Η Ελλάδα ανακάλυψε το καρτέλ με έναν συμμετέχοντα

Μια πολύ παράξενη προσθήκη στο δίκαιο περί ανταγωνισμού επιχειρεί να κάνει ο πρόεδρος της σχετικής αρμόδιας Επιτροπής Ιωάννης Λιανός, κατόπιν μάλιστα της δημόσιας διαβούλευσης η οποία έχει προηγηθεί για το θέμα. Τόσο παράξενη ώστε δεν εφαρμόζεται πουθενά αλλού, σε καμία άλλη χώρα του πλανήτη. Αν περάσει η σχετική ρύθμιση, η ανεξάρτητη αρχή θα προλαμβάνει τη δημιουργία καρτέλ με μια πολύ πρωτοποριακή μέθοδο. Θα παρεμβαίνει προληπτικά σε όποια εταιρεία σκεφθεί έστω να εναρμονίσει τις πρακτικές της με άλλες. Να δημιουργήσει δηλαδή καρτέλ. Από μόνη της. Ακόμη και αν οι άλλες εταιρείες δεν το γνωρίζουν.

Αν δεν καταλάβατε πλήρως τη μέθοδο Λιανού, θα είναι επειδή πρόκειται για κάτι τόσο πρωτοποριακό που δεν είναι εύκολο να το συλλάβει ανθρώπου νους. Η πρόταση του πολυπράγμονος επικεφαλής της ανεξάρτητης αρχής επιχειρεί να εισάγει ένα νέο και πολύ σοβαρό είδος παράβασης σε όσα μέχρι τώρα γνωρίζαμε για το δίκαιο του ανταγωνισμού. Μέχρι σήμερα, οι δύο σημαντικότερες παραβιάσεις στο συγκεκριμένο πεδίο ήταν η δημιουργία καρτέλ (εναρμονισμένες πρακτικές επιχειρήσεων) και η κατάχρηση της δεσπόζουσας θέσης (κάτι σαν ασύδοτο -περίπου- μονοπώλιο).

Η πρόταση Λιανού συνίσταται στο να θεωρείται εξίσου παραβατική και η «πρόσκληση» σε καρτέλ ή η ανακοίνωση προθέσεων. Δηλαδή, θα αρκεί μια απόφαση μίας και μόνον εταιρείας για να μπορεί η επιτροπή Ανταγωνισμού να θεωρήσει ότι υπάρχει απόπειρα δημιουργίας καρτέλ και να ξεκινήσει έρευνα αλλά και να λάβει όλα τα υπόλοιπα μέτρα που έχει στη φαρέτρα της (πρόστιμα, απαγορεύσεις κ.λπ.)

Όπως προαναφέρθηκε, για να ξεκινήσει η διαδικασία δεν θα απαιτείται ούτε η «σύμπτωση» των προθέσεων των υπόλοιπων εταιρειών (όπως συμβαίνει στην εκ των υστέρων απόδειξη της ύπαρξης καρτέλ), ούτε φυσικά θα χρειάζεται να αποδειχθεί ότι η εταιρεία που θεωρητικά σχεδιάζει το καρτέλ έχει δεσπόζουσα θέση στην αγορά (όπως συμβαίνει για να αποδειχθεί η κατάχρηση της δεσπόζουσας θέσης).

Καθώς μπαίνουμε σε νομικά χωράφια, για να κάνουμε «λιανά» τη μέθοδο Λιανού αρκεί να εξηγήσουμε ότι νομικοί κύκλοι με εμπειρία στον χώρο του ανταγωνισμού που κλήθηκαν να σχολιάσουν τη συγκεκριμένη πρόταση, ανέφεραν ότι θα αρκεί για παράδειγμα η ανακοίνωση ενός νέου τιμοκαταλόγου από μία και μόνη εταιρεία που δεν κυριαρχεί στην αγορά, για να θεωρηθεί ως πρόσκληση σε δημιουργία καρτέλ. Το ίδιο παραβατική θα μπορεί να θεωρηθεί και η ανακοίνωση εκπτωτικών ή πιστωτικών πολιτικών.

