Ένας απολογισμός για το 2021, ο κορωνοϊός, τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση, ο δημόσιος διάλογος και μια ευχή για κοινές λύσεις το 2022
Έρχονται στιγμές που αναρωτιέσαι τι είναι αυτή η χώρα, από τι είναι φτιαγμένη, πώς φαντάζεται την αυριανή εικόνα της, ποια είναι η δική της ταυτότητα; Όχι ακριβώς, έστω στο περίπου. Δεν παίρνεις απάντηση γιατί η επόμενη στιγμή σού επιφυλάσσει ένα νέο ερώτημα και στρέφει αλλού την προσοχή σου. Έτσι τα χρόνια περνούν, μεγαλώνεις και γερνάς και δεν προλαβαίνεις να απαντήσεις κανένα μεγάλο ερώτημα. Ούτε, ας πούμε, πόσο άπειρη είναι η ανθρώπινη βλακεία. Αν και αυτό δεν έχει απάντηση.
Ξαφνικά και για δύο μέρες ο δημόσιος διάλογος ασχολήθηκε με το «μεγάλο» ερώτημα. Είχε δικαίωμα ένας καθηγητής να κάνει πλάκα με μια ιδιαίτερη πτυχή της χριστιανικής θρησκείας; Την παρθενία της Θεοτόκου. Και με ποιο δικαίωμα του απάντησε αιχμηρά η Ιερά Σύνοδος; Και ήταν θεμιτή η παρέμβαση πολιτικών υπέρ της μίας ή της άλλης πλευράς; Και όλα αυτά στην σούπερ δικαιωματική Ελλάδα, όπου ακόμα και η δημόσια υγεία είναι στη διακριτική ευχέρεια του καθενός που δεν θέλει να εμβολιαστεί ή να φορέσει μάσκα. Και ελάχιστοι είπαν το αυτονόητο. Όλοι έχουμε δικαίωμα στην όποια σάτιρα, αλλά και όλοι στην όποια νόμιμη διαμαρτυρία και παρέμβαση. Ζούμε σε μια ελεύθερη και δημοκρατική χώρα. Γιατί γίνεται θέμα ένα μη θέμα; Γιατί συζητιέται το δικαίωμα στην άποψη; Γιατί πρέπει να διαλέξουμε πλευρά, ακόμα και στη σάτιρα;
Ίσως η απάντηση να βρίσκεται στην επόμενη ερώτηση. Γιατί αποφύγαμε να γιορτάσουμε όπως θα τους έπρεπε τα 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821; Ήταν η πανδημία, οι οικονομικές δυσκολίες ή μήπως μια υπόρρητη ενωτική εθνική γραμμή που μας έλεγε ότι δεν πρέπει να τσακωθούμε και γι’ αυτό; Ειδικά σε μια χρονική στιγμή που αναζητούμε καλά πατήματα μετά από μια δεκάχρονη κρίση. Μην αρχίσουμε να ανασκαλεύουμε εθνικά κράτη, ταυτότητες, χαρακτήρα της επανάστασης, ήρωες, οπλαρχηγούς, κοτζαμπάσηδες και κατσαπλιάδες και κυλιστούμε πάλι στο χωμάτινο στίβο της εθνικής διχόνοιας, λασπωθούμε και ματώσουμε. Δεν γιορτάσαμε το ‘21 για να μην χαλάσει η γιορτή μας.
