Almir Hoxhaj: Γιατί άλφα-γιώτα και όχι έψιλον;

Η Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας, που θεσμοθετήθηκε το 2017, εορτάζεται την 9η Φεβρουαρίου, ημέρα θανάτου και μνήμης του Διονυσίου Σολωμού. Επ’ ευκαιρία του εφετινού εορτασμού, απευθυνθήκαμε σε τέσσερις αλλοεθνείς που διδάχτηκαν και μιλούν ελληνικά να μας κάνουν ένα σχόλιο για τη σχέση τους με τη γλώσσα μας: τη Mary Norris, a.k.a. Comma Queen, στέλεχος επί ένα τέταρτο του αιώνα του περίφημου «The New Yorker» και εμβληματική φυσιογνωμία της αγγλικής, τη Victoria Hislop, από τις πιο αγαπημένες συγγραφείς στην Ελλάδα —και όχι μόνο—, με πολλά μπεστ-σέλερ στην έως τώρα διαδρομή της, τη φιλόλογο Veronika Pleskotová από την Τσεχία και τον Αλβανό μετανάστη στην Ελλάδα Almir Hoxhaj. Τέλος, ζητήσαμε από την επίσημη μεταφράστρια του υπουργείου Εξωτερικών Μπερίν Μυισλή, να μας μιλήσει για το πώς βλέπουν τα ελληνικά οι Τούρκοι: άραγε, πόση αίγλη έχει η ελληνική στη γείτονα;

«Μιλάς άψογα ελληνικά!» «Μα εσύ τα μιλάς σαν και μας!» «Τη χειρίζεσαι την ελληνική καλύτερα από πολλούς Έλληνες!» Αυτά και άλλα παρόμοια ακούω σχεδόν από τότε που ήρθα στην Ελλάδα. Δεν μου άρεσαν και εξακολουθούν να μη μου αρέσουν αυτές οι απορίες. Γιατί να μην τα μάθω; Θα είχαν άραγε όλοι αυτοί οι άνθρωποι την ίδια απορία για έναν Έλληνα των ΗΠΑ ή της Γερμανίας που έχει μάθει τη γλώσσα του τόπου όπου ζει είκοσι χρόνια και βάλε;

Δεν θυμάμαι —ίσως επειδή όταν κάτι γίνεται σταδιακά το συνηθίζεις και δεν του δίνεις σημασία— πώς τα έμαθα. Απλά συνέβη, μετά από προσπάθεια φυσικά. Τη λατρεύω την ελληνική γλώσσα. Από την πρώτη στιγμή. Τη θεωρώ την τελειότερη που υπάρχει. Θαυμάζω το γεγονός ότι είναι η μοναδική που είναι ανεξάρτητη, υπό την έννοια ότι δεν έχει ανάγκη να δανείζεται από άλλες γλώσσες, παρά μόνο να δανείζει.

Η πρώτη μου επαφή, λοιπόν, μαζί της, έγινε ένα παγωμένο πρωινό, στο περίπτερο του σιδηροδρομικού σταθμού της Βέροιας. Πήρα τηλέφωνο το αφεντικό του αδελφού μου, στην Τρίπολη, και του ζήτησα να μου τον δώσει να του μιλήσω. Εκείνος μου είπε να ξαναπάρω σε δέκα λεπτά επειδή δεν ήταν μαζί. Εγώ άκουσα λεπτά και έλεγα από μέσα μου, «Μα τι λεφτά λέει τώρα αυτός, δεν του ζήτησα λεφτά».

Από κείνη τη μέρα κύλησε πολύ νερό στ' αυλάκι. Την επομένη έφτασα Τρίπολη και, χειμώνας καθώς ήταν, δεν είχα δουλειά. Καθόμουν όλη μέρα και έβλεπα τηλεόραση. Παρακολουθούσα κυρίως ξένα προγράμματα (ντοκιμαντέρ, ταινίες κλπ.) που, ευτυχώς για μένα, τα μετέδιδαν υποτιτλισμένα. Έτσι, ξεκίνησα να μαθαίνω ανάγνωση. Αποδείχθηκε εύκολο, παρότι δεν καταλάβαινα το νόημα. Αυτό άργησε λίγο. Αλλά μάθαινα. Κάθε μέρα από κάτι.