Η απάντηση στο ποιος θα αποφασίζει για το τι συνιστά «πρόθεση» για δημιουργία καρτέλ και τι όχι, είναι το κομβικό σημείο της πρότασης Λιανού. Μα φυσικά η επιτροπή Ανταγωνισμού. Εφόσον μάλιστα δεν απαιτούνται αποδείξεις για να αναλάβει δράση, στην πραγματικότητα η Επιτροπή Ανταγωνισμού θα έχει το δικαίωμα της απόλυτης εξουσίας πάνω σε όλες ανεξαιρέτως τις επιχειρήσεις της χώρας. Γεγονός που έγκριτοι νομικοί θεωρούν όχι μόνο νομικά απαράδεκτο αλλά και εξαιρετικά επικίνδυνο καθώς μιλάμε για υπερσυγκέντρωση εξουσίας στα χέρια μιας ανεξάρτητης αρχής, χωρίς μάλιστα να υπάρχει καμία δυνατότητα αντίδρασης από τους ελεγχόμενους. Ακόμη και αν θεωρήσουμε καλοπροαίρετη την πρόταση Λιανού, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι ένας διάδοχός του δεν θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τις υπερεξουσίες αυτές, όχι για να προστατέψει τον ανταγωνισμό αλλά αντίθετα να τον αλλοιώσει προς όφελος κάποιων από τους συμμετέχοντες στην εκάστοτε αγορά.

Δεν είναι άλλωστε η πρώτη φορά που ο κος Λιανός έχει επιχειρήσει να επεκτείνει το φάσμα των αρμοδιοτήτων του σε διάφορους τομείς. Αρχικά είχε επιχειρήσει να πείσει ότι η -επίσης ανεξάρτητη αρχή- Εθνική επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων είναι άχρηστη και ότι οι αρμοδιότητές της μπορούν να περάσουν στην επιτροπή ανταγωνισμού. Βρήκε απέναντί του τη σθεναρή αντίσταση του Κώστα Καραμανλή αλλά και του Κυριάκου Πιερρακάκη.

Εν συνεχεία και με αφορμή την ενεργειακή κρίση, ο κος Λιανός αγνόησε την σχετική έρευνα που έκανε η αρμόδια -επίσης ανεξάρτητη- Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας και διέταξε αυτεπαγγέλτως τη δική του έρευνα για το θέμα των τιμολογίων στην αγορά ενέργειας.

Η τωρινή πρότασή του φυσικά δεν περιορίζεται σε έναν και μόνο χώρο δράσης. Αν τελικά  περάσει η πρόταση για την «πρόθεση καρτέλ» θα αποκτήσει δικαιοδοσία στο σύνολο των ελληνικών επιχειρήσεων, στο σύνολο της ελληνικής αγοράς. Όπως αναφέρουν σχετικές πληροφορίες, ο κος Λιανός έχει αποφύγει να εκθέσει τις νομικές συνέπειες από μια τέτοια αλλαγή στο δίκαιο του ανταγωνισμού.

Αυτό που σίγουρα μπορεί να καταλάβει ο κάθε πολίτης είναι ότι μία τόσο ουσιώδης αλλαγή στο δίκαιο που καθορίζει τον τρόπο δράσης των επιχειρήσεων, μπορεί να γίνει δυναμίτης στα θεμέλια της ανάπτυξης που επιχειρεί να δρομολογήσει η χώρα. Οι μεγάλες διεθνείς επιχειρήσεις λειτουργούν με συγκεκριμένους κανόνες, οι οποίοι ισχύουν σε όλο τον κόσμο και κυρίως σε χώρες που ο ανταγωνισμός λειτουργεί εδώ και δεκαετίες πολύ καλύτερα απ’ ότι στην Ελλάδα. Η αλλαγή τους και η εφαρμογή ενός καθεστώτος που θα μπορούσε δυνητικά να δημιουργήσει συνθήκες ομηρίας για τις επιχειρήσεις, δεν είναι σίγουρα στη λίστα των προτεραιοτήτων που έχουν οι επιχειρηματίες για το 2022.