Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα γίνει η πρώτη κλιματικά ουδέτερη οικονομία και κοινωνία έως το 2050. Οι στόχοι και τα νέα μέτρα.
Από την κατάσταση έκτακτης ανάγκης λόγω πανδημίας θα πρέπει να περάσουμε με «σάλτο μορτάλε» στο ράλι της απο-ανθρακοποίησης και της βιωσιμότητας. Τι σημαίνει αυτό; Με την κύρωση της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας κατοχυρώνεται ότι όλα τα κράτη-μέλη δεσμεύονται πως η Ευρωπαϊκή Ένωση θα γίνει η πρώτη κλιματικά ουδέτερη οικονομία και κοινωνία έως το 2050. Παράλληλα, έχει ανακοινωθεί δέσμη μέτρων ανάκαμψης για την περίοδο 2021-2027 που θα βοηθήσουν την Ε.Ε. να ανασυνταχθεί μετά την πανδημία. Επιπλέον, στόχος είναι να υποστηριχθούν οι επενδύσεις στην πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση με σχέδια που θα τονώσουν την ανάπτυξη και την απασχόληση και θα ενισχύσουν την «οικονομική και κοινωνική ανθεκτικότητα» των χωρών της.
Η Ελλάδα έδειξε από την πρώτη στιγμή να υποδέχεται ζεστά τη Συμφωνία, ενώ πρόσφατα παρουσιάστηκε από το ΥΠΕΝ και το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα. Για τη μετάβαση στη βιωσιμότητα η χώρα μας έχει σαφή ανάγκη για πρόσθετες επενδύσεις στην πράσινη ανάπτυξη, στις μεταφορές και στον οικιακό τομέα. Ήδη έχει κατοχυρώσει 72 δισ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης αλλά αυτά θα πρέπει να είναι μόνο η αρχή.
Τα χρηματοδοτικά εργαλεία σε πρώτο πλάνο
Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων έχει δώσει μεγάλη έμφαση στην καταπολέμηση της κλιματικής κρίσης και στην προστασία του περιβάλλοντος, μετατρέποντάς τις σε έναν από τους βασικούς πυλώνες με τουλάχιστον το 25% του ετήσιου επενδυτικού της προγράμματος να αφιερώνεται σε πράσινα έργα. Η ουδετερότητα συνδέεται με πρόβλεψη επενδύσεων τουλάχιστον 1 τρισ. ευρώ στα επόμενα χρόνια, ενώ ενδεικτικό είναι ότι μέσα σε ένα χρόνο (2019- 2020) στις ΗΠΑ δαπανήθηκαν 17,1 τρισ. ευρώ σε δράσεις βιωσιμότητας.
Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι τα τελευταία χρόνια δημιουργούνται δείκτες στα χρηματιστήρια που αφορούν την ESG (Environmental, Social, Governance) και εργαλεία όπως τα «πράσινα ομόλογα» και τα TCFDs (Task Force on Climate Related Financial Disclosures), που θέσπισε το Συμβούλιο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (FSB), με σκοπό τη δημοσιοποίηση στοιχείων για χρηματοοικονομικούς κινδύνους και ευκαιρίες που σχετίζονται με το κλίμα. «Η «πράσινη» ένωση κεφαλαιαγορών δεν μας παρέχει μόνο μία τρομερή ευκαιρία να κάνουμε κάτι καθαρά ευρωπαϊκό που θα έχει άμεσο αντίκτυπο, αλλά και τη δυνατότητα να μετασχηματίσει συνολικά την ΕΕ» επαναλαμβάνει σε κάθε ευκαιρία η επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Κριστίν Λαγκάρντ.
Η πρόκληση τήρησης της πράσινης ατζέντας και το «green washing»
Η πράσινη ατζέντα έδειχνε να «πρασινίζει» όλο και περισσότερο μέχρι που η φόρα της ανακόπηκε απότομα το φθινόπωρο, όταν η ενεργειακή κρίση «έδειξε τα δόντια της». Η εκτίναξη των τιμών του πετρελαίου και του φυσικού αερίου απ’ όπου εξαρτάται η εφοδιαστική αλυσίδα της Ευρώπης, η βιομηχανία και παραγωγή αλλά βέβαια και η θέρμανση των νοικοκυριών τη χειμερινή περίοδο, έκανε πολλούς σκεπτικούς για το πόσο έτοιμη είναι τελικά η Ευρώπη να γράψει τα επόμενα κεφάλαιά της με... πράσινα γράμματα. Και σαν να ήταν λίγα όλα τα παραπάνω, το μαύρο σύννεφο του «green washing» πλανάται πάνω από τη γηραιά ήπειρο και θέτει υπό αμφισβήτηση την πράσινη ανάπτυξη στην ουσία της.
Η Επιτροπή Ανταγωνισμού (Competition and Markets Authority – CMA) του Ηνωμένου Βασιλείου ανακάλυψε μετά από ελέγχους ότι το 40% των «πράσινων» ισχυρισμών από τις εταιρείες είναι παραπλανητικοί για τους καταναλωτές καθώς ήταν «πράσινοι» μόνο στα γράμματα και αποφάσισε να δημιουργήσει έναν οδηγό εναντίον του «πράσινου ξεπλύματος», τον οποίο θα ακολουθούν όλες οι εταιρείες που προχωρούν σε τέτοιου είδους ενέργειες σχετικά με το περιβάλλον. Η Ευρώπη παίρνει πολύ σοβαρά το θέμα και γι’ αυτόν το λόγο θέσπισε το Ευρωπαϊκό Σύστημα Ταξινόμησης (Taxonomy) ώστε να ορίζει συγκεκριμένα κριτήρια για το ποιες οικονομικές δραστηριότητες μπορούν να χαρακτηρίζονται πράσινες και βιώσιμες. Οι εταιρείες θα πρέπει λοιπόν να συμμορφωθούν και να σκεφτούν διπλά, πριν ανακοινώσουν την υιοθέτηση μιας «πράσινης» πολιτικής.
Ο κλιματικός νόμος και η ευρύτερη πράσινη ατζέντα θα απασχολήσουν κράτος, επιχειρήσεις και νοικοκυριά το επόμενο διάστημα καθώς η επίτευξη του μεγαλόπνοου στόχου έχει να κάνει με τη φιλόδοξη μετάβαση σε χρόνο ντε-τε από τα ορυκτά καύσιμα στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας αλλά και με τεχνολογίες «απομάκρυνσης» εκπομπών για τις οποίες γίνεται μεγάλη συζήτηση, όχι απαραίτητα με θετικό πρόσημο.
