Από την Times Square ως το Ισλαμαμπάντ

Ω έλατο, ω έλατο; Σήμερα, ναι. Άλλοτε όμως το δέντρο των Χριστουγέννων ήταν ο ορισμός του «ξενόφερτου» εθίμου. Στην Ελλάδα εισήχθη από τους Βαυαρούς του Όθωνα και το πρώτο δέντρο σε ελληνικό σπίτι στήθηκε στο αρχοντικό του Ιωάννη Παπαρηγόπουλου, γενικού πρόξενου της Ρωσίας στην Αθήνα. Θα περνούσαν ωστόσο αρκετές δεκαετίες για να εξαπλωθεί το έθιμο στην πρωτεύουσα, ενώ μόνο μετά τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο έφτασε στις πόλεις της περιφέρειας και την ύπαιθρο.

Αν και ο τρόπος που γιορτάζονται τα Χριστούγεννα είναι σχεδόν εξολοκλήρου δυτική πατέντα, θα υπάρχει πάντα κάποιος που θα καταγγέλλει την ξενομανία και θα νοσταλγεί το χριστουγεννιάτικο καραβάκι. Θα καταγγέλλει πιθανότατα και την υποδοχή του νέου έτους στις πλατείες. Πότε πρωτοεπιχειρήθηκε να γίνει το Σύνταγμα Times Square; Είναι τόσο πρόσφατα, που εύκολα απαντά κανείς. Σε εκείνο όμως που είναι αδύνατον να απαντήσει, είναι πόσες δεκαετίες θα χρειαστούν για να αφομοιώσουν το έθιμο οι Έλληνες, οι οποίοι αντίθετα από τους Αμερικανούς ή άλλους στον πλανήτη, δείχνουν να προτιμούν την σπιτική θαλπωρή από το κρύο μετά μουσικής - είτε στο πάλκο είναι η Βίσση και ο Ρουβάς, είτε ο Σαββόπουλος, ο Πορτοκάλογλου και οι Πυξ Λαξ. Είτε η λαϊκοπόπ, είτε το διονυσιακό κέφι, η ελληνική ροκ και η μελαγχολία δυτικών προαστίων.

Από τον Αβραμόπουλο ως τον Μπακογιάννη, όμως, οι δήμαρχοι επιμένουν ο ένας μετά τον άλλον. Και το κενό του κοινού που δεν βρίσκουν οι καλλιτέχνες, μέχρι τουλάχιστον να περάσουν μερικές δεκαετίες και να αφομοιωθεί το έθιμο, ήρθαν να καλύψουν οι μετανάστες που σπίτια δεν έχουν και, αν έχουν, είναι πιθανό να τους λείπει η θαλπωρή. Γι’ αυτούς τους ανθρώπους, ναι, το ξεροστάλιασμα στο κρύο έχει νόημα - τουλάχιστον περισσότερο από την κλεισούρα σε ένα κρύο σπίτι. Στο Σύνταγμα βρίσκουν τη ζεστασιά μιας κοινής γιορτής και είναι όλοι μαζί.

Αυτή η διπλή συνθήκη έκανε τους μετανάστες να αφομοιώσουν το έθιμο πολύ πιο γρήγορα από τους ιθαγενείς. Ακόμη πιο γρήγορα το αφομοίωσαν οι Πακιστανοί που λατρεύουν το «ξενόφερτο» κρίκετ. Ήταν τόσο αυθόρμητη αλλά και τόσο εκτός υγειονομικής πραγματικότητας η σύναξη ώστε ο μόνος τρόπος για να μην συγκεντρωθούν στην πλατεία ήταν να είχε στείλει στα πακιστανικά τους τηλέφωνα και σε άπταιστα ούρντου ένα ενημερωτικό sms ο Κυριάκος Πιερρακάκης - αυτή κι αν θα ήταν πρόκληση για τον ψηφιακό μετασχηματισμό του κράτους.

Είναι πάντως αυτή η ταχύτητα αφομοίωσης που ξύπνησε τα ακροδεξιά αντανακλαστικά: Δεν γίναμε Times Square, είπαν, γίναμε Ισλαμαμπάντ. Ο αέρας δεν μύριζε ποπ κορν, αλλά κάρι και μπασμάτι. Και πού ακούστηκε σε μια χριστιανική χώρα να γιορτάζονται αυτές οι γιορτές χωρίς χριστιανούς;

Ακόμη και εκεί όπου η ενόχληση δεν εκδηλώθηκε τόσο καθαρά, κρύφτηκε πίσω από τους υγειονομικούς κινδύνους του συγχρωτισμού. Όλοι αυτοί μαζί, ενώ έχουν απαγορευτεί οι υπαίθριες εκδηλώσεις και ο κορωνοϊός θερίζει; Εύκολα όμως διακρίνει κανείς στην ένσταση την επιλεκτική ανησυχία. Εάν βρίσκεσαι στα δεξιά του φάσματος, σε ενοχλούν οι αντικυβερνητικοί διαδηλωτές και οι χαρούμενοι μετανάστες. Εάν βρίσκεσαι στα αριστερά, βλέπεις ως υγειονομική βόμβα μόνο το χριστεπώνυμο πλήθος στις εκκλησίες. Εάν είσαι ο Άδωνις παίρνεις τηλέφωνο την αστυνομία για να κόψει πρόστιμα στους Πακιστανούς. Και εάν είσαι ο Τσίπρας παίρνεις τον αρχιεπίσκοπο για να συνετίσει τους πιστούς.

Έτσι χρωματισμένη, είναι σχεδόν βέβαιο πως η συζήτηση θα επιστρέψει ξανά και ξανά. Τα τηλέφωνα θα συνεχίσουν να κουδουνίζουν. Τι θα γίνει όμως όταν εκλείψει η δικαιολογία της πανδημίας; Ποιον θα πάρει τηλέφωνο του χρόνου ο υπουργός για να εκφράσει τη δυσαρέσκειά του; Τον δήμαρχο της Λαχώρης; Ή την πακιστανική τηλεόραση που έπαιζε live τη συγκέντρωση στο Σύνταγμα;

Δεν χρειάζεται να βιαστεί να απαντήσει κανείς - από το επόμενο ανοικτό πάρτι υποδοχής του νέου έτους μάς χωρίζει ένας ολόκληρος χρόνος. Ως τότε όμως κάποιος θα βρεθεί να καταγγείλει το «ξενόφερτο» έθιμο. Ή, πιο συγκεκαλυμμένα, κάποιος θα βρεθεί να πει πως δεν βρίσκουν όλα τα «ξενόφερτα» έθιμα εύφορο έδαφος στη χώρα. Και τι μένει στο Σύνταγμα που απλώθηκε σαν πείραμα από την Times Square ως το Ισλαμαμπάντ; Να ξαναγίνει μια άδεια πλατεία με ένα «ξενόφερτο» δέντρο στη μέση. Και η παραμονή της Πρωτοχρονιάς να μην είναι για την καρδιά της πόλης τίποτε περισσότερο από άλλη μια κρύα νύχτα του χειμώνα.