανό μετανάστη στην Ελλάδα Almir Hoxhaj. Τέλος, ζητήσαμε από την επίσημη μεταφράστρια του υπουργείου Εξωτερικών Μπερίν Μυισλή, να μας μιλήσει για το πώς βλέπουν τα ελληνικά οι Τούρκοι: άραγε, πόση αίγλη έχει η ελληνική στη γείτονα;

Τι γνώμη έχουν οι γείτονες για την ελληνική γλώσσα, τη Yunanca, όπως την αποκαλούν στα τουρκικά, και ποια είναι η θέση της στην καθημερινότητά τους; Ποια είναι η σχέση των Τούρκων με την Αρχαία Ελλάδα; Μαθαίνουν ελληνικά οι Τούρκοι, και τι είδους δυσκολίες συναντούν;

Οι Τούρκοι τηρούν μια πολύ θετική στάση απέναντι στην ελληνική γλώσσα. Τη θεωρούν μία από τις αρχαιότερες και πλουσιότερες γλώσσες του κόσμου και την εκτιμούν πολύ, καθώς τη συναντούν σε πολλούς τομείς της καθημερινότητάς τους, όπως στην ιατρική, την ψυχολογία, τη φιλοσοφία, τα μαθηματικά, τη γαστρονομία και φυσικά στην αρχαιολογία. Συνεχώς βγαίνουν στο φως καινούργια αρχαιολογικά ευρήματα, όπως αγάλματα, επιγραφές στα αρχαία ελληνικά, αγγεία κ.ά., και κάθε φορά εντυπωσιάζονται και νιώθουν το ίδιο δέος. Εξάλλου, ας μην ξεχνάμε τους αρχαίους ελληνικούς πολιτισμούς που αναπτύχθηκαν στην περιοχή της Μικρασίας, καθώς και την επιρροή του ελληνορωμαϊκού και βυζαντινού πολιτισμού μετέπειτα.

Η Ανατολία έχει ενσωματώσει όλους αυτούς τους πολιτισμούς στη συλλογική της μνήμη και οι κάτοικοί της στα βιώματά τους. Άρα λογικό είναι οι Τούρκοι να εκτιμούν πολύ τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό. Επίσης αγαπούν πολύ την ελληνική μυθολογία, την ελληνική λογοτεχνία και ποίηση, και φυσικά δεν θα ήταν υπερβολικό να πούμε ότι είναι από τους μεγαλύτερους λάτρεις της ελληνικής μουσικής! Όλα αυτά αποτελούν τον κύριο λόγο για τον οποίο πολλοί Τούρκοι μαθαίνουν ελληνικά, ενώ δεν είναι λίγοι και οι ακαδημαϊκοί που εξειδικεύονται σε θέματα του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού και στις βυζαντινές σπουδές, και επιθυμούν να μάθουν τη γλώσσα για επαγγελματικούς λόγους.

Πάντως, ειδικά από το 2000 και μετά συνέβαλε πολύ και η προσέγγιση των δύο χωρών σε πολιτικό επίπεδο, ενώ πρόσφατα ένας ακόμη λόγος που αρκετοί Τούρκοι θέλουν να μάθουν ελληνικά είναι επειδή βλέπουν την Ελλάδα ως μια διέξοδο λόγω της πολιτικής κατάστασης που επικρατεί στη χώρα τους.

Είναι γεγονός ότι θεωρούν την ελληνική γλώσσα πολύ δύσκολη και διαφορετική από τη δική τους, τόσο ως προς την αλφάβητο της, όσο και γραμματικά και συντακτικά. Παρ’ όλα αυτά, τη νιώθουν πολύ πιο οικεία από άλλες δυτικές γλώσσες, καθώς τα ελληνικά και τα τουρκικά έχουν πάρα πολλές κοινές λέξεις. Ειδικά στα δυτικά παράλια, με σημείο αναφοράς τη Σμύρνη, αλλά και στην Κωνσταντινούπολη, υπάρχει μεγάλη εξοικείωση με την ελληνική γλώσσα, για τους λόγους που ανέφερα παραπάνω, αλλά και λόγω της μακροχρόνιας συνύπαρξης των δύο λαών. Μεγάλο ρόλο έχει παίξει και η εγκατάσταση σε αυτή την περιοχή ελληνόφωνων Τούρκων που έφυγαν από την Ελλάδα με την ανταλλαγή πληθυσμών στις αρχές του περασμένου αιώνα.

Πού μπορεί να μάθει κανείς ελληνικά στην Τουρκία; Για όσους ενδιαφέρονται για ακαδημαϊκές σπουδές, λειτουργούν τρία τμήματα Νεοελληνικής Γλώσσας και Φιλολογίας και βρίσκονται στα Πανεπιστήμια της Άγκυρας (Ankara Üniversitesi), της Κωνσταντινούπολης (İstanbul Üniversitesi) και της Θράκης (Trakya Üniversitesi) που λειτουργεί στην Αδριανούπολη. Στα δύο πρώτα υπάρχουν και Κέντρα Διδασκαλίας Ξένων Γλωσσών (Tömer και Dilmer), όπου μπορούν όλοι οι ενδιαφερόμενοι να παρακολουθήσουν μαθήματα ελληνικής γλώσσας και να πάρουν πτυχία. Επίσης η γλώσσα διδάσκεται σε αρκετά ιδιωτικά φροντιστήρια, συλλόγους και ιδρύματα και σε κέντρα διά βίου μάθησης. Τέλος, σημείο αναφοράς αποτελεί το Σισμανόγλειο Μέγαρο στην Κωνσταντινούπολη, όπου με τη χορηγία των Ιδρυμάτων Σταύρος Νιάρχος και Μποδοσάκη λειτουργούν προγράμματα διδασκαλίας της ελληνικής γλώσσας, καθώς και ειδικά σεμινάρια για τους διδάσκοντες την ελληνική γλώσσα στην Τουρκία.

Ανεξάρτητα λοιπόν από τις κατά καιρούς εντάσεις και τα σκαμπανεβάσματα στις σχέσεις των δύο γειτονικών κρατών, πάντα θα υπάρχει και μια άλλη, παράλληλη πραγματικότητα, η οποία κρύβει τέτοιες δυναμικές που πάντα θα βρίσκει τρόπους να ξεπερνά τα εμπόδια και να δημιουργεί διαύλους επικοινωνίας. Η γλώσσα παίζει κυρίαρχο ρόλο σε αυτή την επικοινωνία. Προσωπικά και διαχρονικά έχω πολλούς γνωστούς και φίλους στην Τουρκία που έχουν μάθει ή μαθαίνουν ελληνικά. Επειδή αγαπούν την Ελλάδα, επειδή αγαπούν τον ελληνικό πολιτισμό, επειδή αγαπούν τους Έλληνες, ή επειδή απλά αγαπούν την ελληνική γλώσσα!

Η Μπερίν Μυισλή είναι διδάκτορας πολιτικών επιστημών του Παντείου Πανεπιστημίου και επίσημη μεταφράστρια του Υπουργείου Εξωτερικών από και προς την τουρκική γλώσσα.