Ένα βράδυ βγήκαμε με τον αδελφό μου και έναν ξάδελφό μας. Ρώτησα κάτι τον ξάδελφο, για μια λέξη. Τότε γύρισε ο αδελφός μου και του είπε να μην ασχοληθεί (δεν είχε άδικο, τους είχα σπάσει τα νεύρα στις ερωτήσεις) γιατί δεν θα μάθαινα ποτέ ελληνικά. Αυτός ήταν ο διακόπτης που μου άναψε το λαμπάκι. Σε έναν χρόνο από τότε καταλάβαινα πια τα πάντα από την καθημερινή χρήση και τα μιλούσα κιόλας πολύ καλά. Με τον καιρό βελτιωνόμουν όλο και περισσότερο. Πλέον αγόραζα εφημερίδα, καθημερινά, και διάβαζα. Άρχισα να αποκτώ τα πρώτα μου βιβλία στα ελληνικά. Είχα πάθος με το διάβασμα, ούτως ή άλλως, από μικρός. Το πρώτο βιβλίο που έχω διαβάσει, περίπου στα εφτά μου, είναι το «Ένα παιδί μετράει τ’ άστρα». Ένα παιχνίδι της μοίρας και αυτό.

Στα δύο χρόνια έβαλα στόχο να μάθω γραφή. Αυτό αποδείχθηκε πιο δύσκολο. Πολύ πιο δύσκολο. Είχα βρει κάποια βιβλία γραμματικής, λεξικά, ετυμολογικά λεξικά, και τα μελετούσα. Ρωτούσα για το καθετί, δεν ντρεπόμουν. «Πώς γράφεται αυτό; Γιατί αυτό έτσι; Γιατί άλφα-γιώτα και όχι έψιλον; Γιατί ήτα και όχι γιώτα; Γιατί όμικρον και όχι ωμέγα; Γιατί αυτό γράφεται με δύο μι;» Ρωτούσα για όλα όσα δεν μπορούσα να εξηγήσω.

Μια λέξη με δυσκόλεψε αφάνταστα να την εμπεδώσω. Και είναι αστείο, γιατί είναι το «ελάττωμα». Πάντα ξεχνούσα ένα ταυ!

Με την πάροδο του χρόνου απέκτησα την εμπειρία, ή τη συνήθεια αν θέλετε, και δεν συναντούσα πλέον σοβαρά προβλήματα. Έχω, φυσικά, ακόμα, αρκετά θέματα με την ορθογραφία, ειδικά σε δύσκολες και σπάνιες λέξεις. Υποθέτω ότι συμβαίνει σε όλους τους αυτοδίδακτους, όχι μόνο σε μένα. Από κει και πέρα, ακόμα και σήμερα, μετά από τόσα χρόνια, συνεχίζω και μαθαίνω.

Μέρος αυτής της προσπάθειας είναι και η μετάφραση και επιμέλεια, από τα αλβανικά στα ελληνικά, του μυθιστορήματος «Το έπος των άστρων της αυγής» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παράξενες Μέρες. Μου έχουν πει ότι έχω κάνει καλή δουλειά. Ελπίζω να ισχύει. Γιατί θεωρώ ότι δεν ξέρω σωστά ελληνικά. Το συντακτικό μου είναι μέτριο, το λεξιλόγιό μου δεν συγκρίνεται με αυτό ενός μέσου Έλληνα, και τα σημεία στίξης είναι το αδύνατο σημείο μου. Καμιά φορά μού λένε ότι και η προφορά μου είναι διακριτή. Ίσως έχουν δίκιο.

Αλλά είπαμε, η προσπάθεια συνεχίζεται.

Δείτε τη σελίδα του Aimir Hoxjaj στο Facebook.