Τα διακόσια χρόνια πέρασαν στο σβηστό γιατί φοβόμαστε να μην και μας πουν εθνικιστές. Γιατί «ντρεπόμαστε» να γιορτάσουμε μια μεγάλη εθνική νίκη. Στη βαθιά διαιρεμένη αυτή χώρα, ο στόχος της σύγχρονης ευρωπαϊκής δημοκρατίας, που με κόπο κατακτήσαμε, δεν ήταν στόχος ολόκληρου του έθνους, αλλά μιας φωτισμένης μερίδας που απλώς τα κατάφερε και νίκησε. Στον δρόμο προς την εθνική ολοκλήρωση, η εμφύλια διαμάχη, η σύγκρουση ιδεών αλλά και συμφερόντων, οι πανωλεθρίες αλλά και οι θρίαμβοι είναι στο πρόγραμμα κάθε έθνους, δεν είναι ελληνική ιδιομορφία. Το ιδιαίτερο αυτού του βαλκάνιου λαού είναι ότι ακόμα και σήμερα ο αδελφός συγκρούεται με τον αδελφό αδιαφορώντας για τις βλαπτικές συνέπειες της μάχης πάνω στο κοινό τους σπίτι. Στην ελληνική εμφύλια διαμάχη δεν υπάρχουν σταθερές, ούτε κανόνες. Τα χτυπήματα επιτρέπονται παντού.
Η δίψα για την εξουσία αυτής της μικρής και υπερχρεωμένης χώρας κυριαρχεί. Ο εμφύλιος πόλεμος 1946-49 και η επτάχρονη δικτατορία 1967-74 είναι ακόμα τα μεγάλα δικά μας ορόσημα. Γιατί; Διότι εμπεριέχουν βία και ολοκληρωτισμό. Από τη μια και την άλλη πλευρά, από τα δύο άκρα. Αυτά τρέφουν τον δημόσιο διάλογο, αυτά δίνουν τον τόνο στις πολιτικές αντιπαραθέσεις, αυτά δίνουν περιεχόμενο και ταυτότητα στα πολιτικά κόμματα. Και αυτά συσκοτίζουν το μέλλον μας. Αυτά τα ορόσημα μας απαγορεύουν να βρούμε τον κοινό τόπο και με εφαλτήριο αυτόν να εκτιναχθούμε. Έτσι οι καθημερινές μικρές επαναστάσεις, οι βελτιώσεις της ζωής μας, οι καθοριστικές επιτυχίες, οι διεθνείς προβολές, τα σημαντικά πρόσωπα, θάβονται επιμελώς κάτω από τη σκόνη της σαχλαμάρας, του υπερβολικού ή του αυτονόητου. Λες και υπάρχει ένας μεγάλος αδελφός που επιλέγει πάντοτε το πιο ανούσιο για να σκοτωθούμε μεταξύ μας.
Και όμως έχουμε μέλλον. Το μέλλον μάς ανήκει. Έχουμε συνηθίσει στην αποθέωση της ανοησίας και τον εμφύλιο καυγά, ώστε να μπορούμε να επιβιώνουμε και να προχωράμε. Ο θρίαμβος είναι η επόμενη ημέρα μας. Γιατί το συμφέρον μας είναι στην αριστεία. Ακόμα και μετά την παγκόσμια αυτή υγειονομική κρίση θα βγούμε πιο ισχυροί, πιο σίγουροι για τα επόμενα βήματα.
Είναι τόσο βάρβαρη η διαίρεση που επιχειρήθηκε, τόσο γελοίος ο διχασμός που σχεδιάστηκε και εκτελέστηκε στην πλάτη μας, ώστε ο Έλληνας τρόμαξε. Τρόμαξε κοιτάζοντας τη φάτσα του στον καθρέφτη. Και ο τρόμος αυτός μπορεί να λειτουργήσει αφυπνιστικά. Και να αρχίσουμε να μιλάμε για τα σοβαρά, να προσπερνάνε τις ανοησίες, να βρίσκουμε κοινές λύσεις, να βάζουμε στην άκρη τους ακραίους, να κάνουμε μέτρο μας τη γνώση και την επιστήμη. Να δώσουμε βήμα στους άξιους.
Το 2022 θα έχει θριάμβους και πανωλεθρίες όπως κάθε χρονιά. Αλλά θα μας ανεβάσει λίγο ψηλότερα. Η συνομωσία του καλού θα τα καταφέρει. Σας εύχομαι καλή χρονιά και πάντα μια θέση στη σωστή πλευρά της Ιστορίας.
11°
